Tu Viện Quảng Đức105 Lynch Rd, Fawkner, Vic 3060. Australia. Tel: 9357 3544. [email protected]* Viện Chủ: HT Tâm Phương, Trụ Trì: TT Nguyên Tạng   

5 Bước Hóa Giải Tính Ghen Tức

11/10/201519:39(Xem: 7569)
5 Bước Hóa Giải Tính Ghen Tức
5 bước hóa giải tính ghen tức
Thiện Ý

Khi chúng ta không còn kềm chế nỗi tính ghen tức của mình, nó sẽ sai khiến chúng ta làm những cú trả thù độc địa. Hành động kích thích bởi lòng ghen tức có thể tàn phá kinh hồn những mối tình cảm, tư cách, và sự sáng suốt của mình.


 
Tôi không thích thú nhận mình có tính hay ghen tức. Nhưng cái cảm giác trong người tôi thì không thể lầm lẫn được. Bụng thì co thắt, và miệng thì mím chặt, hai bên sườn thì căng thẳng, và tim thì đau nhói. Những người Hy Lạp cổ thì cho rằng do mật làm việc quá sức nên biến da mình ra tái xanh, vì xúc cảm ghen tức. Xanh vẫn là màu của ghen tức, và cũng là màu của chất độc. Đây chính là kết quả do ghen tức làm nhiễm độc trái tim mình và tâm trí, và thường là hướng đến những người gần chúng ta nhất.

Chúng ta ai cũng biết sân hận là đau khổ vì nó áp lực chúng ta phải giải tỏa những mối đe dọa bằng mọi giá. Cũng như, ham muốn đưa đến ám ảnh vì chúng ta đang quá tuyệt vọng cần một ai đó hay một thứ gì đó. Nhưng ghen tức thì phức tạp hơn nhiều; nó đặt chúng ta trong một tình thế khó xử.  

Khi mình ghen tức, trong đại thừa A-tì-đạt ma tạp luận (của Ngài Vô Trước) có nói rằng, những cảm xúc mâu thuẩn giữa sự ghen ghét và ham muốn kiểm soát tâm mình, tạo nên một loại lý luận lươn lẹo về mọi thứ. Chúng ta khát khao tham muốn thứ mình không có, trong khi lại ghen tức với người đang có nó. Những cảm xúc oái oăm này tạo nên nhiều tầng phản xạ ngược, giằng xé trong thân và tâm mình.

Shakespeare (văn hào nước Anh) hiểu thấu sự ghen tức, như chúng ta thấy trong kiệt tác Othello của ông. Vị hiệu úy bất mãn Iago âm mưu trả thù tướng Othello bằng cách gieo những hạt giống ghen tức và mất niềm tin trong lòng ông đối với vợ mình, Desdemona. Ngay như khi đang tiến hành mưu kế, Iago cảnh báo Othello về đặc tính tàn phá của lòng ghen tức: Ôi! Chủ tướng ơi, xin ngài hãy cẩn trọng với lòng ghen tức; Nó xanh xao như đôi mắt quỷ, đang mỉa mai miếng thịt nó đang ăn. 

Khi tham muốn là cốt lõi của mọi xúc cảm, ganh ghét là sự giày vò, gây đau khổ. Bên dưới cái tình cảm méo mó này tiềm ẩn đặc tính mỉa mai của sự ghen tức. Nó thực sự là “con quỷ mắt xanh,” đang mỉa mai chúng ta trong lúc đang ăn tươi nuốt sống xương thịt của chính chúng ta. Khi chúng ta ghen tức đối với người yêu, hay người hôn phối, chúng ta tạo một lỗ hổng lớn khiến cho mình không thể nào tỏ bày tình cảm của mình đối với họ. Khi chúng ta ghen tức với người đồng sự hay bạn hữu, chúng ta loại bỏ tên người đó ra ngoài danh sách những người mình thương quý. 
 
