Tiểu sử, cuộc đời, tác phẩm của Thiền sư Thích Nhất Hạnh

Thiền sư Thích Nhất Hạnh là một tăng sỹ Phật giáo Việt Nam nổi tiếng trên thế giới. Có tài liệu cho biết, tầm ảnh hưởng của ông trong cộng đồng Phật giáo Phương Tây chỉ đứng sau Đức Đạt Lai Lạt Ma thứ 14. Lời dạy chủ yếu của ông là thông qua chánh niệm, chúng ta có thể học sống hạnh phúc trong giây phút hiện tại, cách duy nhất để phát triển hòa bình, cả trong bản thân và toàn xã hội.

Thiền sư Thích Nhất Hạnh là người tiên phong trong việc đưa Phật giáo qua phương Tây, thành lập sáu tu viện và hàng chục trung tâm tu tập ở Mỹ và Châu Âu, cùng với hơn 1.000 cộng đồng thực hành chánh niệm được gọi là “sanghas”.

Ông đã xây dựng một cộng đồng thịnh vượng gồm hơn 600 nhà sư và nữ tu trên toàn thế giới, cùng với hàng chục ngàn sinh viên đang theo học, áp dụng các giáo lý về chánh niệm, hòa bình và xây dựng cộng đồng trong các trường học, nơi làm việc, kinh doanh và thậm chí là cả nhà tù trên khắp thế giới.

Vậy Thiền sư Thích Nhất Hạnh là ai?

Thiền sư Thích Nhất Hạnh tên thật là Nguyễn Xuân Bảo, sinh ngày 11/10/1926 tại Huế Việt Nam. Ông theo học ở chùa Từ Hiếu, thành phố Huế và trở thành một tu sĩ Phật giáo vào năm 16 tuổi.

Là một tu sĩ trẻ vào đầu những năm 1950, ông đã tích cực tham gia vào phong trào phục hồi Phật giáo Việt Nam. Ông là một trong những người đầu tiên nghiên cứu chủ đề thế tục tại một trường đại học ở Sài Gòn.

Khi chiến tranh đến Việt Nam, các nhà sư và nữ tu phải đối mặt với câu hỏi là tuân theo cuộc sống chiêm niệm và thiền định trong các tu viện hay giúp những người xung quanh họ thoát khỏi những vụ đánh bom và hỗn loạn chiến tranh.

Thiền sư Thích Nhất Hạnh là một trong số những người đã chọn để làm cả hai, và ông đã thành lập phong trào Phật giáo Nhập thế, thuật ngữ này xuất hiện trong cuốn sách “Việt Nam: Hoa sen trong biển lửa”. Cuộc đời của ông từ đó đã được dành riêng cho công việc chuyển đổi bên trong vì lợi ích của cá nhân và xã hội.

Đầu những năm 1960, ông thành lập Trường thanh thiếu niên về các dịch vụ xã hội (SYSS) tại Sài Gòn, một tổ chức cứu trợ nhân đạo, xây dựng lại các ngôi làng bị bỏ bom, thành lập các trường học, các trung tâm y tế và hỗ trợ các gia đình tái định cư bị mất nhà cửa trong chiến tranh Việt Nam. Một tổ chức cứu trợ cấp cơ sở gồm 10.000 tình nguyện viên dựa trên nguyên lý Phật giáo về hoà bình và từ bi.

Năm 1961 ông sang Hoa Kỳ để giảng dạy tôn giáo ở Đại học Princeton và năm tiếp theo, ông tiếp tục giảng dạy và nghiên cứu Phật giáo tại Đại học Columbia. Ông kêu gọi Martin Luther King, Jr - nhà hoạt động dân quyền người Mỹ gốc Phi nổi tiếng thế giới - chống lại chiến tranh Việt Nam. Năm 1967, mục sư Martin Luther King đã đề cử ông giải Nobel Hòa bình.

Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã lãnh đạo phái đoàn Phật giáo tại Paris Peace Talks. Là một trong những giáo sư Phật giáo nổi tiếng nhất ở phương Tây, giáo lý và thực hành của ông thu hút nhiều người với nhiều nguồn gốc tôn giáo, tâm linh và chính trị khác nhau.

