11. Từ quyển Sổ tay của Krishnamurti, Paris, tháng chín 1961

Từ quyển Sổ tay của Krishnamurti
Paris, tháng chín 1961

Ngày 21 tháng chín

Ánh sáng chiều tối ở trên sông và xe cộ băng qua cầu chạy rất nhanh và hung tợn. Vỉa hè đông nghẹt người đang quay về nhà sau một ngày làm việc trong văn phòng. Con sông đang lấp lánh; sóng gợn lăn tăn, những gợn sóng nhỏ đuổi bắt nhau, thật vui vẻ. Gần như bạn có thể nghe rõ chúng nếu không có quá nhiều tiếng gầm rú của xe cộ. Xa hơn nữa phía dưới dòng sông ánh sáng trên mặt nước đang thay đổi, đang trở nên sẫm hơn và chẳng mấy chốc nữa sẽ tối đen. Mặt trăng ở phía bên kia cái tháp khổng lồ, trông như thể nổi ra khỏi nền trời, thật giả tạo; mặt trăng không có thật nhưng cái tháp bằng thép cao kia lại thực sự; có nhiều người trên tháp; nhà hàng cao trên đó đã bật đèn sáng trưng và bạn có thể trông thấy những đám đông người đang đi vào. Và khi đêm tối dày dặc thêm, những chùm sáng của những ngọn đèn quay vòng phủ lấp ánh trăng. Mọi thứ dường như thật xa xôi ngoại trừ cái tháp sừng sững. Chúng ta hiểu biết về bản thân quá ít ỏi. Chúng ta có vẻ hiểu biết nhiều về những sự việc khác, khoảng cách đến mặt trăng, bầu khí quyển của sao Vệ nữ, phương cách lắp đặt những bộ não điện tử phức tạp và kỳ dị nhất, phá vỡ nguyên tử và những phân tử vật chất nhỏ nhất. Nhưng chúng ta hiểu biết về bản thân quá ít. Du hành đến mặt trăng hứng thú nhiều hơn thám hiểm vào sâu trong bản thân chúng ta; có lẽ con người lười biếng hoặc bị kinh hãi, hoặc là nó không có lợi lộc gì cả, theo quan niệm về tiền bạc hoặc thành công, để tìm hiểu bản thân chúng ta. Nó là chuyến hành trình còn dài hơn đi đến mặt trăng nhiều; không thể sử dụng bất kỳ máy móc nào để thực hiện chuyến đi này và cũng không ai có thể giúp đỡ, không một quyển sách nào, không một học thuyết nào, không lời hướng dẫn nào có thể giúp được. Bạn phải tự mình làm nó. Bạn phải có nhiều năng lượng hơn công việc sáng chế và lắp đặt vào nhau những bộ phận của một cái máy to lớn. Bạn không thể có được năng lượng này qua các loại thuốc men, qua mọi loại ảnh hưởng của sự liên hệ, cũng không nhờ vào chế ngự, phủ nhận. Không thần thánh, lễ nghi, niềm tin, cầu nguyện có thể chuyển nó đến bạn. Trái lại, trong ngay hành động của gạt bỏ tất cả việc này, trong khi đang ý thức được mức quan trọng của chúng, năng lượng đó đến để xuyên thủng ý thức và vượt khỏi.

Bạn không thể mua năng lượng đó qua tích lũy hiểu biết về bản thân. Mỗi hình thức tích lũy và quyến luyến vào nó, làm giảm bớt và làm biến dạng năng lượng đó. Hiểu biết về bản thân ngăn trở, đè nặng và ràng buộc bạn; không còn tự do để di chuyển, và bạn hành động cùng chuyển động trong những giới hạn của hiểu biết đó. Học hành về bản thân bạn không bao giờ giống như tích lũy hiểu biết về bản thân bạn. Học hành là hiện tại năng động và hiểu biết là quá khứ; nếu bạn đang học hành với mục đích tích lũy, nó ngừng đang học hành; hiểu biết là cố định, nhiều điều có thể thêm vào cho nó hoặc lấy đi khỏi nó, nhưng học hành là năng động, không có gì có thể thêm vào hoặc lấy đi khỏi nó vì không có tích lũy vào bất kỳ thời điểm nào. Hiểu rõ, học hành về chính bạn không có khởi đầu và kết thúc, trái lại hiểu biết có. Hiểu biết có giới hạn và hiểu rõ, học hành không giới hạn.

Bạn là kết quả được tích lũy của nhiều ngàn thế kỷ của con người, những hy vọng và những ham muốn của anh ấy, những tội lỗi và những lo âu của anh ấy, những niềm tin và những thần thánh của anh ấy, những thành công và những thất vọng của anh ấy; bạn là tất cả việc đó và nhiều sự việc được thêm vào nó trong những lần mới đây. Học hành về tất cả việc này, sâu thẳm bên trong và trên bề mặt, không là những phát biểu thuần túy thuộc trí năng hay từ ngữ về những sự việc rõ ràng, những kết luận. Học hành là trải nghiệm những sự kiện này, đầy cảm xúc và trực tiếp; hiệp thông cùng chúng không bằng lý thuyết, từ ngữ, nhưng thực sự, giống như một người đói.

