Tiểu Sử Cư Sĩ Tâm Đức Trần Quang Thuận (1930-2017)

Tiểu Sử
Cư Sĩ Tâm Đức Trần Quang Thuận
(1930-2017)

Cư Sĩ Trần Quang Thuận sinh ngày 02 tháng 7 năm 1930 tại Làng An Xuân, Huyện Quảng Điền, Tỉnh Thừa Thiên-Huế trong một gia đình tin Phật lâu đời.

Vào mùa thu năm 1942, Hòa Thượng Thích Đôn Hậu đến giảng Phật Pháp tại Làng An Xuân, Huyện Quảng Điền, Tỉnh Thừa Thiên-Huế. Dù mới chỉ 12 tuổi, nhưng nhờ túc duyên với Phật Pháp nhiều đời, chú bé Trần Quang Thuận đã cảm đức từ bi của vị Bổn Sư tương lai ngay lần sơ ngộ này.

Sau đó, chú bé Trần Quang Thuận cứ cách vài tháng thì đòi Mẹ cho lên Chùa Tây Thiên thăm Hòa Thượng, dù nhà cách Chùa khoảng 15 cây số và phải tự đi bộ một khoảng đường dài. Khung cảnh thanh tịnh của chốn Thiền Môn Tây Thiên đã làm cho chú bé Trần Quang Thuận ưa thích ngay từ lần đầu đến thăm. Nhìn thân tướng trang nghiêm của Hòa Thượng Bổn Sư tương lai, chú bé đã bắt đầu phát nguyện ăn chay trường và chí xuất gia ngày càng lớn mạnh. Cuối cùng chú đã xin Mẹ cho đi xuất gia với Hòa Thượng Thích Đôn Hậu. Được Hòa Thượng Bổn Sư ban cho Pháp Danh Tâm Đức và Pháp Tự Trí Không.

Sau khi xuất gia, Hòa Thượng Bổn Sư đã cử chú Trí Không về Chùa Linh Mụ trông coi Chùa trong khoảng thời gian ba, bốn năm, vì lúc đó Hòa Thượng Thích Đôn Hậu vẫn còn ở Chùa Tây Thiên lo Phật sự chưa chính thức về Linh Mụ, dù Hòa Thượng đã được Sơn Môn Huế cử làm Trú Trì Quốc Tự Linh Mụ.

Sau đó chú Trí Không được Hòa Thượng Bổn Sư cho vào học tại Phật Học Đường Báo Quốc, Huế.

Năm 1949, Sa Di Trí Không được Hòa Thượng Bổn Sư cho phép và được Giáo Hội đặc cách cho đăng đàn Thọ Tỳ Kheo Giới tại Đại Giới Đàn Hộ Quốc được tổ chức tại Chùa Báo Quốc, Huế, mà Hòa Thượng Bổn Sư Thích Đôn Hậu làm Tuyên Luật Sư trong Đại Giới Đàn này.

Năm 1951, sau khi Thầy Trí Không tốt nghiệp Đại Học Phật Giáo tại Phật Học Đường Báo Quốc, Huế, được Hòa Thượng Bổn Sư cho ra Bắc học Luật với Hòa Thượng Thích Tuệ Tạng, Chứng Minh Đạo Sư Tổng Hội Phật Giáo Việt Nam, tại Chùa Quán Sứ, Hà Nội, và được mời làm giảng sư cho Hội Phật Giáo Bắc Việt.

Năm 1952, Thầy Trí Không đã được Giáo Hội gửi đi du học tại Tích Lan nhờ mối quan hệ chặt chẽ giữa Phật Giáo Việt Nam và Hội Phật Giáo Thân Hữu Thế Giới lúc bấy giờ. Cùng học tại Tích Lan với Thầy Trí Không là Cố Hòa Thượng Thích Minh Châu.

Thầy Trí Không học tại Tích Lan 2 năm thì nhận được học bổng của một trường đại học tại Thủ Đô London, Anh Quốc nên đã sang Anh học tiếp rồi tốt nghiệp Tiến Sĩ tại đây.

Sau khi học xong ở Anh Quốc, Cố Cư Sĩ đã về nước vào cuối năm 1959.