Vào ngày mùng 1 tháng 5 năm 1966 tại chùa Từ Hiếu, Thiền sư Thích Nhất Hạnh nhận được “Ấn khả” từ Sư phụ Chân Thật, trở thành một vị Thiền sư và nhà lãnh đạo tinh thần của chùa Từ Hiếu.

Năm 2005, là lần đầu tiên Thiền sư trở về thăm quê hương Việt Nam, với sự đón tiếp nồng hậu và đạo tình thắm thiết của Tăng ni, Phật tử Thừa Thiên Huế.

Vào ngày 11/11/2014, một tháng sau ngày sinh nhật thứ 89 của Thiền sư Thích Nhất hạnh, và sau vài tháng sức khoẻ ông giảm sút nhanh do bị đột quỵ. Tháng 1 năm 2016, sau hơn một năm phục hồi chức năng, Thiền sư Thích Nhất Hạnh trở về Làng Mai.

Mặc dù không thể nói được và bị tê liệt một phần, nhưng ông vẫn tiếp tục cống hiến cho sự hiện diện thanh bình của mình ở Làng Mai. Thiền sư tham gia vào các hoạt động thiền hành, đi bộ, ăn chay và các nghi lễ mà trước khi khoẻ mạnh ông vẫn thường làm.

Trưa ngày 29/8/2017, Thiền sư Thích Nhất Hạnh về Việt Nam cùng các học trò của mình tại sân bay quốc tế Đà Nẵng. Mặc dù Thiền sư vẫn chưa hồi phục được như trước, nhưng sức khoẻ đã tiến triển tốt đẹp.

Ngày 28/10/2018, Thiền sư Thích Nhất Hạnh quay trở lại Việt Nam và địa điểm lần này của thiền sư chọn để tĩnh dưỡng là chùa Từ Hiếu (TP Huế), dự kiến Thầy sẽ có thời gian dài nghỉ ngơi tại đây cho đến khi Thiền sư viên tịch.

Các hoạt động xã hội của Thiền sư Thích Nhất Hạnh

Thiền sư Thích Nhất Hạnh tham gia hoạt động xã hội vào những năm 1960 với vai trò là học giả, giáo viên và nhà đấu tranh cho hoà bình…Ông thành lập Trường Đại Học Phật Giáo Vạn Hạnh ở Sài Gòn và Nhà xuất bản Lá Bối (một tạp chí hoạt động vì hòa bình). Năm 1966 ông thành lập Dòng tu Tiếp Hiện (Order of Interbeing).

Trong thời gian chiến tranh Việt Nam, Thiền sư thường xuyên đi Mỹ và châu Âu để nói về vấn đề hoà bình và kêu gọi chấm dứt các cuộc chiến ở Việt Nam.

Trong chuyến đi 1966 lần đầu tiên ông gặp nhà đấu tranh dân quyền Martin Luther King Jr, người sau này đã đề cử ông giải Nobel Hòa bình vào năm 1967. Thiền sư Thích Nhất Hạnh sau đó tiếp tục đi khắp nơi, truyền bá thông điệp hòa bình và từ bi, vận động các nhà lãnh đạo phương Tây tác động đến chiến tranh tại Việt Nam, và trở thành nhà lãnh đạo phái đoàn Phật giáo tại Paris Peace Talks vào năm 1969.

Ông tiếp tục giảng dạy, viết sách về nghệ thuật chánh niệm và “sống hòa bình”. Vào đầu những năm 1970, ông là một giảng viên và nhà nghiên cứu Phật giáo tại Đại học Sorbonne, Paris. Năm 1975 ông thành lập cộng đồng Sweet Potato gần Paris, vào năm 1982, cộng đồng này di chuyển đến một khu vực rộng lớn hơn ở phía tây nam của nước Pháp, nơi thanh bình và tuyệt đẹp đó được gọi là “Làng Mai” hay Đạo tràng Mai Thôn.