Kết cuộc, ghen tức có thể dễ dàng biến thành ác cảm, chúng ta nổi cơn sân hận, hay mắng chửi bất ngờ đối với người hay vật mà mình đang ghen tức. Chính vì vậy mà chúng ta càng làm mình xa cách với những điều mình mong mỏi khi mới bắt đầu. Điều này khiến sự ghen tức thật là xảo quyệt và khó khăn để kềm chế.

Khi chúng ta không còn kềm chế nỗi tính ghen tức của mình, nó sẽ sai khiến chúng ta làm những cú trả thù độc địa. Hành động kích thích bởi lòng ghen tức có thể tàn phá kinh hồn những mối tình cảm, tư cách, và sự sáng suốt của mình (điển hình như tướng quân Othello). Cơn cuồng nộ vì ghen tức mớm mồi cho sự giết chóc và tự tử, tàn phá tài sản, và mọi hành động tội ác.

Chúng ta trở nên điên cuồng vì bị sự siết chặt của cơn ghen tức. Tâm mình bị che lấp từ những lý lẽ hợp tình mà giúp mình thấy rõ những hậu quả tai hại từ những hành động kia. Làm ngơ trước trách nhiệm, chúng ta bị mắc kẹt vào cách hành xử thô bạo để đạt được những điều mình tham muốn bằng những mưu kế quỷ quyệt. 

Để làm vấn đề thêm tệ hại, khi mình ghen tức mình cảm thấy xấu hổ và ghét bỏ chính bản thân mình, tự mắng nhiếc mình vì cảm giác đó. Điều này khiến cho cơ hội để làm dịu cơn ghen tức, khai mở tính thiện, và sự tỉnh trí hầu như hoàn toàn biến mất. Thực ra, nó càng làm cơn ghen tức tệ hơn lên: càng thấy mình tệ, mình càng không thể thấy quý trọng sự sung túc của đời sống riêng mình, và vì vậy khiến mình càng tuyệt vọng, tham muốn thêm nữa!

Phật dạy như thế nào để chúng ta đương đầu với tính ghen tức và chuyển hóa nó thành thiện tâm? Phật giáo Tây tạng dạy rằng chúng ta phải tìm liều thuốc giải khi tâm trí trong cơn đau khổ bằng cách nương tựa vào chính cảm xúc đó. Niềm xúc cảm của chúng ta mang đầy trí tuệ. Chúng là chìa khóa giúp sự hành trì, và mối tương quan giữa mình và thế giới chung quanh sâu sắc hơn lên. 
 
Nếu chúng ta chỉ sơn phết liều thuốc giải lên trên kinh nghiệm của mình mà không thực sự đối diện với chúng, chúng ta chỉ thêm một lớp vỏ của sự chối bỏ, giả tạo, và thiếu lòng tin vào tính thiện của mình mà có thể giới hạn sự khám phá chân thật về Phật tính của mình. Liều thuốc giải cho tính ghen tức nằm ngay trong lòng của chính sự ghen tức.

Đây là 5 bước giúp hóa giải tính ghen tức:

1.Tỉnh giác, chánh niệm: Khi chúng ta bị tính ghen tức trói buộc, chúng ta tỉnh giác quay vào chính cái cảm xúc đang bám chặt lấy mình. Điều này khó làm vì đặc tính mâu thuẩn giữa sự hờn ghen và tham muốn, luôn cả cảm giác nhục nhã và tự trách. Bất kể là cảm xúc gì, chúng ta chỉ đơn giản nhận biết chúng và để cho chúng đi, đừng níu kéo hay giữ lại.    

2. Nhận thức sâu sắc: Sau khi chúng ta đã có thể nhận dạng những cảm xúc xuyên qua chánh niệm, chúng ta gạt qua một bên những mẫu chuyện hoặc lời thuyết minh mà đưa đến sự ghen tức. Những câu chuyện này cung cấp nhiều năng lượng cho tính ghen tức của mình đến độ mình tin nó là sự thật – chúng ta cảm thấy mình có lý do chính đáng để tức giận, hờn tủi, và tham muốn, và chính vì vậy mà mình không thể tiếp xúc với tuệ giác nằm bên trong những cảm xúc đó. 
Bây giờ, mình lui lại một bước và tự hỏi, ghen tức là cái gì? Mình cảm nhận nó ra sao? Ở chỗ này, nếu mình có thể ghi chú xuống được thì hay, nhưng đừng có kể lể dài dòng. Mình cảm nhận tính ghen tức trong con người mình và trong tâm thức ra sao? Tình cảnh của sự ghen tức là gì?

