TAM TẠNG THÁNH KINH PHẬT GIÁO
TẠNG KINH (NIKÀYA)
Thi Hóa
TRUNG BỘ KINH
( Majhima Nikàya )
Tập III
Hòa Thượng THÍCH MINH CHÂU
Dịch sang tiếng Việt từ Tam Tạng Pàli
Chuyển thể Thơ :
Giới Lạc MAI LẠC HỒNG tự TUỆ NGHIÊM
( Huynh Trưởng Cấp Tấn - GĐPTVN tại Hoa Kỳ )
Email : [email protected]
95. Kinh CANKÌ ( sutta )
Như vậy, tôi nghe :
Một thời, Đức Thế Tôn Giác Giả
Du hành Kô-Sa-Lá dặm xa.
Ngài cùng Đại chúng Săng-Ga
Cùng đi đến một làng Bà-La-Môn
Là làng thôn nước Kô-Sa-Lá (1)
Tên làng là Ô-Pá-Sá-Đa. (2)
Rừng Đê-Va-Va-Na (3)
(Rừng Chư Thiên) loại Sa-La mọc tràn
Phía bắc làng Ô-Pa-Sá-Đá
Đấng Giác Giả an trú nơi ni.
Bấy giờ Bàn-môn Chân-Ki (4)
Ô-Pa-Sa-Đá mọi thì trú an
Trong một chỗ dân làng đông đúc
Được hưởng phúc nhàn nhã muôn phần
Toàn quyền trừng phạt, thi ân
Cho hết thảy những người dân trong làng.
Nơi phồn thịnh, bình an có được
Cây trái nhiều, ao nước rộng sâu
Lúa gạo phong phú, dồi dào
Đó là vương địa nhờ vào hoàng ân
Ban cho các công thần tứ thí
Vua Pa-Sê-Na-Đí (1) đặc ân
Bàn-môn Chân-Kí hưởng phần
Phong lưu đời sống, không cần lo chi
__________________________
(1) : Vương quốc Kosala – Kiều-Tất-La của Vua Pasenadi
(Ba-Tư-Nặc). (2) : Làng Bà-la-môn Opasada.
(3): Rừng Chư Thiên – Devavana. (4): Vị Bà-la-môn Cankì.
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 350
Dân cư sống mọi thì an lạc.
Các gia chủ và các Bàn-môn
Một hôm các vị nghe đồn
Gần đây có vị Sa-Môn hiệu là
Gô-Ta-Ma Thích Ca Tôn Giả
Đang ở đây với cả Tăng Đoàn
Khoảng năm trăm vị nghiêm trang
An trú tại Gáp-Ga-Ra Chiêm-Bà
Những tiếng đồn lan xa từ đó :
Sát-Đế-Lỵ giòng họ Thích Ca
Xuất thân vương tộc, xuất gia
Thành đạt đạo quả cao xa nhiệm mầu.
Mười tôn hiệu cao sâu diệu ngữ :
Thế Gian Giải, Điều Ngự Trượng Phu,
Phật, Thế Tôn, Thiên Nhân Sư,
Chánh Đẳng Chánh Giác đại từ uy linh
Vô Thượng Sĩ hay Minh Hạnh Túc,
Bậc Thiện Thệ, Ứng Cúng, Như Lai,
Do sự chứng ngộ tự Ngài
So với Thiên giới, Ma loài, Phạm Thiên
Với các chúng chư Thiên, Nhân loại
Bà-la-môn với lại Sa-môn
Hiển thị mọi loài, tuyên ngôn
Rồi lại tuyên thuyết Pháp môn nhiệm mầu
Thuyết Sơ Thiện, rồi sau Trung Thiện
Thuyết Hậu Thiện, văn nghĩa đủ đầy
Trình bày Phạm hạnh từ đây
Pháp thân thanh tịnh, bậc Thầy Nhân Thiên,
Thật đáng quý nếu tìm yết kiến
Đại La-Hán thị hiện cõi đời.
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 351
Rồi thì gia chủ các nơi
Bàn-môn các vị đồng thời hợp nhau
Họ lũ lượt đi mau đến cả
Nơi Đê-Va-Vá-Ná rừng này
Mong được yết kiến tại đây
Thích Ca Tôn Giả trí tài tuyệt luân.
Lúc bấy giờ, vì cần ngơi nghỉ
Bà-la-môn Chân-Kí chủ gia
Nơi làng Ô-Pá-Sa-Đa ( Opasada )
Buổi trưa đi nghỉ tại nhà lầu cao
Bỗng ông thấy biết bao Gia chủ
Bà-la-môn, đoàn lũ đi qua
Thấy vậy ông hỏi Quản gia :
– “ Vì sao có việc xảy ra thế này ? ”
– “ Thưa chủ nhân ! Gần đây có vị
Đại Sa-Môn tôn quý, từ hòa
Tên Sắc-Gia Gô-Ta-Ma (1)
Du hành tại Kô-Sa-La dặm tràng
Năm trăm vị là hàng đệ tử
Rừng Chư Thiên an trú tại đây
Thích Ca Tôn Giả là ngài
Giòng Sát-Đế-Lỵ (2) nơi này xuất thân
Bỏ vương vị, không cần phú quý
Biệt gia đình, quyết chí xuất gia
Khổ tu thiền định rừng già
Thành đạt đạo quả cao xa nhiệm mầu
Mười tôn hiệu cao sâu thượng đẳng
_______________________________
(1 & (2)): Sakya (Thích Ca) là giòng và Gotama (Kiều Đàm) là
họ của đức Phật . Sát-Đế-Lỵ là giai cấp thứ hai trong 4 giai cấp
của Bà-la-môn , là hàng vua chúa quan quyền, tướng lĩnh .
