Lời mở đầu

Sựsống biến đổi liên tục, không gián đoạn và ngưng nghỉ,thỉnh thoảng có những biến cố lớn mà ta gọi là cái chết.Cái chết nói chung, theo định nghĩa y khoa, là phổi hết thở,tim ngưng đập, máu huyết ngưng lưu thông, các giác quan khôngcòn phản ứng nữa... Nếu muốn xác định cẩn thận hơn,cần có máy móc đo sự tê liệt của não bộ. Theo quan điểmcủa những người Phật giáo Tây tạng, thật sự cái chếtkhông giản dị như vậy, quá trình của cái chết vẫn tiếpdiễn, sau khi đã hội đủ những tiêu chuẩn theo định nghĩay khoa. Cho đến nay, khoa học, kể cả y khoa, các ngành thầnkinh học, tâm lý học, tâm linh học không có kỹ thuật nàohay máy móc nào có thể theo dõi, quan sát những gì xảy rasau khi được gọi là đã chết.

NgườiTây tạng tu tập theo các trường phái Phật giáo của họđã dùng các kỹ thuật thiền định (còn gọi là du-già) đểnhận biết, theo dõi và phân tích được quá trình của cáichết. Họ còn có thể đi xa hơn nữa, cho đến quá trình chuyểnsang một thể dạng mới của sự sống, tức sự tái sinh.Khi tâm thức thoát khỏi những thành phần vật chất cấutạo cơ thể, và những khái niệm phát sinh từ giác cảm,kể cả phần tri thức thông thường, sẽ dần dần trở nêntinh tế hơn, trước khi thoái lùi trở lại trong quá trìnhthô thiển của sự tái sinh. Trong thời điểm chuyển tiếphay trung gian giữa hai quá trình đó, tâm thức rơi vào mộttrạng thái nhẹ nhàng và tinh tế nhất, một cái khoen trongchu kỳ sinh diệt, một giai đoạn mà các cấu hợp tạm thờicủa thân xác, gồm cả xác thân và tri thức, bị tan rã. Nhữngngười tu tập cao thâm có thể nhân đó để thoát hẳn rakhỏi chu kỳ của sự sống và sự chết.

Mộtduyên lành giúp tôi được đọc quyển sách mới đây củaĐức Đạt-lai Lạt-ma. Quyển sách giúp ta nhìn thẳng vào cáichết, nhưng thật sự khuyên ta phải sống như thế nào vàlàm thế nào để có thể tái sinh trong những kiếp sống thuậnlợi hơn. Quyển sách cũng chỉ dẫn những người tu tập caophương cách vượt hẳn ra khỏi khỏi chu kỳ của sự sinhvà sự chết. Ngài phân tích cho ta thấy những trạng tháisẽ xảy ra trong quá trình của cái chết theo Tối thượngDu-già Tan-tra thuộc Phật giáo Tây tạng, như vừa tóm lượctrên đây, và đưa ra những lời khuyên vô cùng thiết thựcvà hữu ích. Nội dung quyển sách ngắn và gọn, hàm chứamột Triết lý thâm sâu và những Hiểu biết không cùng.

ĐứcĐạt-lai Lạt-ma sinh năm 1935, chẳng những là một nhà lãnhđạo lưu vong của một quốc gia bị tàn phá mà còn là mộtvị Thầy toàn thiện và một người lãnh đạo tinh thần chocả dân tộc Tây tạng. Ngài đã dẫn dắt một số ngườiTây tạng đi tìm tự do năm 1959 và sống lưu vong trong mộtnước đông dân, rất nghèo. Người Tây tạng lưu vong, họchẳng những bảo tồn được truyền thống văn hóa và tínngưỡng của mình, mà còn quảng bá nền tư tưởng Phật giáocao thâm của họ trên toàn thế giới.

Sáchnguyên bản bằng tiếng Tây tạng, dịch sang tiếng Anh và xuấtbản năm 2002 (tựa đề: Advice on Dying And Living a Better Life,nhà xuất bản Atria Books, New York), dịch sang tiếng Pháp năm2003 (tựa đề: Vaincre la Mort et vivre une vie meilleure, nhà xuấtbản Plon, Paris). Bản dịch sang tiếng Việt dựa trên hai quyểnsách này. Sách vỡ và tài liệu tiếng Việt về Phật giáoTây tạng tương đối hiếm hoi, mục đích của người dịchkhông phải để đóng góp một ít tư liệu bằng Việt ngữvề Phật giáo Tây tạng, mà chỉ ước mong những lời khuyêncủa Đức Đạt-lai Lạt-ma sẽ đem đến những hiểu biếtthiết thực và hữu ích cho người đọc.

Tôixin cảm tạ Văn phòng Đức Đạt-lai Lạt-ma tại Dharamsala,GS Tiến sĩ Jeffrey Hopkins tại Canada, người dịch quyển sáchnày từ tiếng Tây tạng sang tiếng Anh, và nhà xuất bản AtriaBooks tại Hoa kỳ đã cho phép tôi dịch quyển sách này củaNgài, và xin chắp tay hồi hướng công lao nhỏ nhoi này đểthành khẩn cầu xin cho thế giới của chúng ta ít hận thùhơn, an bình hơn và hạnh phúc hơn.