Năm 1960, Thầy Trí Không được Hòa Thường Hội Chủ Tổng Hội Phật Giáo Việt Nam Thích Tịnh Khiết và Hòa Thượng Bổn Sư Thích Đôn Hậu cho phép xả giới Tỳ Kheo để hoàn tục. Trong Lễ Xả Giới được tổ chức tại Chùa Ấn Quang, Sài Gòn vào năm đó, có sự chứng minh của ba vị Hòa Thượng, là Hòa Thượng Thích Tâm Châu, Hòa Thượng Thích Thiện Hòa, và Hòa Thượng Thích Quảng Liên.

Trong thời gian diễn ra cuộc vận động của Phật Giáo Việt Nam cho quyền bình đẳng tôn giáo và chống lại nạn kỳ thị Phật Giáo của chính quyền Nhà Ngô năm 1963, Cố Cư Sĩ đã tích cực tham gia vào công cuộc đấu tranh bảo vệ Phật Giáo.

Ngày 11 tháng 6 năm 1963, trong lúc Cố Cư Sĩ đang bị chính quyền Nhà Ngô quản thúc ở Thủ Đức, thì ở nhà phu nhân của Ông là nữ Phật tử Tôn Nữ Túy Thiện đã đồng ý cho mượn chiếc xe Austin A95 Westminster có bảng số DBA599 để chở Bồ Tát Thích Quảng Đức đến ngả tư Đường Phan Đình Phùng và Lê Văn Duyệt thực hiện đại nguyện vị Pháp thiêu thân cúng dường chư Phật. Chiếc xe hiện vẫn còn trưng bày tại Chùa Linh Mụ để làm di sản lịch sử của Phật Giáo Việt Nam.

Từ năm 1961 đến 1963, Cố Cư Sĩ Tâm Đức Trần Quang Thuận đảm nhận chức vụ Tổng Thư Ký Ban Hướng Dẫn Trung Ương Gia Đình Phật Tử Việt Nam.

Khi Đại Tướng Nguyễn Khánh lập chính phủ vào tháng 2 năm 1964, Cố Cư Sĩ Tâm Đức Trần Quang Thuận được mời giữ chức vụ Tổng Trưởng Bộ Xã Hội.

Sau khi chính phủ Nguyễn Khánh giải tán và Bác Sĩ Phan Huy Quát lên làm Thủ Tướng từ ngày 16 tháng 2 đến ngày 5 tháng 6 năm 1965, Cố Cư Sĩ được mời giữ chức Tổng Trưởng Xã Hội.

Năm 1965, Cố Cư Sĩ đã được Hòa Thượng Thích Minh Châu, Viện Trưởng Viện Đại Học Vạn Hạnh, Sài Gòn, mời làm Tổng Thư Ký cho Viện Đại Học.

Từ năm 1970 đến năm 1975, Cố Cư Sĩ Tâm Đức Trần Quang Thuận làm Thượng Nghị Sĩ trong Thượng Nghị Viện của Việt Nam Cộng Hòa, và đảm trách chức vụ Chủ Tịch Ủy Ban Ngoại Giao của Thượng Viện.

Cố Cư Sĩ cũng là Phó Chủ Tịch Hội Đồng Điều Hành của Liên Hữu Thanh Niên Phật Tử Thế Giới (The World Fellowship of Buddhist Youth) được ra đời vào ngày 26 tháng 5 năm 1972, nhân kỷ niệm 10 năm ngày thành lập Liên Hữu Phật Giáo Thế Giới (The World Fellwship of Buddhists).

Cố Cư Sĩ đã rời nước ra đi trong biến cố 30 tháng 4 năm 1975 và định cư tại  Hoa Kỳ trong năm này.  

Sau khi định cư tại Hoa Kỳ, Ông tiếp tục đóng góp vào công cuộc xây dựng và phát triển Phật Giáo Việt Nam từ đó đến ngày mãn phần.

