GIÁO DỤC
TĂNG GIÀ TRUNG QUỐC NGÀY NAY
T.N. Tuệ Liên
---o0o---
Trung Quốc trải qua 10 năm đại nạn "đại cách mạng văn hóa", Phật giáo đứng mũi chịu sào, tự viện bị chiếm, Phật tượng bị đập phá, tăng ni bị trục xuất khỏi chùa. Cho đến vào khoảng thập niên 70, nhà nước thực hành cải cách đổi mới, bắt đầu toàn diện quán triệt thực hiện chính sách tự do tín ngưỡng tôn giáo, tự viện lần lượt khôi phục sinh hoạt tôn giáo, tăng ni xuất gia càng ngày càng đông, nhưng tăng tài của Phật giáo lại quá hiếm hoi, không đủ người kế tục sự nghiệp hoằng dương chánh pháp, tiếp dẫn hậu lai, làm sao có thể thay đổi được vận mệnh của Phật giáo ? Cụ Triệu Phác Sơ, Hội trưởng Hội Phật giáo Trung Quốc, phát biểu : "Vấn đề quan trọng trước mắt của Phật giáo là : điều thứ nhất là đào tạo tăng tài, điều thứ hai là đào tạo tăng tài, điều thứ ba vẫn là đào tạo tăng tài". Dưới mục tiêu lãnh đạo của Hội trưởng Triệu Phác Sơ, để chấn hưng giáo dục tăng già Phật giáo Trung Quốc, Trung Quốc Phật giáo giới nỗ lực tiến hành thành lập Phật học viện, đặt ra các quy hoạch giáo dục Phật giáo, đưa ra hàng loạt phương châm giáo dục. Nay đã hình thành 3 hệ ngôn ngữ Phật học (Hán ngữ, Tạng ngữ, Pali ngữ), 3 cấp hệ thống giáo dục Phật giáo Cao Trung Sơ hoàn bị, để bồi dưỡng đào tạo đội ngữ tăng già Phật giáo Trung Quốc. Theo thống kê (đến nay số liệu thống kê vẫn chưa đầy đủ), Trung Quốc hiện có hơn 20 Phật học viện lớn nhỏ. Trong âm thanh rộn rã của thời đại đổi mới; trong quá trình thích ứng với xã hội chủ nghĩa xã hội; trong sự nghiệp chấn hưng Phật giáo, đào tạo tăng tài; trong kiến thiết Phật học viện tùng lâm hóa, tùng lâm Phật học viện hoá, tu học nhất thể hoá, quản lý khoa học hoá, các Phật học viện một trường một vẻ, phô bày phong thái đặc sắc, thi nhau đua nở những đoá kỳ hoa dị thảo xinh tươi tuyệt vời, làm rung động lòng người. Người viết xin được giới thiệu sơ lược 1 vài Phật học viện tại Trung Quốc như sau :
Phật học viện Trung Quốc : đây là 1 Viện cao cấp Phật học hệ Hán ngữ, chương trình học cơ bản là Phật học thường thức, học chế 4 năm, do Hiệp hội Phật giáo Trung Quốc thành lập vào năm 1956, Phật học viện thiết lập tại chùa Pháp Nguyên - Bắc Kinh. Trong "đại cách mạng văn hóa" bị ngừng hoạt động, năm 1980 khôi khục lại sinh hoạt, do cụ Triệu Phác Sơ, Hội trưởng Hiệp hội Phật giáo Trung Quốc, làm Viện trưởng. Từ năm 1980 khôi phục cho đến nay, Phật học viện Trung Quốc đã chiêu sinh các lớp dự bị, đại học, nghiên cứu sinh, đào tạo hơn 300 học tăng đã tốt nghiệp. Chương trình đại học gồm có : lịch sử Phật giáo, Trung quán, Duy thức, Thiền tông, Thiên Thai, Hoa Nghiêm, Tịnh độ, Luật học, kinh Lăng Nghiêm, văn học cổ đại, Lịch sử học, triết học Trung Quốc, triết học ngoại quốc, chính sách thời sự, ngoại ngữ (Anh ngữ, Nhật ngữ, chọn 1 môn), thư pháp v.v…