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 352
Mà người đời dâng tặng cho ngài
Nghe danh, nên các vị này
Tìm đến yết kiến một ngài Thế Tôn.
– “ Này Quản gia ! Truyền ngôn đến cả
Bà-la-môn, tùng giả , chủ gia
Hãy nói Chân-Kí là ta
Yêu cầu các vị chờ qua một thời
Ông ta sẽ đến nơi hội diện
Thân hành cùng đến viếng Sa-Môn ”.
Vâng lời vị Bà-la-môn
Quản gia đến gặp Bàn-môn các vì
Những lời chủ giao đi, nói lại
Mong các vị nán lại chờ ông.
* Lúc ấy, các Bà-la-môn
Từ nhiều nơi khác, vì công vụ mình
Đến địa phương, khách dinh tạm ngụ
Nghe nói vị Đại Chủ tên là
Bàn-môn Chân-Kí danh gia
Sẽ yết kiến Gô-Ta-Ma Phật Đà.
Các Bàn-môn (1) nghe qua tin lạ
Năm trăm vị vội vã đến nhà
Bàn-môn Chân-Kí ‘Phạm-gia’ (1)
Hỏi rằng có phải ông ta định là
Đến yết kiến Thích Ca Tôn Giả
Cùng những người vốn đã định đi ?
– “ Này các Hiền-giả ! Đúng thì
Ta đến yết kiến một vì Đại nhân ”.
_______________________________
(1) : Vì giai cấp Bà-la-môn tự cho họ là con đích, sinh ra từ miệng
đấng Phạm Thiên, thường được gọi là Phạm-Chí (hay Bàn-môn),
nên dùng danh từ ‘Phạm gia’ để chỉ họ (gia đình Phạm Thiên).
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 353
– “ Thưa Tôn ông ! Không cần phải thế
* Vì Tôn ông không thể hạ mình
Điều đó đánh mất thanh danh
Nếu Tôn ông sẽ thân hành đến nơi
Để yết kiến một người Sát-Lỵ
Làm hao tổn danh dự Tôn ông
Càng làm danh tiếng Sa-môn
Tăng trưởng gấp bội, tiếng đồn càng thêm.
Thật xứng đáng là nên đổi lại
Sa-môn này chính phải thân hành
Yết kiến Bàn-môn nổi danh
Là ngài Chân-Kí mới đành công tâm.
* Lại Tôn ông : Thiện sanh mẫu hệ
Cả phụ hệ huyết thống tịnh thanh
Bảy đời Tổ phụ tạo thành
Không bị chỉ trích thọ sanh di truyền.
* Lại Tôn ông bạc tiền giàu có
Và hiểu rõ phúng tụng, lễ nghi
Thánh điển Vệ Đà tường tri
Tinh thông tự vựng, ngữ y, ngữ từ
Giỏi chú giải, sử thư truyền thống
Trì chú thuật, nếp sống Bàn-môn
Thuận Thế Luận, giỏi biện môn
Đại Nhân tướng học đáng tôn kỳ tài.
* Lại Tôn ông đẹp trai, khả ái
Đẹp lòng người, mặt lại khôi ngô
Màu da thù thắng điểm tô
Xử sự cao thượng, dáng phô oai hùng
Lời thiện ngôn được dùng tao nhã
Giọng trong ấm, diễn tả âm vang
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 354
Giải thích nghĩa lý rõ ràng
Là Tôn Sư của các hàng Tôn Sư
Các thanh niên đến từ nhiều nước
Lòng tha thiết muốn được dạy rành
Tụng đọc chú thuật cho thành
Mong học cho được tinh anh ngọn ngành.
Tôn ông thì trưởng thành, rành rẽ
Gô-Ta-Ma tuổi trẻ, non tâm
Xuất gia chưa được bao năm
Làm sao có thể xứng tầm Tôn ông :
Được kính lễ, tôn sùng, trọng thị
Vua Pa-Sê-Na-Đí chính là
Quốc Vương nước Kô-Sa-La
Lợi tức chu cấp toàn gia đủ đầy
* Lại còn được vị này trọng thị :
Pốc-Kha-Rá-Sa-Đí (1) Bàn-môn
Ô-Pa-Sa-Đá của ông
Phì nhiêu lúa gạo, dân đông, thuận hòa
Là thái-ấp hoàng gia ân tứ
Sống phong lưu, mọi thứ thật nhiều
Do vậy, xứng đáng thuận chiều
Sa-Môn Thích Tử biết điều đến thăm ”.