Năm 1976, Cố Cư Sĩ Tâm Đức Trần Quang Thuận cùng với Hòa Thượng Thích Thiên Ân thành lập Hội Ái Hữu Phật Giáo Việt Nam tại Hoa Kỳ mà về sau đổi thành Liên Hữu Phật Giáo Việt Nam tại Hoa Kỳ. Trong tổ chức này, Hòa Thượng Thích Thiên Ân là Chủ Tịch Hội Đồng Quản Trị và Cố Cư Sĩ làm Chủ Tịch Hội Đồng Điều Hành. Đây có thể được xem là tổ chức Phật Giáo Việt Nam đầu tiên tại Hoa Kỳ.

Năm 1978, Cố Cư Sĩ cùng với chư Tôn Đức thành lập Tổng Hội Phật Giáo Việt Nam tại Hoa Kỳ. Trong Đại Hội Thành Lập Tổng Hội vào tháng 12 năm 1978, Cố Cư Sĩ đã được công cử làm Tổng Thư Ký Hội Đồng Điều Hành.

Đáp ứng lời Kêu Gọi thống nhất Phật Giáo Việt Nam tại hải ngoại của Cố Đại Lão Hòa Thượng Thích Đôn Hậu, Xử Lý Hội Đồng Lưỡng Viện GHPGVNTN, gửi cho Tăng Tín Đồ Phật Giáo Việt Nam hải ngoại, Cố Cư Sĩ Tâm Đức Trần Quang Thuận cùng với chư tôn đức Tăng, Ni vận động thành lập Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất Hải Ngoại tại Hoa Kỳ. Vào cuối tháng 9 năm 1992, trong Đại Hội Thành Lập GHPGVNTNHN tại Hoa Kỳ được tổ chức tại Thành Phố San Jose, Miền Bắc California, Hoa Kỳ, Cố Cư Sĩ đã được Đại Hội công cử đảm nhận chức vụ Vụ Trưởng Vụ Giao Tế. Sau đó, Cố Cư Sĩ được công cử giữ chức Tổng Vụ Trưởng Tổng Vụ Nghiên Cứu Kế Hoạch của GHPGVNTNHN tại Hoa Kỳ và Văn Phòng II Viện Hóa Đạo.

Trong Đại Hội Thành Lập Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất Hoa Kỳ vào tháng 9 năm 2008 tại Chùa Bát Nhã, Thành Phố Santa Ana, Miền Nam California, Hoa Kỳ, Cố Cư Sĩ được công cử vào chức vụ Tổng Vụ Trưởng Tổng Vụ Nghiên Cứu Kế Hoạch và Ông đã đảm nhiệm trọng trách này cho đến ngày tạ thế.

Ngoài công tác Phật sự trong Giáo Hội, Cố Cư Sĩ còn đặc biệt quan tâm đến việc duy trì và phát huy văn hóa dân tộc và Phật Giáo tại xứ người. Chính trong hoài bảo này mà Cố Cư Sĩ đã thành lập và đảm nhận chức vụ Giám Đốc Trung Tâm Học Liệu Phật Giáo có trụ sở tại California, Hoa Kỳ vào những năm đầu Thế Kỷ 21. Trung Tâm Học Liệu Phật Giáo này đã không ngừng xuất bản hàng chục tác phẩm về triết lý Phật Giáo, Khổng Giáo và lịch sử Phật Giáo Thế Giới.

Cố Cư Sĩ Tâm Đức Trần Quang Thuận đã cộng tác với nhiều báo chí và trang mạng toàn cầu Phật Giáo Việt Nam như các báo Phật Giáo Việt Nam, Khai Phóng, Phật Giáo Hải Ngoại, Chân Nguyên, và các trang mạng Quảng Đức, Thư Viện Hoa Sen, Hoa Vô Ưu, v.v…

Cố Cư Sĩ đã dày công nghiên cứu và sáng tác nhiều tác phẩm giá trị, nhất là về lịch sử Phật Giáo Thế Giới. Những tác phẩm của Cố Cư Sĩ đã được ấn hành trong và ngoài nước gồm có:

1-    Phật Pháp -- viết chung với quý Hòa Thượng Thích Minh Châu, Thích Thiên Ân, Thích Chơn Trí và Thích Trí Không, vào cuối thập niên 1940s, là tài liệu dạy Phật Pháp cho Gia Đình Phật Tử Việt Nam từ 7 thập niên qua trong và ngoài nước,