Phân viện Thê Hà Sơn Phật học viện Trung Quốc :Đây là 1 viện trung cấp Phật học, thiết lập tại chùa Thê Hà - Nam Kinh. Tiền thân của Phật học viện này là Lớp bồi dưỡng Tăng già Thê Hà Sơn - Nam Kinh. Năm 1984, được sự chấp thuận của Cục tôn giáo nhà nước, Hiệp hội Phật giáo Trung Quốc đổi tên Lớp bồi dưỡng Tăng già Thê Hà Sơn thành Phân viện Thê Hà Sơn Phật học viện Trung Quốc. Viện này là 1 trong 8 Trường Viện tôn giáo lớn toàn nước Trung Quốc, hướng toàn quốc chiêu sinh, học chế 2 năm, trực thuộc và là nguồn đào tạo cung cấp học viên dự bị cho Phật học viện Trung Quốc. Hội trưởng Hiệp hội Phật giáo Trung Quốc Triệu Phác Sơ kiêm nhậm Viện trưởng, Pháp sư Minh Sơn, Phó Hội trưởng Hiệp hội Phật giáo Trung Quốc, là Phó viện trưởng. Hội trưởng Triệu Phác Sơ đã từng đến Viện này 2 lần báo cáo thuyết giảng, các vị giảng sư và học viên đã nhận được sự khích lệ và lợi ích rất lớn.
Phân viện Thê Hà Sơn Phật học viện Trung Quốc đã khai giảng được 7 khoá. 6 khóa đầu đã có khoảng 300 học tăng tốt nghiệp, hiện còn đang theo học 35 vị. Hiện nay, ban giảng huấn gồm có 11 vị. Chương trình học gồm có : Phạm bối, tri thức tùng lâm, giới luật học, Chỉ quán, Di giáo tam kinh, nhị khóa hiệp giải, Phật học khái luận, Phật điển tuyển giảng, Phật giáo sử cùng với chính trị, ngữ văn, lịch sử, địa lý, thư pháp, quản lý kế toán v.v… Trong đó Phật học chiếm 70%, văn hóa 30%.
Phân viện Linh Nham Sơn Phật học viện Trung Quốc :đây là 1 viện Trung cấp Phật học, toạ lạc tại chùa Linh Nham Sơn - Tô Châu. Viện này được thành lập vào ngày 10.12.1980, học chế 2 năm, hướng toàn quốc chiêu sinh, đến nay đã chiêu sinh 10 khóa. 9 khóa đầu đã tốt nghiệp hơn 400 vị. Pháp sư Minh Dương, Phó Hội trưởng Hiệp hội Phật giáo Trung Quốc, làm Viện trưởng. Pháp sư Minh Học, Hội trưởng Hội Phật giáo thành phố Tô Châu kiêm Phó Hội trưởng Hội Phật giáo tỉnh Giang Tô kiêm phương trượng chùa Linh Nham Sơn, là Thường vụ Phó viện trưởng. Pháp sư Hoằng Pháp, Phó hội trưởng Hội Phật giáo thành phố Tô Châu kiêm Giám viện Chùa Linh Nham Sơn, là Phó viện trưởng kiêm Giáo vụ trưởng. Ban giảng huấn gồm có 8 vị. Chương trình học gồm có : Thiên Thai tông, Tịnh độ tông, Luật tông, lịch sử Phật giáo Trung Quốc, ngữ văn, chính trị, lịch sử Trung Quốc, thư pháp v.v… Phật học chiếm 70%, văn hóa chiếm 30%.
Phật học viện vào năm 1993 mở 1 lớp dự bị nghiên cứu sinh, 1995 chính thức thành lập lớp nghiên cứu sinh, học chế 4 năm, hiện có 15 học tăng, tất cả đều là những học viên ưu tú được tuyển chọn từ lớp chuyên khoa lên.