Nghe ý nguyện năm trăm Phạm Chí
Bà-la-môn Chân-Kí ‘Phạm gia’
Nói rằng : “ Hiền Giả ! Nghe ta
Tận tường giải thích sao mà phải đi
Đến yết kiến một vì Đại Đức
Về xuất thân quả thực khó chê
Giòng Sát-Đế-Lỵ thuộc về
_______________________________
(1) : Bà-la-môn Pokkharasàdi ( Kinh Ambattha - Trường Bộ ).
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 355
Thích Ca vương tộc mọi bề chính danh
Gô-Ta-Ma thiện sanh mẫu hệ
Cả phụ hệ huyết thống tịnh thanh
Bảy đời Tổ Phụ tạo thành
Không bị chỉ trích thọ sanh di truyền.
Chính điểm này là duyên chí thiện
Để chúng ta yết kiến Sa-Môn
Gô-Ta-Ma điểm đáng tôn :
* Xuất gia từ bỏ gia môn, vương quyền
Xa quyến thuộc, vợ hiền, con đẹp
* Bỏ phú quý, quyết dẹp giàu sang
Từ bỏ chìm nổi bạc vàng
* Xuất gia trong lúc tuổi đang xuân nồng
Tóc đen nhánh, quyết lòng cắt đứt
Tình cảm riêng cũng dứt, không màng
Dù cho cha, vợ khóc than
Ngài vẫn cương quyết chọn đàng từ thân
Trốn khỏi thành dấn thân cát bụi
Khoác ca-sa , lầm lũi rừng già.
Này các Hiền Giả ! Xét qua
Bản thân Tôn Giả thật là đẹp trai
Thật khả ái, hòa hài trong sáng
Với màu da thù thắng ưa nhìn
Khôi ngô tuấn tú, thông minh
Dáng điệu cao thượng, giữ gìn oai nghi
Về Giới hạnh thanh quy bậc Thánh
Có thiện đức, chân chánh uy nghiêm
Này các Hiền Giả ! Cần tìm
Hiểu rõ Tôn Giả một niềm rộng dung
* Lời thiện ngôn được dùng tao nhã
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 356
Giọng trong ấm, diễn tả âm vang
Giải thích nghĩa lý rõ ràng
Là Tôn Sư của các hàng Tôn Sư.
* Lại Sa-Môn diệt trừ tham dục
Mọi xao động thằng thúc trong tâm
* Chủ trương về Nghiệp, suy tầm
Do thân, khẩu, ý mê lầm gây ra,
Khi thuyết pháp phải là chí thiện
Đặt trọng tâm khuyến chuyển lìa mê.
Các Hiền Giả ! Lại nói về
* Ngài từ chủng tộc mọi bề cao sang
Sát-Đế-Lỵ giai tầng phú quý
* Có tài sản giá trị muôn chung
* Là bậc Đại Đức, Đại Hùng
Rất nhiều người đã băng rừng vượt sông
Vượt chướng ngại, qua giòng thác đổ
Vượt qua nhiều quốc độ khác nhau
Tìm đến nghe giảng pháp mầu
Quy y Tam Bảo, hiểu sâu chánh tà
* Hàng chư Thiên hằng hà cũng đến
Nghe pháp rồi cảm mến quy y.
Chư Hiền ! Tiếng đồn lan đi
Thích Ca Tôn Giả từ bi làm đầu
Mười tôn hiệu cao sâu diệu ngữ :
Thế Gian Giải, Điều Ngự Trượng Phu,
Phật, Thế Tôn, Thiên Nhân Sư,
Chánh Đẳng Chánh Giác đại từ uy linh
Vô Thượng Sĩ hay Minh Hạnh Túc,
Bậc Thiện Thệ, Ứng Cúng, Như Lai,
Ngài có đủ ba mươi hai
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 357
Đại nhân Quý tướng không ai sánh bằng
Đại Sa-Môn công bằng, thẳng thắn
Lời thân thiện, nhã nhặn, chân tình
Bốn chúng kính trọng sẵn dành
Tôn sùng, ngưỡng mộ chí thành Sa-Môn.
Các Hiền Giả ! Kính tôn đức cả
Những nơi nào Tôn Giả trú thời
Thôn làng, thành thị các nơi
Phi nhân không hại loài người, tránh xa.
Thật vậy, Gô-Ta-Ma Tôn Giả
Là Hội Chủ cao cả, Tôn Sư
Trong các Giáo Tổ Đạo Sư
Được tôn Tối Thượng Đạo Sư trên đời.
Các Sa-môn hoặc nơi Phạm Chí
Danh tiếng họ dựa, chỉ không đâu
Danh tiếng Sa-Môn dựa vào
Tối Thượng Trí – Đức, thanh cao tịnh hòa.
Vương quốc Ma-Ga-Tha (1) cai trị
Sê-Ni-Da Bim-Bí-Sa-Ra (1)
Quốc vương ngưỡng mộ thiết tha
Quy y Tam Bảo cùng là cung phi
Các vương tử, thị tỳ, tùng giả
Cùng quyến thuộc tất cả quy y.