Dưới sự lãnh đạo của Thiền sư Nhất Hạnh, Làng Mai đã phát triển từ một trang trại nông thôn nhỏ đến những gì bây giờ là tu viện Phật giáo lớn nhất và năng động nhất ở phương Tây, với hơn 200 tu sĩ thường trú và hơn 8.000 du khách mỗi năm, những người đến từ khắp nơi trên thế giới để học “nghệ thuật của cuộc sống chánh niệm”.

Trong hai mươi năm qua, hơn 100.000 người đã cam kết tuân theo quy tắc hiện đại của Thiền sư Nhất Hạnh về đạo đức toàn cầu phổ cập trong cuộc sống hàng ngày của họ, được gọi là “Thực tập 5 chánh niệm”.

Gần đây, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã thành lập Wake Up, một phong trào toàn thế giới của hàng ngàn thanh thiếu niên đào tạo về những thói quen này, và ông đã khởi động một chương trình đào tạo các giáo viên quốc tế để dạy chánh niệm tại các trường học ở Châu Âu, Mỹ và Châu Á.

Thiền sư Nhất Hạnh và Đức Đạt Lai Lạt Ma thứ 14
(Mời xem trang tác phẩm của Đức Đạt Lai Lạt Ma thứ 14)

Thiền sư cũng là một nghệ sĩ, và những tác phẩm văn học độc đáo và nổi tiếng của ông, những cụm từ ngắn và những câu chuyện thể hiện bản chất của các giáo lý chánh niệm của ông, từ năm 2010 đến nay chúng được trưng bày tại Hồng Kông, Đài Loan, Canada, Đức, Pháp và New York.

Thiền sư đã mở rất nhiều tu viện ở California, New York, Việt Nam, Paris, Hồng Kông, Thái Lan, Mississippi và Úc, và “Viện Phật Giáo Ứng Dụng ” ở Đức.

Trong những năm gần đây, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã dẫn dắt sự kiện cho các nghị sĩ Hoa Kỳ, và cho các nghị sĩ ở Anh, Ireland, Ấn Độ và Thái Lan.

Ông đã đề cập đến UNESCO tại Paris, kêu gọi các bước cụ thể để đảo ngược chu kỳ bạo lực, chiến tranh và hâm nóng toàn cầu, cũng như Quốc hội Tôn giáo thế giới tại Melbourne. Trong chuyến thăm Hoa Kỳ năm 2013, ông xuất hiện trong các sự kiện chánh niệm cao trọng tại Google, Ngân hàng Thế giới và Trường Y đại học Harvard.

"Con đã được biểu hiện từ đất Mẹ, con sẽ trở về đất Mẹ để tiếp tục được biểu hiện hàng triệu lần nữa, để cùng với tăng thân làm công việc chuyển rác thành hoa, bảo hộ sự sống và xây dựng một tịnh độ ngay trên mặt đất này. Nguyện trong mỗi giây phút của cuộc sống hàng ngày, con sẽ nỗ lực chế tác hiểu biết và thương yêu, vì hiểu biết và thương yêu là chất liệu căn bản để xây dựng nên tịnh độ".(Thiền sư Thích Nhất Hạnh)

Hình ảnh sinh hoạt tại Làng Mai, Pháp Quốc

Vài nét về Trung tâm Làng Mai: 

Thiền sư Thích Nhất Hạnh sống chủ yếu ở miền tây nam nước Pháp, nơi ông thành lập một trung tâm tu tập được gọi là Làng Mai hay Đạo tràng Mai Thôn.

Ở đây, ông tiếp tục giảng dạy, viết sách và làm vườn. Lúc đầu, Làng Mai chỉ có khoảng ba mươi nhà sư, nữ tu, nhưng hàng ngàn người trên thế giới gọi đây là nhà. Chỗ ở có sẵn cho những du khách tìm kiếm sự cứu trợ về tinh thần, cho những người tị nạn, hoặc cho các nhà hoạt động cần nguồn cảm hứng.

Làng Mai tập hợp nhiều dân tộc, chủng tộc, tôn giáo và giới tính khác nhau nhằm trân quý giây phút hiện tại, ý thức sâu sắc và trân trọng cuộc sống. Thiền sư Thích Nhất Hạnh gọi đây là nơi trú ngụ của sự hòa hợp, hoà bình và đa dạng sắc tộc.

