04-Lắng nghe

Tại sao các bạn lại ở đây đang lắng nghe tôi? Bạn có khi nào suy nghĩ tại sao bạn lắng nghe người ta hay không? Và lắng nghe một ai đó có nghĩa là gì? Tất cả các bạn ở đây ngồi trước một người đang nói chuyện. Bạn đang lắng nghe để nghe một điều gì đó mà sẽ khẳng định, phù hợp với những tư tưởng riêng của bạn, hay bạn đang lắng nghe để tìm ra? Bạn có thấy được sự khác biệt hay không? Lắng nghe để tìm ra có một ý nghĩa hoàn toàn khác hẳn với lắng nghe chỉ để nghe cái đó mà sẽ khẳng định điều gì bạn suy nghĩ. Nếu bạn ở đây chỉ để có sự khẳng định, để được khuyến khích trong cách suy nghĩ riêng của bạn, vậy thì lắng nghe của bạn chẳng có ý nghĩa bao nhiêu. Nhưng, nếu bạn lắng nghe để tìm ra, vậy thì cái trí của bạn được tự do, không gắn kết vào bất kỳ điều gì; nó rất nhanh nhẹn, sắc bén, sinh động, tìm hiểu, tò mò, và vì vậy có khả năng khám phá. Do đó, liệu không quan trọng để suy xét tại sao bạn lắng nghe, và bạn đang lắng nghe cái gì hay sao?

Bạn có khi nào ngồi rất yên lặng, không phải với chú ý của bạn cố định vào một điều gì đó, không tạo ra một nỗ lực để tập trung, nhưng với cái trí rất yên lặng, thật tĩnh. Lúc đó bạn nghe mọi thứ, phải vậy không? Bạn nghe những tiếng ồn xa thật xa cũng như những tiếng ồn ở gần hơn và những tiếng ồn rất gần bên, những âm thanh tức khắc – mà có nghĩa, thật sự, rằng là bạn đang lắng nghe mọi thứ. Cái trí của bạn không bị giới hạn bởi một cái kênh nhỏ xíu chật hẹp nào. Nếu bạn có khả năng lắng nghe trong cách này, lắng nghe thoải mái, không có căng thẳng, bạn sẽ thấy được một thay đổi lạ thường đang xảy ra bên trong bạn, thay đổi xảy ra mà không có ý muốn của bạn, mà không có nài nỉ của bạn; và trong thay đổi đó có vẻ đẹp lẫn chiều sâu tuyệt vời của thấu triệt.

Hãy thử nó đi, thử ngay lúc này. Khi bạn lắng nghe tôi, lắng nghe không chỉ riêng tôi, mà còn mọi thứ quanh bạn. Lắng nghe tất cả những tiếng chuông kia, những tiếng chuông của những con bò và những đền chùa; lắng nghe tiếng xe lửa xa xa và những chiếc xe ngựa trên đường phố; và sau đó nếu bạn kề cận hơn sự tĩnh lặng và cũng lắng nghe tôi nữa, bạn sẽ thấy rằng có một chiều sâu tuyệt vời của lắng nghe, nhưng để làm được việc này bạn phải có một cái trí rất yên lặng. Nếu bạn thực sự muốn lắng nghe, cái trí của bạn tự nhiên yên lặng, phải vậy không? Lúc đó bạn không bị xao lãng bởi một điều gì đó đang xảy ra kế cận bạn; cái trí của bạn yên lặng bởi vì bạn đang lắng nghe mọi thứ thật thăm thẳm. Nếu bạn lắng nghe theo lối này cùng sự thanh thản, cùng một hân hoan nào đó, bạn sẽ phát giác một chuyển đổi kinh ngạc đang xảy ra trong tâm hồn của bạn, trong cái trí của bạn – một chuyển đổi mà bạn chưa từng suy nghĩ về nó, hay không có cách nào gây ra được.