Đức vua Pa-Sê-Na-Đi (2)
Tức Ba-Tư-Nặc, trị vì quốc gia
Kô-Sa-La, đã cùng thân quyến
Các vương tử, lục viện cung phi
_________________________
( ) : Vua Seniya Bimbisara (Tần-Bà-Sa-La) trị vì nước Magadha
(Ma-Kiệt-Đà. (2) : Vua Pasenadi, trị vì nước Kiều-Tất-La..
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 358
Chí thành kính ngưỡng quy y
Thích Ca Tôn Giả đương vi Phật Đà.
Bàn-môn Pốc-Kha-Ra-Sa-Đí
Cùng vợ con cho chí bạn bè
Tìm về một chỗ chở che
Bóng mát nương tựa, trở về tự tâm.
Các vị ấy thân lâm Tinh Xá
Đảnh lễ Phật với cả tấm lòng
Trọng vọng, ngưỡng mộ, kính tôn
Cúng dường trọng hậu Sa-Môn, Tăng Già.
Các Sa-môn ghé qua bản địa
Bà-la-môn tình nghĩa đến nhà
Đều là khách quý của ta
Tiếp đãi trọng hậu mới là thiện nhân.
Nay Sa-Môn đích thân du hóa
Địa phương ta với cả Tăng Đoàn
Đê-Va-Vá-Ná trú an
Đó là khách quý muôn vàn của ta
Do điểm này, thật là xứng đáng
Nếu chúng ta, bè bạn đến nơi
Yết kiến Tôn Giả hơn đời
Rất nhiều ưu điểm nhất thời bị quên ”.
Nghe nói vậy, hai bên đại chúng
Bà-la-môn, thấy đúng như là
Bàn-môn Chân-Kí ‘Phạm gia’
Trình bày rõ rệt sâu xa tận tường.
Nên cùng nhau lên đường đến cả
Rừng Chư Thiên – Đê-Vá-Vá-Na
Gặp Tôn Giả Gô-Ta-Ma.
Đến nơi, chào hỏi nhu hòa xã giao
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 359
Rồi ngồi vào một bên cạnh Phật
Lúc bấy giờ đức Phật Thế Tôn
Đang ngồi với những Bàn-môn (1)
Thuộc vào trưởng thượng Bàn-môn các hàng,
Đang luận bàn vấn đề này, khác
Thì trong các Phạm-Chí (1) điểm qua
Thanh niên Ka-Pá-Thi-Ka (2)
Bàn-môn trẻ tuổi, chàng ta trọc đầu,
Mười sáu tuổi, hiểu sâu Thánh điển
Ba Vệ Đà, hiểu chuyện lễ nghi
Danh nghĩa, chú giải, ngữ y,
Lịch sử truyền thống… ấy thì thứ năm.
Thuận-thế-luận uyên thâm thấu đáo
Và Đại-nhân-tướng hảo tinh thông.
Thanh niên ngồi giữa đám đông
Thỉnh thoảng cắt đứt chuyện trong luận đàm
Giữa Thế Tôn Kiều Đàm và các
Bàn-môn trưởng thượng khác nơi đây.
Thế Tôn lên tiếng quở rầy
Ka-Pa-Thi-Ká lúc này ba hoa :
– “ Này Pha-Rát-Va-Cha Hiền-giả !
Chớ cắt ngang lời cả Như Lai
Đang nói với các vị này
Bàn-môn trưởng thượng của ngay cậu mà !
Hãy chờ Ta chấm dứt câu chuyện ”.
Chân-Ki liền lên tiếng thưa là :
– “ Thưa Tôn-giả Gô-Ta-Ma !
__________________________
( ) : Bàn-Môn hay Phạm Chí tức là Bà-La-Môn – Brahmana.
(2) : Thanh niên Bà-la-môn tên Kapathika.
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 360
Chớ có khiển trách chàng ta như vầy.
Thanh niên này : Ka-Pa-Thi-Ká
Thiện nam tử của cả Bàn-môn,
Đa văn, Thánh điển thuộc lòng,
Phát ngôn thiện xảo, trí thông, biện tài.
Thanh niên này có thể đàm luận
Với Tôn Giả bất luận điều gì ”.
Thế Tôn nghĩ : “ Thật sự thì
Bàn-môn trẻ Ká-Pá-Thi-Ka này
Thông hiểu đầy Vệ-Đà ba tập,
Các Bàn-môn quả thật trọng y ”.
Còn thanh niên Bàn-môn ni
Nghĩ : “ Khi Tôn Giả tức thì nhìn ta
Ta sẽ hỏi vị Sa-Môn đó ”.
Tha-tâm-thông biết rõ nghĩ suy
Của thanh niên Phạm-Chí ni,
Phật dùng đôi mắt từ bi nhìn chàng
Thấy Phật đang nhìn mình như vậy
Ka-Pa-Thi-Ka ấy nói ra :
– “ Thưa Tôn Giả Gô-Ta-Ma !