Khi ghi chú những cảm xúc, các bạn nên làm như tôi đã làm. Cơ thể mình cảm thấy thế nào ngay lúc này; trong ngực, trong miệng, trong bụng, và cánh tay? Đau nhói trong ngực, miệng nghiến chặt. Hình tượng nào mô tả rõ nhất? Không thể thở, cảm thấy ngộp, như đang bị ai bóp cổ. Mùi vị của cảm xúc đang chạy nhảy trong đầu ra sao trong từng giây phút? Tơi tả, tuyệt vọng, sợ hãi, phản bội, nhục nhã. Trong tâm mình cảm thấy như thế nào? Suy nghĩ lung tung, chạy qua chạy lại giữa oán hờn và tham muốn. 
 
Rồi chúng ta lại hỏi, những cái này có gì đau khổ?  Đối với tôi, bước ngoặt quan trọng nằm trong câu hỏi này. Vâng, ghen tức đau khổ lắm, cái đau không thể nhịn chịu được. Nhưng nó đau ra làm sao? Cái đau nằm trong chính cái cảm nhận của mình, như tôi đã mô tả rõ rệt trong nhật ký: cái đau đớn về thể xác, cảm xúc, và cả tâm linh. Luôn cả cái đau khổ mà nó xui khiến mình phải làm theo. Tôi muốn làm khổ ai đó; tôi muốn làm khổ chính tôi nữa. Tôi không thể kềm chế nổi chính mình.

3. Giải thoát niềm đau: Khi chúng ta thấy rõ cái khổ đau do ghen tức mang lại, đây là lúc mình thấy được chân lý. Mình cảm nhận niềm đau trực tiếp, thay vì do bị xúi dục bởi đầu mối câu chuyện khiến mình ghen tức và thành nạn nhân bị hành hạ đủ điều không dứt. Có thể bạn cần có thời gian, nhưng rốt cuộc rồi bạn cũng cảm nhận được nó.  

Trong kinh Phật dạy rằng khi mình thật sự cảm nhận được nỗi đau khổ trực tiếp, chúng ta ngay lập tức buông bỏ, cũng giống như khi mình cầm lên cái chảo sắt đang nóng bỏng khiến mình rút tay lại. Khi chúng ta cảm thấy cái đau khổ cùng cực và không thể chối cải của tính ghen tức, mình sẽ muốn được giải thoát khỏi chúng ngay. Mình cảm thấy nó, mình liền buông ra. 

4. Hoan hỉ: Cái gì xảy ra khi chúng ta buông xả? Trước hết, lớp nhám nhúa nhất của sự xúc cảm là giận hờn biến mất. Đây là một cú thở phào nhẹ nhỏm vì chúng ta biết được rằng sự hờn giận kia sẽ không mang lại kết quả như ý muốn; đúng ra, nó nhanh chóng và chắc chắn khiến mình lìa xa những điều mình muốn làm. Kế đến là sự vướng mắc đối với lòng tham cầu. 

Đức Phật xem ‘vô cầu’ là điểm then chốt trong lúc thiền quán. Thực vậy, chỉ cần nhận thức được khổ đau thì cơn thèm khát của cầu mong sẽ có thể biến mất nhanh chóng. Cái gì sẽ còn lại khi hờn giận và tham cầu yếu đi? Chúng ta tưởng rằng mình sẽ kiệt sức khi hờn giận và tham cầu được trút bỏ, nhưng điều đó không đúng như vậy. Có một thoáng của sự hoan hỉ xuất hiện khi không gian của sự tự do được giải phóng.  