Trung tâm thực hành chánh niệm ở Làng Mai cung cấp các khóa tu đặc biệt cho các doanh nhân, giáo viên, gia đình, chuyên gia chăm sóc sức khoẻ, các nhà tâm lý trị liệu, các chính trị gia, thanh niên cũng như cựu chiến binh và cả người Israel và người Palestine.

Làng Mai chào đón mọi người ở mọi lứa tuổi, nguồn gốc và niềm tin ở những nơi ẩn náu, nơi họ có thể học tập các phương pháp như ngồi thiền, ăn thiền, thư giãn tổng thể, thiền định, mỉm cười và hít thở. Đó là tất cả các thực hành Phật giáo cổ xưa, phương pháp mà Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã đơn giản hóa và phát triển để áp dụng một cách dễ dàng và mạnh mẽ vào những thử thách và khó khăn của thời đại chúng ta.

Sự kết hợp giữa thực tiễn vào cuộc sống hàng ngày là cốt lõi của Làng Mai, được thành lập vào đầu những năm 1980 để hoàn thành giấc mơ nhiều năm của Thiền sư về một cộng đồng nơi mà những người tham gia vào công việc chuyển đổi xã hội có thể nghỉ ngơi và nuôi dưỡng tinh thần.

Hiện nay, chỉ có khoảng 200 tu sĩ ở lại quanh năm, học Phật giáo, làm việc để giúp những đỡ chúng sinh, chăm sóc hơn 1.200 cây mai, trồng trọt kiếm tiền gửi thuốc về Việt Nam. Hàng năm vào mùa hè, cộng đồng mở cửa cho công chúng, và đón rất nhiều du khách đến tham quan và thiền hành trong vòng một tháng.

Làng Mai nhấn mạnh về các kỹ năng học tập để đưa chánh niệm vào cuộc sống hàng ngày. Thực hành gia đình là trung tâm, và trẻ em được khuyến khích tham gia tất cả các hoạt động, bao gồm thiền định, lễ chay và đàm thoại Pháp. Tinh thần của Làng Mai được vẽ bằng dấu gỗ chạm khắc bên cạnh con đường thiền hành:

“Tâm trí có thể đi theo hàng ngàn hướng, nhưng trên con đường tuyệt đẹp này, tôi bước đi trong hòa bình. Với mỗi bước, hoa nở".

Trung tâm Làng Mai tổ chức chương trình thiền hành cho khách tham quan vào mùa hè, thời gian từ ngày 15/7 đến 15/8 hàng năm.

Có thể tìm hiểu Làng Mai chi tiết qua trang web của họ tại đây.

Các tác phẩm của Thiền sư Thích Nhất Hạnh

Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã xuất bản hơn 100 quyển sách về thiền định, chánh niệm và Phật giáo, trong đó hơn 40 bài bằng tiếng Anh. Ông cũng thường xuyên có những bài viết trên tạp chí Order of Interbeing, cũng như các bài thơ, những câu chuyện về trẻ em, và các bài bình luận về các văn bản Phật giáo cổ.

Ông đã bán được hơn ba triệu cuốn sách ở Mỹ, một số tác phẩm nổi tiếng nhất bao gồm: Being Peace, Peace Is Every Step, The Miracle of Mindfulness, The Art of Power, True Love and Anger.

Khi đã ngoài 70, sức khoẻ có phần suy giảm, nhưng với ý trí mạnh mẽ của một hướng dẫn viên tinh thần thế giới, Thiền sư đã viết hơn 75 quyển sách văn xuôi, thơ và cầu nguyện.

Hầu hết các tác phẩm của ông đều hướng về độc giả Phật giáo, nhưng lời dạy của ông thu hút đông đảo mọi người. Trong ít nhất một thập kỷ, Thiền sư đã thăm viếng Hoa Kỳ liên tục trong thời gian đó, sau mỗi chuyến đi, ông lại thu hút được rất nhiều người theo con đường của mình, chánh niệm và hoà bình.