Câu chú thuật (Ma-Ta-Pa-Đăm) còn (Mantapadam)
Của các Cổ-Bàn-môn lưu lại
Y cứ tại tiếng đồn truyền ngôn
Truyền thống Thánh tạng Bàn-môn
Điều này hết thảy Bàn-môn đồng lòng
Chắc chắn trong kết luận vững chắc :
‘Chỉ đây là sự thật, đúng vầy,
Ngoài ra đều là lầm sai’.
Tôn Giả ! Tôn ý của Ngài ra sao ? ”.
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 361
– “ Có vị nào trong hàng Phạm-Chí
Giữa các vị Phạm-Chí, nói vầy :
‘Tôi biết, tôi thấy việc này,
Chỉ đây là thật, còn ngoài đều sai ? ”.
– “ Thưa Tôn Giả ! Điều này không có ”.
– “ Thế thì có Tôn Sư một vì
Của Bà-la-môn hiện thì
Hay Tôn Sư có danh tri bảy đời
Đại Tôn Sư các thời quyết chắc :
‘Chỉ đây là sự thật, đúng vầy,
Ngoài ra đều là lầm sai ? ”.
– “ Thưa Tôn Giả ! Sự việc này thì không ”.
– “ Thuở xa xưa, ở trong Ẩn sĩ
Giữa Bàn-môn luyện chí vững vàng
Luyện chú thuật, tụng tán vang
Sưu tầm Thánh cú hoàn toàn rất hay
Những thứ ấy hiện nay các vị
Bà-la-môn (Phạm Chí), Sa-môn
Vẫn sử dụng, vẫn bảo tồn
Những vị Ẩn Sĩ vẫn còn lưu danh :
Át-Tha-Ká, Va-Ma-Đê-Vá (1)
Va-Ma-Ká, Vê-Sá-Mít-Tà (1)
Da-Ma Tắc-Ghi, Pha-Gu (1)
Âng-Ghi-Ra-Sá, Pha-Rà-Va-Cha (1)
Va-Sết-Thá và Káp-Sa-Pá (1)
_______________________________
( ): Các vị Ẩn sĩ thời xưa : Athaka (A-Sá-Ca), Vàmaka (Bà-
Ma), Vàmadeva (Bà-Ma-Đề-Bà), Vessamitta (Tỳ-Bà-Thẩm-
Sá), Yamataggi (Gia-Bà-Đề-Già), Angirasa (Ương-Kỳ-La),
Bhàradvàja (Bạt-La-Đà-Thẩm-Xà), Vàsettha (Bà-Ma-Sá),
Kassap (Ca Diếp), Bhàgu (Bà Cửu) .
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 362
Những Ẩn sĩ này đã nói là :
‘Chỉ đây là thật, không ngoa
Ngoài ra tất cả đều là lầm sai ? ”.
– “ Thưa Tôn-Giả ! Điều này không có ”.
– “ Như vậy đó, Pha-Rát-Va-Cha !
Tất cả sự kiện kể ra
Tôn Sư, Ẩn Sĩ thời xa xưa vầy
Những vị này đều không quả quyết :
‘Chúng tôi biết và thấy việc này.
Chỉ có sự thật là đây
Ngoài ra tất cả đều sai lầm mà’.
Này Pha-Rát-Va-Cha ! Được ví
Chuỗi người mù ôm kỹ lưng nhau
Người trước thì chẳng thấy đâu,
Người giữa cũng vậy, người sau cũng đồng.
Họ chẳng trông thấy gì, quờ quạng
Ôm lưng nhau nghễnh ngãng tiến ra.
Cũng vậy, Pha-Rát-Va-Cha !
Lời các Phạm-Chí nói ra như vầy
Giống chuỗi người mù này, quả thiệt
Trải nhiều đời không biết, thấy chi,
Cậu nghĩ thế nào điều ni ?
Sự kiện là như vậy, thì lòng tin
Các Bàn-môn vốn tin tưởng đó
Đều không có căn cứ dựa qua ? ”.
– “ Thưa Tôn Giả Gô-Ta-Ma !
Các Phạm-Chí không chỉ là dựa qua
Lòng tin, mà Bàn-môn còn dựa
Trên điều nghe (nương tựa thiết thân)
A-Nút-Sá-Vá – tùy văn ”. (Anussava )
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 363
– “ Cậu đã đề cập đến phần ‘lòng tin’
Nay phát sinh ‘tùy văn’, điều khác.
Cậu Pha-Rát-Vá-Chá ! Nghe này !
Năm pháp, quả báo có hai
Ngay trong hiện tại. Sao vầy là năm ?
‘Tín’,’ ‘tùy hỷ’, ‘tùy văn’… ba mặt
‘Các lý do cân nhắc, suy tư’,
‘Chấp nhận quan điểm’, khoan thư
Có hai quả báo đến từ không mong
Năm pháp ấy ngay trong hiện tại.
Này thanh niên ! Tuy vậy có điều
Được khéo tin tưởng bao nhiêu
Có thể trống rỗng, tiêu điều, trống không.
