Chân Tâm & Hư Tâm
Theo Đạo Phật thì rất khó diễn tả về tâm, mà càng nói chúng ta càng dễ rơi vào hý luận suông,
nên chúng ta cần trải nghiệm. Sở dĩ Phật Pháp còn tồn tại đến ngày nay sau gần 3.000 năm
chính là nhờ giáo lý Tự tính tâm hay phẩm chất giác ngộ nơi mỗi người. Suốt cuộc đời, Đức Phật
thuyết giảng rất nhiều kinh điển cũng chỉ để nói về tâm, nói về chính chúng ta, không về
cái gì khác xa xôi, mờ ảo.
Như các chúng ta cũng biết, tâm có thể phân ra làm hai loại, đó là tâm thanh tịnh
(hay tâm bất nhị) và tâm vô thường (hay tâm nhị nguyên).
Tâm thanh tịnh
Loại thứ nhất là Tâm thanh tịnh. Ở Việt Nam, trong các Kinh điển, loại tâm này có nhiều
cách gọi khác nhau. Chẳng hạn trong Thiền tông, các vị gọi Tâm là bản lai diện mục, là
“chủ nhân ông”. Kinh Kim Cương lại gọi Tâm là Kim cương hay Chân như. Đối với người
thực hành niệm Phật, Tâm ấy được gọi là Di Đà tự tính. Đối với Mật thừa thì gọi là
Đại Thủ Ấn, Đại Toàn Thiện, Tự tính tâm. Như thế, chúng ta đã gán cho “Tâm” rất nhiều
tên, màu sắc khác nhau nhưng chỉ là danh tự.
Tâm không là gì khác, đơn giản chỉ là tự tính thanh tịnh nơi mình. Chúng ta cần biết rằng
không phải đến khi mình có “thân” thì mới có “tâm”. Thực ra, tâm có trước, sau đó mới tái sinh
trong loài người hay các cảnh giới khác của Luân hồi. Kể cả khi mất thân này thì chúng ta cũng
vẫn còn Tâm. Tâm là nền tảng của tất cả Luân hồi, Niết bàn, hạnh phúc, khổ đau. Để hiểu được
điều này, chúng ta cần thực hành thiền định, ở đây chỉ mang tính giới thiệu, việc trì tụng chân
ngôn (trì Tháp) chính là tu tập về Pháp thân trí tuệ, là tu tập về Tâm giác ngộ.
Tâm vô thường
Loại tâm thứ hai là tâm mà chúng ta thường chung sống và hiểu lầm là “tâm của mình”:
Tâm tôi vui buồn, hạnh phúc, đau khổ, tôi nghĩ thế này, tôi nghĩ thế kia… vốn dựa vào chấp
ngã và những cung bậc cảm xúc. Đó là Tâm vô thường. Tâm này thực sự không phải là bản chất
thật của chúng ta. Vì chúng ta nhận nhầm mình khổ, mình vui nên đã thăng trầm cùng nó.
Như thế khác gì nhận giặc làm con, dùng cát nấu thành cơm.
Nếu chúng ta không hiểu được bản chất thực sự của tâm thì không thể nào tu tập và không bao giờ
thành tựu được điều gì trong Tam thừa Phật giáo. Thực tế, chúng ta cũng cần phải học để hiểu
phạm trù tâm phàm này. Để đơn giản, tâm phàm tình là tâm mà chúng ta cảm nhận về hạnh phúc,
khổ đau và về trung tính, tức cảm nhận chẳng hạnh phúc cũng không đau khổ. Theo đó, tâm mà chúng
ta cảm nhận về hạnh phúc là tâm Tham, tâm mà chúng ta cảm nhận về sự bực tức, bất mãn,
khổ đau là tâm Sân, còn tâm trung tính xuất hiện khi chúng ta không cảm thấy vui hay buồn,
hạnh phúc hay đau khổ là tâm Si.
Nhiều lúc chúng ta tưởng mình bình an không vướng bận tham, sân, nhưng thực ra khi đó,
ta vẫn có sự chấp trước ngấm ngầm vào một “cái tôi” và cảnh sống. Tâm mờ mịt trung tính
như vậy là nơi khởi phát của tham và sân, vì vậy trạng thái tâm này cũng rất nguy hiểm.
Để trải nghiệm về tâm, chúng ta cần thực hành, đây là cốt tủy thực hành của Đạo Phật.
Thoảng Hương Xuân
Chào ngày mới, chào giọt sương phơi nắng
Chào chim muông về rộn hót sau vườn...
Bên Tháp cổ nhà sư ngồi tĩnh lặng
Nghe Xuân về ngan ngát mấy làn hương.
Ngày vẫn thế sao nghe hồn rất lạ!
Như tâm tư trải rộng đến vô cùng
Nhìn Di Lặc miệng cười vui hỉ hạ
Bao ưu phiền thoáng chốc đã tiêu dung..
Chào Xuân đến, lòng tinh khôi giấy mới
Quên nhọc nhằn cơm áo.. những ngày qua
Thầm cảm niệm tình Xuân vừa mang tới
Trao nhân gian bao thắm đẹp chan hòa.
Chào Xuân mới với tâm tình thư thái
Chúc muôn người vui hái được niềm mơ!
Đời khúc khuỷu vững đôi tay lèo lái
Qua gian nan, thành đạt những mong chờ..
Xuân cõi thế là Xuân không thường tại
Chúc cho đời tươi thắm mãi lòng Xuân.
Với Hỷ Xả, Từ Bi cùng muôn loại
Giữa vô thường luôn Sống đẹp, ung dung...
Như Nhiên -Thích Tánh Tuệ
Gửi ý kiến của bạn
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D475294007.-%3B)