Phật học viện Kim Sơn :đây là Viện sơ cấp Phật học, thành lập năm 1995, toạ lạc tại thiền tự Giang Thiên, Kim Sơn - Trấn Giang, học chế 2 năm. Hiện đương nhậm Viện trưởng là Pháp sư Từ Chu, Phó hội trưởng Hội Phật giáo tỉnh Giang Tô kiêm phương trượng Thiền tự Giang Thiên. Pháp sư Tâm Trừng đương nhậm phó viện trưởng kiêm giáo vụ trưởng. Ban giảng huấn gồm 6 vị. Chương trình học gồm có : Sử Phật giáo Ấn Độ, Phạm bối, Phật học khái luận, cổ đại Hán ngữ, Trung Quốc thông sử, chính sách thời sự, thư pháp …
Phật học viện Thiên Ninh :là 1 Viện Phật học sơ cấp, thành lập ngày 7.3.1995, tại chùa Thiên Ninh - Thường Châu, học chế 3 năm. Viện trưởng là Pháp sư Tùng Thuần, Phó hội trưởng hội Phật giáo tỉnh Giang Tô kiêm phương trượng chùa Thiên Ninh. Chương trình học gồm : Sa di luật nghi, Tứ thập nhị chương, nhị khoá hiệp giải, sử Phật giáo, Phạm bối, ngữ văn, thư pháp…
Luật học viện Bảo Hoa Sơn :là 1 Viện Phật học sơ cấp, đặt tại chùa Long Xương, Bảo Hoa Sơn - Cú Dung, học chế 3 năm. Viện trưởng do Pháp sư Từ Chu, phương trượng chùa Long Xương, kiêm nhậm, Phó viện trưởng là Pháp sư Lâm Tường và Pháp sư Tâm Bình. Giáo vụ trưởng là Pháp sư Trí Vũ. Giảng viên gồm 8 vị. Các môn Phật học chiếm 70%, gồm : Giới luật học cương yếu, Sa di luật nghi, Tam đàn diễn nghi, Vô lượng thọ kinh, Phật học khái yếu ; các môn văn hóa chiếm 30%, gồm : Cổ văn quán chỉ, Anh ngữ, pháp luật thường thức, lịch sử, thư pháp…
Phật học viện Cam Túc :là viện Phật học cao đẳng, đặt tại chùa Lạp Bốc Lăng, Thánh địa phái Cách Lỗ thuộc Tạng truyền Phật giáo, được thành lập vào ngày 12.7.1986 (âm lịch mồng 6 tháng 6), là ngày kỷ niệm Đức Phật Thích Ca Mâu Ni chuyển pháp luân, học chế 4 năm, đã tốt nghiệp hơn 200 học tăng. Viện trưởng là Phật sống Gia Mộc Tường Lạc Tang Cửu Mỹ Đồ Đán Khước Cát Ni Mã, Phó hội trưởng Hiệp hội Phật giáo Trung Quốc kiêm Hội trưởng Hội Phật giáo tỉnh Cam Túc.
Phật học viện Phúc Kiến :trực thuộc cấp tỉnh, tôn chỉ đào tạo tăng tài trung cấp. Phật học viện Phúc Kiến thành lập vào năm 1983, phân làm Tăng chúng và Ni chúng. Phân viện tăng chúng đặt tại chùa Quảng Hóa, Nam Sơn - Phủ Điền ; phân viện ni chúng đặt tại chùa Sùng Phúc, ngoại ô phía bắc thành phố Phúc Châu. Phật học viện có các lớp : Dự bị, Trung đẳng chuyên khoa, học chế 2 năm, đã chiêu sinh 8 khóa, học viên tốt nghiệp hơn 700 vị. Sau khi tốt nghiệp, có vị đã thi vào Phật học viện Trung Quốc tiếp tục bồi dưỡng sâu hơn về Phật học, có người là giảng sư chuyên nghiên cứu Phật học, đi các tỉnh hoằng pháp độ sinh, có vị lo việc từ thiện xã hội, có vị là trụ trì 1 phương hướng dẫn chúng tu hành, có vị được tuyển chọn phái đi Tích Lan, Anh, Xingapo, Malaysia, Indonesia, Thái Lan du học, thuyết giảng…