Trái lại, có điều không khéo để
Tin tưởng, lại có thể thật, chân
Không có thay đổi thành phần.
Cũng vậy, tùy hỷ, tùy văn, hoặc từ
Khéo cân nhắc, suy tư, chấp nhận
Có điều vẫn hư vọng, trống không
Dù khéo tin tưởng, cậy trông,
Có thể là thật, là không đổi dời.
Với điều thời không được tùy hỷ
Hay tùy văn… nghĩ kỹ lý do
Chấp nhận quan điểm, vai trò…
Pha-Rát-Va-Chá ! Nếu cho như là
Điều người ta ‘hộ trì chân lý’
Không đủ để người trí làm điều
Đi đến kết luận một chiều :
‘Đây là sự thật, khác đều lầm sai ”.
– “ Nhưng thưa Ngài Tôn Giả ! Được chỉ
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 364
Mức nào là ‘chân lý hộ trì’ ?
Và cho đến mức độ chi
‘Hộ trì chân lý’ được kỳ thực thi ?
Con hỏi về ‘hộ trì chân lý ”.
– “ Này thanh niên ! Có vị tín tâm
Có lòng tin thật thậm thâm
Y nói : ‘Đây chính tín tâm tôi mà !’
Người ấy đà hộ trì chân lý,
Nhưng vị ấy hiểu kỹ, biết điều
Đã không kết luận một chiều :
‘Đây là sự thật, khác đều lầm sai’.
Như vậy, này Pha-Rát-Va-Chá !
Đó được tả ‘chân lý hộ trì’,
Và chân lý được hộ trì.
Cho đến như vậy, Ta thì chủ trương
Là chủ trương ‘hộ trì chân lý’,
Nhưng ‘giác ngộ chân lý’ thì chưa.
Pha-Rát-Vá-Chá ! Không chừa
Với tùy hỷ & tùy văn vừa đắn đo
‘Sự cân nhắc lý do suy nghĩ’ &
‘Chấp nhận chỉ một quan điểm’ thôi.
Bảo : “Đây quan điểm của tôi”…
Nhưng không kết luận đơn côi một chiều :
‘Đây là điều đúng là sự thật
Ngoài ra điều khác tất sai ngay’.
Thanh niên ! Cho đến như vầy
‘Hộ trì chân lý’ là đây, chính là !
Này Pha-Rát-Va-Cha ! Điều ấy
Ta, cho đến như vậy, chủ trương
‘Hộ trù chân lý’ kiên cường.
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 365
‘Giác ngộ chân lý’, con đường chưa qua ”.
– “ Tôn Giả Gô-Ta-Ma ! Xét kỹ
Là ‘hộ trì chân lý’ mọi thì,
Con thấy chân lý hộ trì.
Nhưng thưa Tôn Giả ! Đến khi thế nào
Mức độ nào ‘giác ngộ chân lý’ ?
Chân lý được giác ngộ ra sao ?
Con xin hỏi Ngài thế nào ?”
– “ Pha-Rát-Vá-Chá ! Đi sâu vào phần
Một Tỷ Kheo sống gần làng mạc
Hay một thị trấn khác hằng ngày.
Một Gia chủ hay con trai
Đến và tìm hiểu vị này sâu xa
Trong ba pháp, tức là tham pháp,
Sân pháp và si pháp – cả ba.
Gia chủ người này nghĩ là :
“Không biết Tôn giả này mà ở trong
Có tham ái hay không tham ái ?
Do tham ái, chi phối tâm đi !
Đến nỗi dẫu không biết gì
Vẫn nói : ‘Tôi biết’. Hay khi vị này
Dẫu không thấy, nói ngay : ‘Tôi thấy’.
Hoặc vị ấy xui khiến người nào
Có những hành động thế nào
Khiến họ phải chịu khổ đau lâu dài,
Khiến người này không được hạnh phúc”.
Và trong lúc xem xét vị này
Gia chủ ấy biết như vầy :
“Quả thật vị Tôn giả này tỏ ra
Không có qua những điều tham pháp,
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 366
Cả sân pháp, si pháp cũng không,
Vị ấy chân chánh, sạch trong
Không bị ba pháp xấu tròng kéo lôi
Bị chi phối để rồi dối mãi.
Khi vị ấy ‘biết’ nói ‘biết’ ngay,
‘Thấy’ thì nói ‘thấy’ rõ bày,
Người khác không phải lâu dài khổ đau
Hạnh phúc nào có mất đâu cả !”
Khi xem xét Tôn giả ấy thì
Gia chủ hay con trai ni
Biết Tỷ Kheo ấy chẳng chi lỗi lầm :
‘Tôn giả ấy thì không tham pháp
Không có những sân pháp xấu xa
Không có si pháp mê tà,
Không bị chi phối bởi ba pháp này
Không đến nỗi vị này ‘không biết’
Mà nói là ‘Tôi biết rõ ràng’,
Không thấy, nói thấy đàng hoàng,
Không xui người khác khiến làm điều chi
Khiến người ni không được hạnh phúc
Phải bực tức, đau khổ lâu dài.