Sách của Thiền sư Thích Nhất Hạnh được xuất bản bởi nhiều nhà xuất bản như Parallax Press, Penguin – Riverhead Publishing, Beacon Press, Bantom Books. Bạn có thể mua sách tại các hiệu sách như Barns & Noble, Borders…hoặc mua trực tuyến trên parallax.org hay amazon.com.

Sách của Thiền sư có sẵn tiếng Pháp, Đức, Ý, Nga, Hà Lan, Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Việt Nam…

Danh mục, tên các cuốn sách của Thiền sư Thích Nhất Hạnh (sắp xếp theo thứ tự A-Z)

001. Am Mây Ngủ (Truyện Ngọai Sử)

002. An Lạc Từng Bước Chân

003. An Trú Trong Hiện Tại

004. Ảo Tượng

005. Bàn Tay Cũng Là Hoa

006. Bây Giờ Mới Thấy

007. Bồ Tát Xuất Gia, Bồ Tát Tại Gia

008. Bông Hồng Cài Áo

009. Bụt Là Hình Hài Bụt Là Tâm Thức

010. Bước Tới Thảnh Thơi

011. Bưởi (Tập Truyện)

012. Chỉ Nam Thiền Tập

013. Chỉ Nam Thiền Tập Dành Cho Người Trẻ

014. Cho Đất Nước Đi Lên

015. Con Đã Có Đường Đi

016. Con Đường Chuyển Hóa (Kinh Tứ Niệm Xứ)

017. Con Đường Mở Rộng

018. Con Gà Đẻ Trứng Vàng

019. Con Sư Tử Vàng Của Thầy Pháp Tạng

020. Cửa Tùng Đôi Cánh Gài

021. Duy Biểu Học

022. Đạo Bụt Nguyên Chất (Nghĩa Túc Kinh)

023. Đạo Phật Áp Dụng Vào Đời Sống Hằng Ngày

024. Đạo Phật Của Tuổi Trẻ

025. Đạo Phật Đi Vào Cuộc Đời

026. Đạo Phật Hiện Đại Hóa

027. Đạo Phật Ngày Nay

028. Đạo Phật Qua Nhận Thức Mới (Thạc Đức)

029. Đập Vỡ Vỏ Hồ Đào

030. Để Có Một Tương Lai

031. Đi Gặp Mùa Xuân

032. Đường Xưa Mây Trắng (Theo Gót Chân Bụt)