Trong số học viên tốt nghiệp không ít vị đã trở thành nền móng, cột trụ bậc trung trong giới Phật giáo Trung Quốc. Viện trưởng Phật học viện Phúc Kiến là Pháp sư Học Thành, Phó tổng thư ký Hiệp hội Phật giáo Trung Quốc kiêm Phó hội trưởng Hội Phật giáo tỉnh Phúc Kiến kiêm Hội trưởng Hội Phật giáo Phủ Điền kiêm phương trượng chùa Quảng Hóa. Ban giảng huấn hiện có 29 vị, trong đó thạc sĩ 1 vị, cử nhân 11 vị, chuyên khoa 10 vị. Chương trình Phật học chiếm 60-70%, gồm có : tri thức cơ bản Phật học, kinh Pháp Hoa, Phạm bối, sử Phật giáo Trung Quốc, sử Phật giáo Ấn Độ, Bát thức quy củ tụng, Thiên thai tứ giáo nghi, Câu xá luận tụng, Trung quán luận tụng, Nhân minh học, Đại thừa khởi tín luận v.v… ; các môn văn hóa chiếm 30-40%, gồm : chính sách thời sự, pháp luật thường thức, văn học cổ đại, Trung Quốc thông sử, Trung Quốc cận đại sử, thư pháp, thể dục v.v…
Trong khuôn viên thanh tịnh, tùng xanh bách biếc, trong không khí an lành của Viện, thầy trò hoà đồng như sữa với nước, tình như thủ túc, học tu nhất thể, hành giải đều được xem trọng. Hai thời công phu, quá đường độ trai, ra đồng lao động, bố tát tụng giới, niệm Phật tọa thiền, tất cả sinh hoạt đều nhẹ nhàng an lạc tiến hành dưới sự hướng dẫn của Pháp sư Viện Trưởng Học Thành, vị lãnh đạo gương mẫu lúc nào cũng đi đầu trong mọi Phật sự.
Phật học viện Mân Nam :sáng lập vào năm 1925. Năm 1927 Đại sư Thái Hư, trụ trì chùa Nam Phổ Đà, kiêm Viện trưởng Phật học viện Mân Nam. Nhất đại cao tăng Đại sư Hoằng Nhất cũng từng đến Phật học viện thuyết pháp, giảng kinh, Cao tăng trong nước ngoài nước cũng nhiều lần đến Viện hoằng pháp, thập phương Phật tử tranh nhau đến học tập, chùa Nam Phổ Đà một thời trở thành nơi hoằng pháp quan trọng nhất trong nước, đã đào tạo hàng trăm tăng tài ưu tú cho Phật giáo, một vài học viên thậm chí đã trở thành núi Thái Sơn, sao Bắc Đẩu trong nền Phật học hiện nay. Cho đến kháng chiến bùng nổ, Phật học viện Mân Nam mới bị đình chỉ.
Năm 1985, dưới sự lo lắng quan tâm của Hội trưởng Triệu Phát Sơ, Pháp sư Diệu Trạm đã khôi phục Phật học viện Mân Nam, và kiêm nhậm Viện trưởng. Sau khi Pháp sư Diệu Trạm viên tịch, Pháp sư Thánh Huy, Phó hội trưởng Hiệp hội Phật giáo Trung Quốc kiêm phương trượng chùa Nam Phổ Đà, đương nhậm Viện trưởng. Sự quản lý của Phật học viện Mân Nam thực hành "Viện trưởng trách nhiệm chế, giảng viên sính nhậm()chế, học sinh đào thải chế" ; công tác Phật học viện thực hành "Chế độ hóa, trật tự hóa, khoa học hóa". Phật học viện Mân Nam là một viện Phật học chuyên khoa cao cấp hệ Hán ngữ, học chế 4 năm. Chương trình học lấy Kinh Luật Luận và lý luận cơ bản của các tông phái làm cơ sở tam học giới định huệ đều được xem trọng, kinh điển đại tiểu thừa, nội điển ngoại điển đều được song song giảng dạy, môn học Phật học chiếm 60% ; chánh trị, văn, sử, triết … chiếm 40%.