Thân hành vị ấy như vầy,
Khẩu hành như vậy, chứa đầy từ bi
Thuyết pháp thì những pháp sâu kín
Khó thấy, chứng, tịch tịnh, mỹ miều
Rất là tế nhị, cao siêu
Ngoài tầm lý luận, vượt điều nghĩ suy,
Được tuyên thuyết thắng tri, hoàn mỹ,
Chỉ có vị không có lòng tham,
Không sân, si, có quý tàm
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 367
Mới khéo giảng thế, luận đàm chánh chân.
Sau những phần xem xét vị ấy
Thấy vị ấy trong sạch, thẳng ngay
Không có tham, sân, si vầy
Người Gia chủ hay con trai người này
Sinh lòng tin, đến ngay vị ấy,
Với lòng tin nên lại đến gần,
Đến gần nên sẽ cận thân,
Thân cận giao thiệp, dần dần lóng tai,
Khi lóng tai để mà nghe pháp
Sau đó, thọ trì pháp nghe này,
Tìm hiểu ý nghĩa pháp đây,
Trong khi tìm hiểu nghĩa đầy thâm uyên
Các pháp liền được vui chấp nhận,
Khi hoan hỷ chấp nhận như vầy
Thì ước muốn sẽ sinh ngay,
Khi có ước muốn, vị này gắng công,
Khi gắng công, thì liền cân nhắc,
Khi cân nhắc, vị ấy tinh cần,
Trong khi vị ấy tinh cần
Tự thân chứng ngộ được phần thanh cao
Là đạt vào tối thượng chân lý,
Khi thể nhập chân lý như vầy
Với trí tuệ, thì vị đây
Đã thấy. Đến mức độ này xảy ra
Thì Pha-Rát-Va-Cha ! Chính đó
Là giác ngộ chân lý ở đây.
Và cho đến mức độ này
Chân lý được giác ngộ ngay, tỏ tường.
Ta chủ trương giác ngộ chân lý
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 368
Nhưng phải nghĩ : Như vậy chưa là
Chứng đạt chân lý sâu xa ”.
– “ Thưa Tôn Giả Gô-Ta-Ma ! Thế nào
Mức độ nào là sự chứng đạt ?
Chân lý được chứng đạt ra sao ? ”.
– “ Pha-Rát-Va-Cha ! Nhờ vào
Sự luyện tập kỹ, nhờ vào chuyên tu,
Thực hành từ nhiều lần như vậy
Chân lý ấy mới chứng đạt đây.
Pha-Rát-Va-Cha ! Như vầy
Chứng đạt chân lý điều này thành công.
Phải hiểu thông, cho đến như vậy
Chân lý ấy được chứng đạt an.
Như Lai chủ trương rõ ràng :
Chứng đạt chân lý hoàn toàn cần công ”.
– “ Thưa Tôn Giả ! Nhưng trong mặt khác
Sự chứng đạt chân lý cao siêu
Pháp nào được hành trì nhiều ? ”.
– “ Pha-Rát-Vá-Chá ! Trong điều hỏi đây
Chứng đạt chân lý này cần có
‘Tinh cần’ đó được hành trì nhiều.
Nếu không tinh tấn sớm chiều
Theo đuôi chân lý dắt dìu sát sao,
Không thể nào chứng đạt chân lý.
Nhưng quyết chí, tinh tấn đêm ngày
Thì chứng đạt chân lý ngay ”.
– “ Thưa Tôn Giả ! Tinh cần đây mọi thì
Pháp nào được hành trì nhiều nhất ? ”.
– “ Này Pha-Rát-Vá-Chá ! Chính điều
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 369
‘Cân nhắc’ được hành trì nhiều.
Nếu không cân nhắc mọi điều chánh chân
Không tinh cần theo chân lý gắt.
Có cân nhắc sẽ được tinh cần.
Do vậy trong sự tinh cần
Hành trì nhiều lắm là cân nhắc này ”.
– “ Thưa Tôn Giả ! Ở đây cân nhắc
Pháp nào thật sự hành trì nhiều ? ”.
– “ Cố gắng’ được hành trì nhiều.
Nếu không cố gắng thì điều xảy ra
Đó chính là không thể cân nhắc,
Có cố gắng, cân nhắc có ngay.
Do vậy sự cân nhắc đây
Hành trì nhiều cố gắng này trải qua ”.
– “ Tôn Giả Gô-Ta-Ma ! Xin hỏi
Trong việc mọi cố gắng các thì
Pháp nào được nhiều hành trì ? ”.
– “ Pha-Rát-Vá-Chá ! Hành trì nhiều hơn
Là ‘ước muốn’, nguồn cơn suy kỹ
Nếu ước muốn chân lý trong lòng
Không khởi thì không gắng công.
Cố gắng có ước muốn trong hành trì ”.
– “ Thưa Tôn Giả ! Nếu vì ước muốn
Pháp nào chuộng hành trì nhiều đây ? ”.
– “ Cậu Pha-Rát-Vá-Chá này !
‘Hoan hỷ chấp nhận’ pháp đây hành nhiều.