Hoan hỉ là niềm vui không vị kỷ, cho phép mình vui mừng với hạnh phúc và may mắn của người khác. Nó được xem là vô hạn vì nó đến từ tính vị tha sẵn có và bản chất lành thiện của tất cả chúng ta. Biết thưởng thức hoan hỉ là một tiến trình diễn tả cá tính nhân bản tự nhiên của con người.

Nền móng của sự dính mắc và tham lam, dù nằm ngay trong tâm điểm của sự ghen tức, chúng vốn có một năng lượng căn bản là tình thương và sự quan tâm chân thật – ngọn lửa của sự khát khao. Khi những đức tính xoay quanh bản ngã được giải phóng do nhận thức ra sự đau khổ, tình thương yêu được tự do để trở thành niềm hoan lạc mênh mông. 
 
Hoan hỉ cổ vũ cho hạnh phúc và thành công của người khác và vui mừng với sự khỏe mạnh và tươi mát của họ bất cứ khi nào họ được thụ hưởng. Nhưng ở thời điểm này, chúng ta chỉ mới thoáng thấy niềm hoan hỉ được tán dương – nó cần phải được nuôi dưỡng thêm.  

5. Khai Thác: Chúng ta phải thực tập mỗi ngày để ổn định và đào sâu niềm hoan hỉ của mình đối với hạnh phúc và thành công của người khác, thay vì ghen tức. Trước hết, chúng ta hướng tâm mình đến người nào mà mình biết vốn thường vui vẻ và hạnh phúc. Nó có thể là một người bạn, người làm chung sở, một đứa bé, hay một vị thầy tâm linh.  

Chúng ta quán tưởng người này đang dâng trào niềm vui và nâng niu niềm hoan lạc này với lòng biết ơn. Người bạn luôn hoan hỉ này của ta tạo ra một khung cảnh thật đặc biệt khi anh ta có mặt ở bất cứ nơi nào! Thật là tuyệt vời làm sao? Rồi chúng ta thực tập hòa nhập vào niềm vui của người bạn này, cũng như dâng trào lòng biết ơn, niềm hoan hỉ, và tạo ra một khung cảnh tươi vui. Chúng ta tiếp tục ca tụng người bạn đang hỉ lạc này và cảm nhận thấy đời mình bỗng nhẹ tưng và sáng sủa trong lúc đang làm vậy. Thực là một tài năng đặc thù khi mình có thể chúc mừng sự thành công và hạnh phúc của người khác!

Cuối cùng, điều quan trọng là, trong khi mình cố gắng thực tập tán thưởng lòng hoan hỉ, mình liền hướng sự thực tập này về người hay hoàn cảnh mà khiến mình sinh ghen tức. Mình có thể tiếp tục cảm nhận niềm vui, hoan hỉ đối với sự thành công và hạnh phúc của người này hay không? Nếu ghen tức lại nổi lên, chúng ta lại quay về quán niệm cái cảm giác ghen tức, đặc tính giam hãm, tù ngục, và cơn đau khủng khiếp của nó. 

Tất cả những thực tập này có khi kéo dài cả năm – Tôi đã trải qua thời gian như vậy. Nhưng tính ghen tức sẽ không bao giờ trực tiếp mang đến hạnh phúc; nó chỉ làm mình khổ thêm mà thôi. Rốt cuộc rồi, biết quý trọng sự hoan hỉ mới là liều thuốc chữa lành căn bệnh ghen tức và hoá giải được con quỷ chất độc, mắt xanh. 