Tư tưởng là một sự việc lạ lùng, phải vậy không? Bạn có biết tư tưởng là gì hay không? Tư tưởng hay suy nghĩ đối với mọi người là điều gì đó được đặt vào cùng nhau bởi cái trí, và họ chiến đấu với những tư tưởng của họ. Nhưng nếu bạn có thể thực sự lắng nghe mọi thứ – đến tiếng vỗ của dòng nước đập vào bờ sông, đến bản nhạc của chim chóc, đến tiếng khóc của một em bé, đến người mẹ đang la mắng bạn, đến một người bạn đang dọa nạt bạn, đến người chồng hay người vợ đang càu nhàu bạn – lúc đó bạn sẽ phát giác rằng bạn thoát khỏi những từ ngữ, thoát khỏi những diễn tả thuần túy từ ngữ và vì vậy toàn thân tâm của bạn xé toang ra.

Và rất quan trọng khi không còn bị trói buộc trong những diễn tả thuần túy từ ngữ bởi vì, xét cho cùng, tất cả chúng ta đều muốn điều gì? Dù chúng ta còn trẻ hay già nua, dù chúng ta không có kinh nghiệm hay đầy những năm tháng, tất cả chúng ta đều muốn hạnh phúc, phải vậy không? Là những em học sinh chúng ta muốn được vui vẻ khi chơi đùa những trò chơi của chúng ta, trong khi học hành, trong khi làm tất cả những công việc nhỏ bé mà chúng ta muốn làm. Khi chúng ta lớn lên chúng ta tìm kiếm hạnh phúc trong những sở hữu, trong tiền bạc, trong việc có một ngôi nhà đẹp, một người vợ hay người chồng thông cảm, một việc làm tốt. Khi những việc này không còn thỏa mãn chúng ta nữa, chúng ta nhảy sang một việc khác. Chúng ta nói, “Tôi phải được tách rời và sau đó tôi sẽ hạnh phúc.” Thế là chúng ta thực hiện sự tách rời. Chúng ta rời gia đình, chúng ta trao lại tài sản của chúng ta và rút lui khỏi thế giới này. Hay chúng ta tham gia vào một tổ chức tôn giáo nào đó, nghĩ rằng chúng ta sẽ được hạnh phúc bằng cách cùng nhau họp mặt và nói chuyện về tình huynh đệ, bằng cách theo sau một vị lãnh đạo, một vị đạo sư, một ông Thầy, một lý tưởng, bằng cách tin tưởng điều gì đó mà thực chất là một tự lừa gạt, một ảo tưởng, một mê tín.

Bạn có hiểu rõ điều gì tôi đang nói không?

Khi bạn chải tóc của bạn, khi bạn mặc vào bộ quần áo sạch sẽ và trang điểm cho bạn trông đẹp đẽ thêm, đó là mọi ham muốn của bạn để được hạnh phúc, đúng vậy chứ? Khi bạn đậu những kỳ thi của bạn và thêm vài chữ cái nào đó của bảng mẫu tự trước danh tính của bạn, khi bạn có một việc làm, có được một ngôi nhà và những tài sản khác, khi bạn lập gia đình và có con cái, khi bạn tham gia một tổ chức tôn giáo nào đó mà người lãnh đạo khẳng định rằng họ có những thông điệp từ những bậc Thầy không nhìn thấy được – đằng sau tất cả những việc đó có sự thôi thúc lạ thường này, sự thúc ép này để tìm ra hạnh phúc.

Nhưng, bạn thấy không, hạnh phúc không đến dễ dàng như thế đâu, bởi vì hạnh phúc không ở trong những sự việc này. Bạn có lẽ có vui thú, bạn có lẽ tìm được một thỏa mãn mới, nhưng sớm hay muộn nó trở thành nhàm chán mệt mỏi. Bởi vì không có hạnh phúc nào bền vững trong những sự việc mà chúng ta biết. Nụ hôn được theo sau những giọt nước mắt, tiếng cười theo sau bởi đau khổ và phân ly. Mọi thứ đều héo tàn mục nát. Vì vậy, trong khi bạn còn nhỏ, bạn phải bắt đầu tìm ra cái sự việc lạ lùng này là gì mà được gọi là hạnh phúc. Đó là một phần tối yếu của giáo dục.