Không chấp nhận thì điều ước muốn
Dẫu sớm muộn cũng không khởi lên.
Vì vui chấp nhận pháp liền
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 370
Ước muốn mới khởi, mối giềng trải qua ”.
– “ Tôn Giả Gô-Ta-Ma ! Hiểu tận
Trong sự vui chấp nhận pháp này
Pháp nào hành trì nhiều đây ?
Xin hỏi Tôn Giả việc đây thế nào ? ”.
– “ Này thanh niên ! Nói vào tường tận
Trong hoan hỷ chấp nhận pháp này
‘Tìm hiểu ý nghĩa’ đủ đầy
Được hành trì suốt như vầy, pháp đây
Nếu không tìm hiểu ngay nghĩa lý
Không hoan hỷ chấp nhận pháp đâu ! ”.
– “ Nhưng trong tìm hiểu nghĩa sâu
Pháp nào được hành trì vào lâu xa? ”.
– “ Này Pha-Rát-Va-Cha ! Thiết yếu
Sự tìm hiểu ý nghĩa mọi chiều
‘Thọ trì pháp’ hành trì nhiều.
Không thọ trì pháp là điều cần mau
Thì không sao tìm hiểu nghĩa lý ”.
– “ Thưa Tôn Giả ! Pháp ấy thọ trì
Pháp nào quan trọng hành trì ? ”.
– “ Pha-Rát-Vá-Chá ! Mọi thì trải đi
‘Nghe pháp’ được hành trì nhiều nhất.
Trong ‘nghe pháp’ cần nhất ‘lóng tai’,
Trong sự việc để lóng tai
‘Thân cận giao thiệp’ thường hay hành trì.
Trong sự gì thân cận giao thiệp
‘Đi đến gần’ trực tiếp, hành trì.
Trong sự đi đến gần ni
‘Lòng tin’ luôn được hành trì nhiều hơn.
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 371
Nếu lòng tin nguồn cơn không có
Thì người đó không đi đến gần.
Vì sinh lòng tin chánh chân
Cần nhiều trong sự đến gần, thiết tha ”.
– “ Tôn Giả Gô-Ta-Ma tôn kính !
Con đã hỏi về chính vấn đề
‘Hộ trì chân lý’ mọi bề
Tôn Giả đã giải thông về điều đây
Con ở đây tùy hỷ, chấp nhận
Do chấp nhận, hoan hỷ phát sinh.
Con hỏi Ngài về sự tình
‘Giác ngộ chân lý’ uyên minh thế nào ?
Ngài giải thích thâm sâu điều đó.
Rồi tiếp đó, Ngài đã trả lời
Về ‘chứng đạt chân lý’ thời,
Con hỏi Tôn Giả là nơi pháp nào
Hành trì nhiều? Được mau giải đáp
Thật thích hạp nên con vui liền
Chấp nhận, hoan hỷ an nhiên.
Con lại hỏi những điều chuyên sâu gì
Tôn Giả tùy vấn đề mà đáp
Rất thuận hạp chân lý sâu xa.
Thưa Tôn Giả Gô-Ta-Ma !
Xưa kia con biết thật là lầm sai
Sự phân biệt như vầy đóng cứng :
‘Ai là những Sa-Môn trọc vầy ?
Tiện nô, hắc nô đọa đày
Bị sinh từ gót chân Ngài Phạm Thiên.
Và ai là bậc hiền hiểu biết
Trung Bộ ( Tập 3 ) Kinh 95 : CANKÌ * MLH – 372
Về Chánh Pháp siêu việt sâu xa ?
Thật sự Ngài Gô-Ta-Ma
Đã làm sống dậy thật thà nơi con
Lòng ái kính Sa-Môn đối với
Các Sa-Môn Luật giới bảo tồn.
Lòng con tin kính Sa-Môn
Đối với hàng Chúng-Trung-Tôn tịnh hòa.
Tôn Giả Gô-Ta-Ma thanh tịnh !
Con hết lòng tôn kính Đức Ngài.
Vi diệu thay ! Hy hữu thay !
Như người dựng vật lăn quay ngã nằm
Chỉ hướng kẻ sai lầm lạc lối
Đem đèn sáng vào tối như bưng
Để ai có mắt mở bừng
Có thể thấy được sáng trưng sắc màu.
Cũng như thế, nhiệm mầu Chánh Pháp
Được Tôn Giả giải đáp, trình bày
Con xin quy ngưỡng từ nay
Quy y Tôn Giả, nương ngay Pháp mầu,
Quy y Tăng thanh cao đức cả
Nối tiếp nhau hoằng hóa Pháp môn
Mong Tôn Giả nhận cho con
Được làm đệ tử, vun tròn thiện duyên
Xin phát nguyện vẹn tuyền ngưỡng phục
Kể từ nay đến lúc mạng chung
Trở về nương tựa Đại Hùng
Thực hành Giáo Pháp muôn trùng cao thâm ./-
Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật ( 3 L )
* * *
( Chấm dứt Kinh số 95 : CANKÌ – CANKÌ Sutta )
***
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D851595712.-%3B)