2-    Tư Tưởng Chính Trị Trong Triết Học Khổng Giáo, 1961,

3-    Phật Giáo và Mác Xít, Trần Quang Thuận dịch, Hòa Thượng Thích Trí Quang viết Lời Tựa, Sài Gòn, 1965,

4-    Phật Giáo Nga, 2000,

5-    Phật Giáo Mỹ (Tập I), 2000,

6-    Phật Giáo Mỹ (Tập II), 2000,

7-    Hành Trì Phật Đạo Tại Trung Quốc, 2003,

8-    Phật Giáo Trung Hoa Dưới Thời Mao Trạch Đông, 2003,

9-    Phật Giáo Tây Tạng, 2004,

10-                       Phật Giáo Trung Á, 2004,

11-                       Phật Giáo Tổng Quan, 2005,

12-                       Hành Trì Phật Đạo Tại Thái Lan, 2006,

13-                       Phật Giáo Đại Hàn, 2006,

14-                       Thuyết Giảng – Tranh Luận - Điều Hành, 2006,

15-                       Phật Giáo Nhật Bản, 2008,

16-                       Phật Giáo Miến Điện, 2008,

17-                       Phật Giáo Nam Tông Tại Đông Nam Á, 2008,

18-                       Như Áng Mây Bay, 2010,

19-                       Hành Trình Tâm Linh Đi Tìm Ý Nghĩa Cuộc Đời, 2012,

20-                       Phật Giáo Trong Dòng Lịch Sử Tây Tạng, 2015,

21-                       Phật Giáo Trong Dòng Lịch Sử Campuchia, 2016,

22-                       Phật Giáo Trong Dòng Lịch Sử Lào, 2016,

23-                       Phật Giáo Tích Lan,

24-                       Phật Giáo Thái Lan
(xem tác phẩm của GS Trần Quang Thuận)

Cố Cư Sĩ còn nhiều dự án nghiên cứu và sáng tác để thực hiện. Tiếc thay, Cố Cư Sĩ đã không có thời gian để hoàn tất những dự án này để cho đất nước và Phật Giáo Việt Nam được thêm nhiều lợi lạc!

Dù mang trọng bệnh trong người trong thời gian gần đây, Cố Cư Sĩ vẫn an nhiên tự tại. Mỗi khi bằng hữu hỏi thăm sức khỏe thì Ông chỉ tươi cười, nói như không có bệnh hoạn gì.

Nhờ liễu ngộ được Phật Pháp, Ông đã sống cuộc đời ung dung và giải thoát của người con Phật trước mọi chướng duyên và nghịch cảnh. Trầm lặng, từ tốn, bao dung và tế nhị là đức tính khó kiếm nơi một người đã từng xông pha nơi chính trường đầy phiền não của thế cuộc đảo điên. Cũng chính phẩm đức ấy mà mọi người từ thân đến sơ đều cảm mến, quý trọng Ông.

Cố Cư Sĩ nhẹ nhàng xả bỏ thân ngũ uẩn tại Bệnh Viện Kaiser Fontana, Los Angeles, California, Hoa Kỳ, vào lúc 10 giờ 45 phút sáng ngày 28 tháng 12 năm 2017, nhằm ngày 12 tháng 11 năm Đinh Dậu, hưởng thọ 88 tuổi.

Cố Cư Sĩ ra đi để lại hiền thê Tôn Nữ Túy Thiện, là một Phật Tử thuần thành, và 4 người con, Trần Quang Trí, Trần Quang Phước, Trần Túy Như, và Trần Túy Liên.

Sự ra đi của Cố Cư Sĩ Tâm Đức Trần Quang Thuận, vì vậy, là một mất mát lớn lao không chỉ với gia đình quyến thuộc mà còn với Phật Giáo Việt Nam.

Nguyện Cầu Chơn Linh Cố Cư Sĩ Tâm Đức Trần Quang Thuận tiêu diêu Miền Lạc Cảnh.

Ban Tổ Chức Tang Lễ và Gia Đình hiệp soạn