Lời Kết

ĐỨC ĐẠT-LAI LẠT-MA
NHỮNG LỜIKHUYÊN TÂM HUYẾT
Thựchiện với sự hợp tác của MATTHIEU RICARD
Chuyểnngữ từ tiếng Tây tạng sang tiếng Pháp: CHRISTIAN BRUYAT
Chuyểnngữ Pháp Việt: Hoang Phong

Lời Kết

Vài lời khuyên trên đâykhông phải là những biện luận triết học trừu tượng và phức tạp. Những lờikhuyên ấy chỉ phản ảnh những gì tôi nghĩ từ đáy lòng và được bồi đắp bằng nhữngkinh nghiệm sống của chính tôi.

Lương tri giúp ta nhậnthấy kiếp sống con người thật quá ngắn, và nhắc nhở ta nên sử dụng cái khoảngthời gian ngắn ngủi ấy trên địa cầu này để làm một cái gì hữu ích cho cả ta vàcho những người khác nữa.

Thật nghĩ cũng ngược đờilà ta không thể nào làm được một việc gì có ích lợi cho cá nhân mình, nếu điềuấy không mang đến ích lợi cho người khác. Dù muốn hay không, tất cả chúng tađều liên hệ với nhau và không thể nào tưởng tượng được trường hợp ta có thể tìmthấy hạnh phúc đơn độc cho riêng mình ta mà thôi. Những người chỉ biết nghĩ đếnbản thân mình thì sớm muộn gì cũng gặp phải khổ đau. Quan tâm đến người khácthật ra là chăm lo cho chính bản thân mình mà ta lại không hay. Vì thế ngay cảtrường hợp ta quyết định sống ích kỷ thì hãy cứ ích kỷ một cách thật thông minh: tức là hãy giúp đỡ kẻ khác!

Thói thường ta không đểý so sánh giữa những gì thiết thực và những gì thứ yếu. Suốt đời ta cứ ngượcxuôi theo đuổi những thích thú, nhưng chúng hiển hiện và biến mất không ngừngvà mỗi lần đều lưu lại trong ta sự bất toại nguyện. Ta cố gắng đi tìm hạnh phúcvới bất cứ giá nào, nhưng không bao giờ tự hỏi trên con đường đi tìm hạnh phúcđó ta có làm cho những người khác đau khổ hay không. Ta sẵn sàng làm bất cứđiều gì để gom góp và bảo vệ của cải, mặc dù rằng chúng không lâu bền và cũngchẳng phải là nguồn gốc thật sự mang lại hạnh phúc cho ta.

Tâm thức ta thì nuôidưỡng hận thù, ganh tị và mọi xúc cảm tiêu cực, nhưng ta lại hoàn toàn vô tìnhkhông ý thức được là những thứ cảm tính ấy không thể nào tương hợp với sự thanhthản và an bình trong nội tâm ta được. Trí thông minh là gia sản riêng của mỗicon người nhưng ta đem dùng nó để toan tính, gom góp nhiều hơn, mặc cho ngườikhác phải chịu thiệt thòi. Rút cuộc thì chính ta chỉ tìm thấy đau khổ và lạicòn thêm một điều phi lý cuối cùng nữa, ấy là ta lại đổ lỗi cho kẻ khác đãkhiến ta khổ đau.

Hãy sử dụng trí thôngminh một cách ý thức. Nếu không thì chẳng biết phải căn cứ vào đâu để bảo rằngta hơn loài thú vật?

Nếu thật sự ta muốn manglại ý nghĩa và hạnh phúc cho đời mình thì trước hết phải suy nghĩ một cách lànhmạnh. Hãy trau dồi những phẩm tính nhân bản tiềm tàng trong mỗi người chúng ta,nhưng tiếc thay chúng ta đã chôn vùi những phẩm tính ấy quá sâu, bên dưới nhữngtư duy bấn loạn và những xúc cảm tiêu cực.

Hãy vun bồi tìnhyêu thương và lòng từ bi vì chính hai thứ ấy mới thật sự mang đến ý nghĩa chosự sống và tất cả mọi thứ khác đều chỉ là thứ yếu mà thôi. Đấy là cái tôn giáomà tôi muốn thuyết giảng với các bạn, hơn cả Phật giáo nữa. Cái tôn giáo ấythật đơn giản. Nó có một ngôi đền và cái ngôi đền ấy chính là con tim của mình.Giáo lý của nó là tình thương và lòng từ bi. Đạo đức của nó là tình yêu thươngvà sự kính trọng người khác, dù cho họ bất cứ là ai. Kẻ thế tục cũng như ngườitu hành, chúng ta chẳng có một sự lựa chọn nào khác hơn như thế, nếu thật sựchúng ta muốn làm một cái gì khác hơn là sống lây lất qua ngày trên cõi thếgian này.

Lòng tốt, sự ngay thật,những ý nghĩ tích cực, tha thứ cho những ai làm điều sai trái với mình, đối xửvới mọi người như bạn hữu, cứu giúp những ai đang đau khổ và nhất là đừng baogiờ xem mình trội hơn người khác : những lời khuyên này dù có quá đơn giản đinữa thì ta cũng nên mang ra áp dụng để thử xem chúng có mang lại hạnh phúc chota hay không.

Dharamsala, tháng bảy,năm 2001