Ngày 20/4/ Quý Tỵ nhằm ngày 29/5/2013, chùa Quán Thế Âm, đường Thích Quảng Đức, Phú Nhuận đã cử hành tưởng niệm 50 năm ngày Bồ Tát thích Quảng đức tự thiêu để bảo vệ sinh tồn cho Phật giáo Việt Nam.
Chủ trương chung của Giáo Hội, môn nhơn pháp quyến tại chùa Quán Thế âm đã long trọng tổ chức lễ tưởng niệm, có sự tham dự của chư Tôn giáo Phẩm các cấp, các ban ngành đại diện Trung ương, Thành Phố, quận Phú Nhuận, Tăng ni một số quận huyện nội ngoại Thành và Phật tử, nghệ sĩ, các websites Phật giáo, tôn giáo bạn cùng có mặt.
Trước đó một ngày, tức chiều 28/5, chùa Quán Thế Âm cũng thiết đãi trai phạn cho chính quyền TP, quận Phú Nhuận, anh chị em nghệ sĩ Phật tử...
Ngày 20/4/1963, ngày lịch sử mà ngọn đuốc Bồ Tát Thích Quảng Đức đã đánh động lương tâm thế giới về nhân quyền và sự bình đẳng các tôn giáo mà đạo dụ số 10 đã khép Phật giáo vào pháp nhân của những hội đoàn
Hiện nay, mỗi người đứng một góc độ để nhìn và đánh giá ngọn đuốc sống đó. Nội tình Phật giáo Việt Nam dĩ nhiên xem sự tự thiêu của Bồ Tát là một hạnh nguyện cao cả trước sự bất công của một chế độ; Nhưng một góc độ khác của tầm nhìn chính trị, họ xem Bồ Tát chỉ là nạn nhân, không phải nạn nhân của một chế độ mà cả chế độ đương thời đều là nạn nhân của một chiến lược trong tay các thế lực chi phối Việt Nam lúc bấy giờ; Một nhóm khác ác cảm với Phật giáo thì xem Bồ Tát Thích Quảng Đức là nạn nhân của nhóm người nuôi mộng quốc sư; gần đây, có những bài viết xuyên tạc sự hy sinh của Bồ Tát một cách méo mó, cho là Ngài bị cưỡng bức phải thiêu...
Ai cũng có quyền đánh giá ngọn đuốc sống đó theo quan điểm và nhận thức của mình, nhưng kết quả mà không ai có thể phủ nhận là ngọn lửa của Ngài đã đốt cháy một chế độ mà những ngọn đuốc trước đó chưa đủ lực đánh thức lương tri của nhân loại. Thực tâm của Ngài cũng như Phật giáo lúc bấy giờ không ai muốn thay đổi một thể chế mà chỉ cần thay đổi một chính sách bất bình đẳng giữa các tôn giáo. Bao nhiêu sự hy sinh thầm lặng cũng như bảy ngọn đuốc lấy thân mình thay cho tiếng nói để nhà cầm quyền biết lắng nghe nguyện vọng của người dân, rất tiếc, do chủ quan và do gia đình trị nắm mọi quyền lực, xem thường sức mạnh người dân nên sự sụp đỗ của nhà Ngô là điều tất yếu khi có bàn tay bên ngoài xen vào; Như thế, việc Phật giáo hy sinh thân mạng và việc Ngô triều sụp đỗ là hai việc khác nhau, tuy có liên đới bởi một sợi dây mong manh nào đó. Như vậy không nên bảo Phật giáo có công lật đổ một chế độ mà hãy nói rằng một chế độ bị lật đổ do không biết lắng nghe và không biết tháo gỡ những mắc mứu một cách tế nhị. Hơn nữa, nhà Ngô và anh em họ Ngô không tin Phật giáo là một lực lượng quần chúng khi quanh họ có lực lượng Cần Lao Nhân Vị làm vệ tinh, và hậu thuẩn vững chắc bởi lực lượng Giáo Hội Kito giáo Vatican; Tham vọng của Đức giám mục Ngô Đình Thục cũng là nguyên nhân tạo bức xúc cho quần chúng không theo Ki tô giáo.
Sự kiện xầy ra tại đài phát thanh Huế đã làm bùng lên những ngọn lửa của Tăng Ni Phật tử lúc bấy giờ mà nhiều năm liền, các huynh trưởng Gia Đình Phật Tử, các Phật tử tại gia, các quân nhân và cán bộ hành chánh luôn bị sách nhiễu, đe dọa, thậm chí bị bắt cóc thả sông mà báo cáo các tỉnh miền Trung luôn gửi về văn phòng Giáo hội lúc bấy giờ. Khi Ủy Ban Liên Phái được thành lập để có tiếng nói chính thức với nhà nước,lại là lúc nhà nước vừa đánh vừa đàm, bên ngoài thì xoa dịu, hứa hẹn, nhưng bên trong vẫn tiếp tục khủng bố, bắt cóc, ám sát, bỏ tù...
Chuyện đã qua trên 50 năm, nhắc lại để thấy cái lỗi không phải từ Phật giáo mà một số vị thất sủng luôn quy chụp vu khống những cao Tăng lãnh đạo phong trào lúc bấy giờ. Phật giáo không hận thù bất cứ ai thì chúng ta cũng nên hòa ái để tính tương liên giữa tôn giáo với tôn giáo thể hiện đức cao thượng của các đấng giáo chủ chúng ta đang tôn thờ. Lịch sử chỉ là giai đoạn, và chẳng may, dân tộc ta là nạn nhân của một sách lược trong một giai đoạn, hận thù luôn đưa dân tộc vào con khốn đốn. Một dân tộc được thấm nhuần nhiều tôn giáo lớn như Việt Nam, chẳng lẽ, tâm linh của những tôn giáo lớn không đủ giúp cho dân tộc vượt qua mọi hận thù đau khổ! Những ai vinh danh tín đồ của một tôn giáo thì cũng không nên nhuộm đen sự trong sáng của tôn giáo mình khi vinh danh tôn giáo đem lại đau khổ cho anh em trong một dân tộc.
1963 -2013, tuy 50 năm trôi qua với nhiều biến thiên của dân tộc, nhưng ngọn đuốc của Bồ Tát Quảng Đức vẫn được thế giới đanh giá là một ngọn đuốc lịch sử không mang màu sắc chính trị hay một hận thù bạo động, Những ngọn đuốc của Phật giáo đương thời luôn là một hy sinh tột cùng để yêu cầu một nguyện vọng tất yếu và nhỏ nhoi nhất.
Hãy để ngọn đuốc đó, không chỉ là biều tượng của Phật giáo trong một giai đoạn mà là ngọn đuốc của nhân loại đốt tan bóng tối vô minh của lòng người. Bằng sự tôn kính của người con Phật, bằng lương tri của con người trước mọi vô minh, Bồ Tát Quảng Đức vẫn là biểu tượng của nhiều thế kỷ về sau.

MINH MẪN
29/5/2013