Thiện Ý
Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Tên của bạn
Email của bạn
21/04/2020(Xem: 5291)
Phật giáo là Tông giáo theo quan niệm cổ xưa, trước đây bị người đời ngộ nhận cho là mê tín. Xem từ trên phương diện bề ngoài, nó xác thực là đã khoác lên trên nó sắc thái tông giáo rất sâu nặng. Người ta xem thấy tượng Phật trang sức bằng vàng, nghe đến tụng kinh bằng tiếng Phạn với tiếng chuông và tiếng khánh, nếu có ai hỏi đến, họ đều khăng khăng trả lời là lễ bái nhằm mục đích tỏ lòng tôn kính thần tượng; người ta lại xem thấy sự sinh hoạt của tăng chúng trong tự viện liền khăng khăng vu khống cho chúng nó là ký sanh trùng trong xã hội.
20/04/2020(Xem: 4995)
Các giám đốc chi nhánh của Trung ương Hiệp hội Sinh viên Phật tử Indonesia (HIKMAHBUDHI) thành phố Tangerang đã tiến hành một loạt các phong trào Nhân đạo và xuất phát ra quân vào ngày 10 đến ngày 12 tháng 4 năm 2020, để giúp giảm thiểu nỗi đau thương bởi đại dịch Covid-19 và các biện pháp phòng ngừa dịch bệnh lây lan.
19/04/2020(Xem: 5533)
Đại Đế Nã Phá Luân, vị tướng lừng danh của nước Pháp, người từng lập bao chiến công oanh liệt, đã tuyên bố một câu bất hủ, qua những kinh nghiệm chính bản thân: “Có hai sức mạnh trên thế giới, đó là sức mạnh của Thanh Gươm và sức mạnh của Tấm Lòng. Cuối cùng thì Tấm Lòng luôn đánh bại Thanh Gươm” Là con Phật, chúng ta hiểu, Tấm Lòng ở đây là Lòng Từ Bi, là sự tử tế với nhau, là những viên minh châu trong Tứ Vô Lượng Tâm gồm Từ, Bi, Hỷ,Xả mà chúng ta được thọ nhận để học hỏi, để tu trì.
19/04/2020(Xem: 5578)
Dường như đường đê mỗi lúc mỗi hẹp! Lại quanh co nữa! Lạ thay, lẽ ra tới đây lữ khách đã phải nhìn thấy ngã ba, có cây đa cổ thụ, có bụi tre mạnh tông cao vút mướt xanh, dẫn vào thôn Phương Viên, làng Đan Phượng rồi chứ? Lữ khách tự nhủ “Lâu qúa, không được về thăm quê nội nên cảnh trí đổi khác chăng? Cố lên! Ráng thêm chút nữa sẽ thấy đường rẽ vào làng mà!” Nhưng mây đen bỗng từ đâu kéo tới, rồi nước sông dâng cao, dâng cao… ….Nước từ sông Hồng cuồn cuộn dâng cao, như rượt đuổi bước chân siêu vẹo của kẻ phương xa, tìm về thăm quê cũ … Rồi, ầm! ầm! Mưa bão trút xuống cùng lúc với bờ đê mong manh vỡ tan, sụp đổ … Lữ khách nghe tự đáy lòng mình bật lên hai tiếng thảm thiết “Mẹ ơi!”
19/04/2020(Xem: 7292)
Tiến sĩ Phật tử Ernest Hetenyl – Lạt ma Dharmakirti Padmavadzsra (1912-1999), là một trong những người tiên phong vĩ đại của Phật giáo châu Âu, tác giả nổi tiếng người Hungary, chuyên nghiên cứu và thực nghiệm Kim Cương thừa Phật giáo Tây Tạng, nguyên Chủ tịch Hội Phật giáo Hungary, vị lãnh đạo Hội Phật giáo Ārya Maitreya Mandala tại Đông Âu.
19/04/2020(Xem: 8129)
Đức Đạt Lai Lạt Ma: “Cầu nguyện thôi chưa đủ” Tác giả: Đạt Lai Lạt Ma https://time.com/5820613/dalai-lama-coronavirus-compassion/ Dịch giả: Trúc Lam 14-4-2020 Đức Đạt Lai Lạt Ma nói tại sao chúng ta cần chiến đấu chống virus Corona với lòng từ bi.
19/04/2020(Xem: 5611)