Học hành không thể được nếu có một người học hành; người học hành là những tích lũy, quá khứ, hiểu biết. Có một phân chia giữa người học hành và sự việc anh ấy đang học hành và thế là có xung đột giữa chúng. Xung đột này phá hủy, làm giảm bớt năng lượng để học hành, để theo đuổi đến tận cùng sự giả tạo toàn bộ của ý thức. Chọn lựa là xung đột và chọn lựa ngăn cản thấy; chỉ trích, phán đoán cũng ngăn cản thấy. Khi sự thật này được thấy, được hiểu rõ, không phải bằng từ ngữ, lý thuyết nhưng được thấy thực sự như một sự kiện, ngay lúc đó học hành là một động thái từ khoảnh khắc này sang khoảnh khắc khác. Và không có kết thúc đối với học hành; học hành là quan trọng nhất, không phải những thất bại, những thành công và những lỗi lầm. Chỉ có thấy và không có người thấy và vật được thấy. Ý thức bị giới hạn; bản chất duy nhất của nó là kềm hãm; nó vận hành trong cái khung của sự tồn tại riêng của nó, trải nghiệm, hiểu biết, ký ức. Học hành về tình trạng bị quy định này phá vỡ cái khung; sau đó tư tưởng và cảm thấy có chức năng bị giới hạn của chúng; vì vậy chúng không thể can thiệp vào những vấn đề rộng rãi hơn và sâu sắc hơn của cuộc đời. Khi cái tôi kết thúc, cùng mọi mưu mô bí mật và công khai của nó, những thúc giục và những đòi hỏi khát khao của nó, những vui thú và những đau khổ của nó, đó là bắt đầu một chuyển động của sống vượt khỏi thời gian và ngục tù của nó.

_________________________________________________

Ngày 25 tháng chín

Thiền định là sự nở hoa của hiểu rõ. Hiểu rõ không nằm trong những biên giới của thời gian; thời gian không bao giờ mang lại hiểu rõ. Hiểu rõ không là một tiến trình từ từ để được thâu lượm từng chút ít, bằng lưu tâm và kiên nhẫn. Hiểu rõ là ngay lúc này hoặc không bao giờ; nó là một ánh sáng hủy diệt, không là một sự việc được thuần thục; do tánh hủy diệt này mà con người sợ hãi nó và vì thế con người lẩn tránh nó, vô tình hay cố ý. Hiểu rõ có lẽ thay đổi hướng đi thuộc sống của một người, phương cách của tư tưởng và hành động; nó có thể dễ chịu hay không nhưng hiểu rõ là một hiểm họa cho mọi liên hệ. Nhưng nếu không có hiểu rõ, đau khổ sẽ tiếp tục. Đau khổ kết thúc chỉ qua hiểu rõ về chính mình, tỉnh thức được mọi tư tưởng và cảm thấy, mọi chuyển động của ý thức và sự việc được che giấu. Thiền định là hiểu rõ về ý thức, che giấu hoặc hiển lộ, và hiểu rõ về chuyển động vượt khỏi tất cả tư tưởng và cảm thấy.

Một người chuyên môn không thể trực nhận tổng thể, thiên đàng của anh ấy là cái gì anh ấy đặt mục đích trong nó nhưng thiên đàng của anh ấy là một sự việc tầm thường của bộ não, thiên đàng của tôn giáo hay của một người kỹ thuật. Khả năng, tài năng, rõ ràng là nguy hại vì nó củng cố cái tôi; nó phân chia và vì thế nuôi dưỡng xung đột. Khả năng có ý nghĩa chỉ trong trực nhận tổng thể của sự sống trong lãnh vực của cái trí và không phải trong lãnh vực của bộ não. Khả năng và vận hành của nó ở trong những ranh giới của bộ não và vì thế hóa thành nhẫn tâm, dửng dưng đến toàn tiến hành của sự sống. Khả năng nuôi dưỡng kiêu hãnh, đố kỵ, và thành tựu của nó trở thành quan trọng nhất và vì thế nó tạo ra rối loạn, thù địch và đau khổ; nó có ý nghĩa của nó chỉ trong tỉnh thức tổng thể của sự sống. Sự sống không chỉ hiện diện tại một mức độ phân chia, lương thực, tình dục, thịnh vượng, tham vọng; sự sống không phân chia; khi nó được tạo ra để là một sự việc gì, nó hoàn toàn trở thành một vấn đề của thất vọng và đau khổ vô tận. Bộ não vận hành trong mục đích riêng của cái đã phân chia, trong những hoạt động tự tách rời và trong lãnh vực giới hạn của thời gian. Nó không có khả năng thấy được tổng thể của sự sống, bộ não là một phần, dù nó có được giáo dục thật nhiều; nó không là trọn vẹn, tổng thể. Cái trí, một mình, thấy tổng thể và trong lãnh vực của cái trí là bộ não; bộ não không thể chứa đựng cái trí, dù nó làm gì chăng nữa.

Muốn thấy tổng thể, bộ não phải ở trong trạng thái phủ nhận. Phủ nhận không là đối nghịch của tích cực; tất cả những đối nghịch đều liên quan trong sự pha trộn lẫn nhau. Phủ nhận không có đối nghịch. Bộ não phải ở trong trạng thái phủ nhận để có được thấy tổng thể; nó không được ngăn cản, bằng những đánh giá và những biện giải. Nó phải tĩnh lặng, không phải được làm tĩnh lặng bởi sự cưỡng bách của bất kỳ loại nào, vì lúc đó nó là bộ não không sinh khí, chỉ thuần túy mô phỏng và tuân theo khuôn mẫu. Khi nó ở trong trạng thái phủ nhận, nó là tĩnh lặng không chọn lựa. Chỉ lúc đó mới có thấy tổng thể. Trong thấy tổng thể này mà là chất lượng đúng đắn của cái trí, không có người thấy, người quan sát, người trải nghiệm, chỉ có thấy. Cái trí lúc đó hoàn toàn tỉnh thức. Trong trạng thái hoàn toàn tỉnh thức này, không có người quan sát và vật được quan sát. Chỉ có ánh sáng, sự rõ ràng. Mâu thuẫn và xung đột giữa người suy nghĩ và suy nghĩ kết thúc.