Trải qua 15 năm phát triển, Phật học viện Mân Nam đã trở thành một học viện Phật giáo với qui mô lớn, lực lượng ban giảng huấn hùng hậu, thiết bị giảng dạy hiện đại tiên tiến và có số lượng học Tăng nhiều nhất trong nước.
Phật học viện Xương Minh :đặt tại Chùa Sắc Đạt Lạt Vinh - Tứ Xuyên. Phật học viện chính thức thành lập vào tháng 5 năm 1980. Ban Thiền đại sư đời thứ 10 tự tay viết bảng hiệu tên trường là "Lạt Vinh Ngũ Minh Phật học viện". Phật học viện thiết trí văn phòng Viện trưởng, khoa Giáo vụ, khoa Hậu cần, khoa Bảo vệ. Chương trình học của học viện được phân làm Hiển giáo, Mật giáo và cộng đồng văn hóa. Hiển giáo lại chia ra các lớp Giới luật, lớp Nhân minh, lớp Câu xá, lớp Trung quán và lớp Bát nhã; Mật giáo chia ra lớp tu hành, lớp giảng luận và lớp khiếu quyết; chương trình văn hóa chia ra lớp Thanh minh, lớp Y phương minh, lớp Anh ngữ, lớp Lịch sử, cùng với lớp Hán tăng hiển mật… Phật học viện hướng toàn quốc chiêu sinh, học chế thường là 6 năm, người có thành tích đạt tiêu chuẩn được phát văn bằng tốt nghiệp. Hơn 10 năm nay, Phật học viện đã đào tạo các học tăng đầy đủ sở học, giới định huệ, đi khắp nơi hoằng pháp độ sanh. Đến nay Phật học viện đã trở thành một trung tâm giảng dạy nổi tiếng trong nước và ngoài nước.
Phật học viện Nga Mi Sơn :thành lập vào thập niên 30 của thế kỷ 20. Đương thời Hòa thượng Thánh Khâm, hội trưởng Hội Phật giáo tỉnh Tứ Xuyên vì muốn nâng cao tố chất của Tăng sĩ núi Nga Mi, nên thành lập Phật học viện Nga Mi Sơn tại chùa Vạn Niên. Pháp sư Quả Huy, phương trượng chùa Vạn Niên nhậm Viện trưởng thứ nhất, sau đó dời Phật học viện về chùa Phục Hổ, cho đến sau giải phóng bị đình chỉ. Năm 1991 do các Pháp sư Biến Năng và Pháp sư Khoan Minh… xướng nghị, khôi phục lại Phật học viện Nga Mi Sơn. Hiện nay do Pháp sư Khoan Minh, hội trưởng Hội Phật giáo Nga Mi Sơn kiêm nhậm viện trưởng
Ni Chúng Luận học viện Ngũ Đài Sơn :toạ lại tại chùa Phổ Thọ - Ngũ Đài Sơn, sáng lập vào năm 1991, hướng toàn quốc chiêu sinh. Ni chúng Luật viện thiết lập thập phương học giới niệm Phật đạo trường, lớp dự bị học chế 2 năm, lớp phổ thông học chế 2 năm, lớp trung cấp học chế 2 năm, lớp chuyên tu học chế 2 năm. Tông chỉ của Luật viện là : Hoa Nghiêm làm tông, Giới luật làm hành, Tịnh thổ làm quy thú, nghiên cứu giới luật là chủ yếu.
Phật học viện Phổ Đà Sơn :thông qua Ủy Ban giáo dục tỉnh Chiết Giang phê chuẩn, năm 1988 chính thức thành lập, toạ lạc tại Thiền tự Phúc Tuyền, hướng toàn quốc chiêu sinh. Hòa thượng Diệu Thiện, hội trưởng Hội Phật giáo Phổ Đà Sơn kiêm nhậm viện trưởng. Phật học viện chia làm 2 lớp dự bị và lớp chính thức. Lớp dự bị học chế 2 năm, học viên tốt nghiệp được phát văn bằng tốt nghiệp trung chuyên. Lớp chính thức học chế 4 năm, học sinh lớp chính thức được tuyển chọn từ những học viên ưu tú ở lớp dự bị,
Phật học viện Vân Môn :đặt tại chùa Vân Môn – Nhũ Nguyên, Quảng Đông. Viện trưởng là Thiền sư Phật Nguyên. Gồm có lớp phổ thông, lớp Thiền tu, học chế 2 năm. Chương trình học của lớp thiền tu gồm 3 phần chủ yếu, tức giới luật (Sa Di luật nghi, Tỳ Kheo giới bổn, Tỳ Ni tác trì…), Tùng lâm thanh quy (chủ yếu là Thiền đường quy củ), Thực tu môn kinh (gồm Hòa thượng khai thị, Thiên Thai tông chỉ quán, kinh điển thiền tông).