033. Giận

034. Giếng Nước Thơm Trong

035. Gieo Trồng Hạnh Phúc

036. Giọt Nước Cánh Chim

037. Giọt Nước Cành Dương

038. Giới Bản Khất Sĩ Tân Tu (Nghi Thức Tụng Giới Nam khất Sĩ)

039. Giới Bản Khất Sĩ Tân Tu (Nghi Thức Tụng Giới Nữ khất Sĩ)

040. Hạnh Phúc Cầm Tay

041. Hạnh Phúc Mộng Và Thực (Kinh Tam Di Đề Bình Giải)

042. Hiệu Lực Cầu Nguyện

043. Hoa sen trong biển lửa

044. Hỏi Đáp Từ Trái Tim

045. Hơi Thở Nuôi Dưỡng Và Trị Liệu

046. Hương Vị Của Đất

047. Hướng Đi Của Đạo Bụt Cho Hòa Bình Và Sinh Môi

048. Im Lặng Sấm Sét (Kinh Người Bắt Rắn)

049. Kết Một Tràng Hoa

050. Không Diệt Không Sinh Đừng Sợ Hãi

051. Khương Tăng Hội

052. Kinh Bát Đại Nhân Giác

053. Kinh Kim Cang (Gươm Báu Chặt Đứt Phiền Não)

054. Kinh Người Áo Trắng

055. Kinh Pháp Ấn (dịch và chú giải)

056. Kinh Quán Nịêm Hơi Thở057. Làng Mai Nhìn Núi Thứu

058. Leo Đồi Thế Kỷ

059. Một Bó Hoa Đồng

060. Mỗi Hơi Thở Một Nụ Cười

061. Mở Thêm Rộng Lớn Con Đừơng (ca nhạc thiền)

062. Muốn An Được An

063. Năm Cánh Tỏa Kỳ Hương

064. Nẻo Vào Thiền Học

065. Nẻo Về của Ý

066. Nghi Thức Tụng Niệm Đại Toàn

067. Người Vô Sự (Bình Giảng Lâm Tế Lục)

068. Nhật Tụng Thiền Môn năm 2000

069. Những Con Đường Đi Về Núi Thứu

070. Nói Với Người Xuất Gia Trẻ Tuổi

071. Nói Với Tuổi 20

072. Phép Lạ Của Sự Tinh Thức (Cẩm nang Tu Thiền)

073. Quan Âm Hương Tích

074. Quan Âm Thị Kính

075. Quyền Lực đích Thực

076. Rong Chơi Trời Phương Ngoại

077. Sám pháp địa xúc

078. Sen Búp Từng Cánh Hé

079. Sen Nở Trời Phương Ngoại (giảng kinh Pháp Hoa)

080. Sống Chung An Lạc (xây dựng Tăng thân)

081. Sống Tự Do Bất Cứ Nơi Nào Ở Đâu

082. Tay Thầy Trong Tay Con

083. Tâm Tình Với Đất Mẹ

084. Thả Một Bè Lau (Truyện Kiều)

085. Thiền (Chất liệu nuôi dưỡng, tri liệu và chuyển hóa)

086. Thiền Hành Yếu Chỉ

087. Thiền Sư Khương Tăng Hội

088. Thiền Tập Cho Người Bận Rộn

089. Thiết Lập Tịnh Độ (Kinh A Di Đà Thiền Giải)

090. Thơ Từng Ôm và Mặt Trời Từng Hạt

091. Thử Tìm Dấu Chân Trên Cát (thơ)

092. Thương Yêu Theo Phương Pháp Bụt Dạy

093. Tiếp Hiện chú giải

094. Tìm Bình Yên Trong Gia Đình

095. Tình Người (Truyện của tác giả khi còn là chú điệu)

096. Tĩnh Lặng

097. Tố

098. Trái Tim Của Bụt (Phật Pháp Căn Bản)

099. Trái Tim Của Hiểu Biết

100. Trái Tim Của Trúc Lâm Đại Sĩ (Cư Trần Lạc Đạo)

101. Trái Tim Mặt Trời (Từ chánh niệm đến thiền quán)

102. Truyện Kiều Văn Xuôi

103. Truyền Thống Sinh Động Thiền Tập

104. Từng Bước Nở Hoa Sen

105. Tuổi Trẻ Và Lý Tưởng

106. Tương Lai Thiền Học Việt Nam

107. Tương Lai Văn Hóa Việt Nam

108. Tý (Cây Tre Triệụ Đốt, Chiếc Lá Ổi Non)

109. Ước Hẹn Với Sự Sống (Kinh Người Biết Sống Một Mình)

110. Về Việt Nam (6 bài giảng về gốc rễ hạnh phúc và tu tập)

111. Việt Nam Phật Giáo Sử Luận (3 tập)

112. Vương Quốc Của Những Người Khùng 

Sách của Thiền sư Thích Nhất Hạnh xuất bản từ năm 2007: 

01.  Bàn tay cũng là hoa (bình thơ)

02.  Bây giờ mới thấy

03.  Bụt là hình hài Bụt là tâm thức

04.  Chỉ nam thiền tập

05.  Con đã có đường đi

06.  Con sư tử vàng của Thầy Pháp Tạng

07.  Đạo Bụt nguyên chất (Nghĩa Túc kinh)

08.  Đập vỡ vỏ hồ đào

09.  Gieo trồng hạnh phúc

10.  Làng mai nhìn núi thứu

11.  Người vô sự (bình giảng Lâm Tế lục)

12.  Những con đường đưa về núi thứu

13.  Quyền lực đích thực

14.  Rong chơi trời phương ngoại

15.  Tâm tình với đất mẹ

16.  Thiền tập cho người bận rộn

17.  Trái tim đại sĩ (cư trần lạc đạo)  
(Tổng hợp theo Plumvillage.org)

Kính mời xem
Trang Tác Phẩm của Thiền Sư Thích Nhất Hạnh