Sức Mạnh nơi Niềm Hy Vọng Đức Đạt-lai Lạt-ma (The Dailai Lama’s Power of Hope) Ann Curry Hình ảnh Saumya Khandelwal Hoang Phong chuyển ngữ (Trích từ một tập san lâu đời và uy tín của nước Mỹ là National Geographic, số tháng 8, 2019 Bản chuyển chuyển ngữ dưới đây được dựa vào ấn bản tiếng Pháp của tập san này)
19/04/2020(Xem: 7479)
Kể từ khi Covid-19 bùng phát đến nay ngót ngét trên dưới 4 tháng, con người phải thay đổi cách sống thường ngày. Mỗi ngày, sáng ra đi làm, chiều về nhà đều đặn như vậy không ngớt. Trước đây, có lần ta ước gì được có thêm thời gian một ngày hai ngày trong tuần để nghỉ ngơi ở nhà với gia đình, hoặc chơi với con cái, hay là để tịnh dưỡng tâm hồn…Nhiều khi lại ước gì mình nghỉ làm ở nhà mà có người lo cho mình, chứ đang làm mà nghỉ thì ai lo tiệm, ai lo trông coi nhân viên, việc đó mình mà nghỉ đi thì người khác không làm được, xin chủ nghỉ thì sợ không cho, tự động nghỉ thì sợ mất việc, nếu là chủ mà đóng cửa nghỉ thì công việc không xong…
17/04/2020(Xem: 7538)
Chúng ta, như những nhà khoa học, định nghĩa từ bi như thế nào? Đó là một thể trạng cảm xúc, một động cơ, một đặc điểm xử lý, hay một thái độ trau dồi? Trong chương giới thiệu này, chúng tôi trình bày một cơ chế định nghĩa cho từ bi, vị trí của từ bi trong phạm vi của những thuật ngữ liên hệ và kinh nghiệm tinh thần hướng độc giả đến những vấn đề then chốt được trình bày bởi những tác giả trong quyển sách này.
16/04/2020(Xem: 7989)
Trong nếp sống cộng đồng của người Việt Nam nói riêng và một vài nước Á Đông nói chung, truyền thống thờ kính chư Phật, thánh thần và những người thân trong gia đình luôn được gìn giữ cũng như thể hiện một cách rất thành kính. Phật giáo ngay từ lúc du nhập đã nhanh chóng góp phần và nâng cao thêm ý nghĩa thờ lạy ấy mà không đánh mất đi giá trị chân lý của chính mình. Ngược lại, qua việc thờ lạy luôn giúp khắc sâu thêm đạo nghĩa Tứ Ân làm trọng của mỗi một con người. Do đó, những ai không biết thờ kính tổ tiên đều không là người của xứ sở, đất nước này. Thậm chí còn bị xem là thành phần mất gốc, phàn bội nòi giống tổ tiên, ông bà mình.
facebook youtube google-plus linkedin twitter blog
Nguyện đem công đức này, trang nghiêm Phật Tịnh Độ, trên đền bốn ơn nặng, dưới cứu khổ ba đường,
nếu có người thấy nghe, đều phát lòng Bồ Đề, hết một báo thân này, sinh qua cõi Cực Lạc.

May the Merit and virtue,accrued from this work, adorn the Buddhas pureland,
Repay the four great kindnesses above, andrelieve the suffering of those on the three paths below,
may those who see or hear of these efforts generates Bodhi Mind, spend their lives devoted to the Buddha Dharma,
the Land of Ultimate Bliss.

Quang Duc Buddhist Welfare Association of Victoria
Tu Viện Quảng Đức | Quang Duc Monastery
Most Venerable Thich Tam Phuong | Senior Venerable Thich Nguyen Tang
Address: Quang Duc Monastery, 105 Lynch Road, Fawkner, Vic.3060 Australia
Tel: 61.03.9357 3544 ; Fax: 61.03.9357 3600
Website: http://www.quangduc.com
http://www.tuvienquangduc.com.au (old)
Xin gửi Xin gửi bài mới và ý kiến đóng góp đến Ban Biên Tập qua địa chỉ:
[email protected]