Hạnh phúc không đến khi bạn đang nỗ lực tìm kiếm nó – và đó là điều bí mật kỳ lạ nhất, mặc dù rất dễ dàng khi nói về nó. Tôi có thể diễn tả hạnh phúc trong vài từ ngữ đơn giản; nhưng, bằng cách chỉ lắng nghe tôi và lặp lại điều gì bạn đã nghe, bạn sẽ không có hạnh phúc đâu. Hạnh phúc lạ thường lắm; nó đến khi bạn không đang tìm kiếm nó. Khi bạn không đang tạo ra một nỗ lực để được hạnh phúc, rồi thì bất thình lình, một cách lặng lẽ, hạnh phúc ở đó, được sinh ra từ sự tinh khiết, từ sự trìu mến của thân tâm. Nhưng những việc đó đòi hỏi nhiều hiểu rõ – không phải tham gia một tổ chức hay cố gắng trở thành một người nào đó. Sự thật không phải là một cái gì đó để được thành tựu. Sự thật hiện hữu khi cái trí và tâm hồn của bạn buông bỏ tất cả ý thức của cố gắng và bạn không còn nỗ lực để trở thành một người nào đó; nó ở đó khi cái trí rất yên lặng, lắng nghe không thời gian mọi thứ đang xảy ra. Bạn có lẽ lắng nghe những từ ngữ này nhưng, muốn hạnh phúc hiện hữu, bạn phải tìm ra phương cách để cái trí được tự do khỏi tất cả sợ hãi.

Chừng nào bạn còn sợ hãi bất kỳ ai hay bất kỳ sự việc gì, không thể có hạnh phúc. Không thể có hạnh phúc chừng nào bạn còn sợ hãi cha mẹ của bạn, những giáo viên của bạn, sợ hãi không đậu những kỳ thi, sợ hãi không tiến bộ, sợ hãi không đến gần được vị thầy hơn, sợ hãi không đến gần sự thật hơn, hay sợ hãi không được chấp thuận, bị vỗ vào lưng đuổi đi. Nhưng thực sự nếu bạn không sợ hãi bất kỳ cái gì cả, vậy thì bạn sẽ tìm ra – khi bạn thức dậy một buổi sáng, hay khi bạn đi dạo một mình – rằng là bỗng nhiên một sự việc lạ thường xảy ra: không mời mọc, không nài nỉ, không tìm kiếm, cái đó mà có lẽ được gọi là tình yêu, sự thật, hạnh phúc, bỗng nhiên ở đó.

Đó là lý do tại sao bạn phải được giáo dục đúng đắn ngay khi bạn còn nhỏ là điều rất quan trọng. Điều gì chúng ta gọi là giáo dục hiện nay không là giáo dục gì cả, bởi vì không một ai nói cho bạn biết về tất cả những việc này. Những giáo viên của bạn chuẩn bị cho bạn đậu những kỳ thi, nhưng họ lại không nói với bạn về cách sống, mà là quan trọng nhất; bởi vì chẳng có bao nhiêu người biết cách sống như thế nào. Hầu hết chúng ta chỉ cố mà sống, bằng cách nào đó chúng ta lê lết theo và vì vậy cuộc sống trở thành một sự việc kinh hoàng. Thực ra sống đòi hỏi nhiều tình yêu, một cảm thấy vô cùng của tĩnh lặng, một đơn giản nhẹ nhàng cùng sự phong phú của trải nghiệm; nó yêu cầu một cái trí có khả năng suy nghĩ rất rõ ràng, không bị giới hạn bởi thành kiến hay mê tín, bởi hy vọng hay sợ hãi. Tất cả việc này là cuộc sống, và nếu bạn không đang được giáo dục cách sống, vậy thì giáo dục không có ý nghĩa gì cả. Bạn có lẽ học hỏi để rất ngăn nắp, để có cách cư xử đúng đắn, và bạn có lẽ đậu tất cả các kỳ thi; nhưng, trao tầm quan trọng chính đến những sự việc hời hợt này trong khi toàn cấu trúc xã hội đang vỡ vụn, giống như đang lau chùi và đánh bóng những móng tay của bạn trong khi ngôi nhà đang bị cháy. Bạn thấy không, không một ai nói với bạn về tất cả việc này, không một ai tìm hiểu nó cùng bạn. Khi bạn trải qua hết ngày này sang ngày khác học tập những môn học nào đó – toán, lịch sử, địa lý – bạn cũng nên dành nhiều thời gian nói chuyện về những vấn đề sâu sắc hơn, bởi vì việc này cho bạn sự phong phú của cuộc sống.

Người hỏi: Thờ phụng Chúa không là tôn giáo thực sự hay sao?