Phật học viện Giang Tây :tọa lạc tại chùa Đông Lâm - Lư Sơn. Do Pháp sư Quả Nhất sáng lập vào năm 1992. Hiện đương nhậm Viện trưởng là Pháp sư Truyền ấn, trụ trì chùa Đông Lâm. Học chế 2 năm, phương châm của Phật học viện là "tín niệm trì danh, nhất môn thâm nhập ; tu học tịnh trọng, dĩ tu vi chủ"(tín niệm trì danh, 1 môn thâm nhập, tu học song hành, tu hành làm chủ yếu). Chương trình học gồm có : Liên tông Tổ ngữ, tùng lâm tri thức, Kinh A Di Đà giảng nghĩa, kinh Kim cang giảng nghĩa, giới luật học, lịch sử Trung Quốc và Phật giáo sử, lịch sử Ấn Độ và Phật giáo sử, Phật pháp khái luận, Tịnh thổ giáo nghĩa, Phạm bối v.v…
Ni chúng Phật học viện Giang Tây :toạ lạc tại chùa Kim Sơn, Lâm Xuyên - Giang Tây. Năm 1996 thành lập, học chế 2 năm. Phương châm của Phật học viện là "tu học nhất thể hóa, học tăng sinh hoạt tùng lâm hóa", chú trọng đào tạo đạo tâm và đức hạnh học tăng
Học tăng trong thời gian tại Phật học viện, sinh hoạt rất nghiêm túc, nửa tháng tụng giới, hai thời công phu, toạ thiền 1 giờ 30 phút, ra đồng lao động, quá đường, mỗi năm đều tổ chức các pháp hội thực tu như thiền thất, Địa Tạng thất, Quan Âm thất… để nâng cao đạo tâm của học tăng. Phật học viện có các lớp bồi dưỡng, lớp sơ cấp, lớp trung cấp. Hiện nay đang là khóa thứ hai, học Tăng có hơn 70 vị.
Cao cấp Phật học viện hệ Tạng ngữ : Do Ban Thiền đại sư đời thứ 10 và hội trưởng Triệu Phát Sơ cùng đề xướng kiến nghị, thông qua Quốc vụ viện phê chuẩn, ngày 1.9.87 Phật học viện được thành lập tại Bắc Kinh. Phật học viện đã tốt nghiệp hơn 200 học Tăng. Phật sống Khước Tây, Phật sống Na Thương đương nhậm phó viện trưởng.
Phật học viện Cửu Hoa Sơn :Năm 1990 thành lập. Hòa thượng Nhân Đức, hội trưởng Hội Phật giáo Cửu Hoa Sơn, là viện trưởng. Học viện mời giáo sư đại học ngoài 5 vị, ngoài ra còn có khoảng 15 vị giáo thọ ở các địa phương khác thường đến viện giảng dạy. Học viện có 2 lớp Đại học và lớp Nghiên cứu
Phật học viện Trùng Khánh :Năm 1991 thành lập, toạ lạc tại chùa La Hán - Trùng Khánh, năm 1995 dời đến chùa Hoa Nham - Trùng Khánh. Phật học viện Trùng Khánh thiết lập ủy ban viện vụ. Cung thỉnh Pháp sư Thích Duy Hiền, Pháp sư Thích Tâm Nguyệt làm chánh phó viện trưởng, mời giáo sư Lưu Hệ, nguyên Nghiên cứu viên Viện nghiên cứu văn giáo Đông phương, làm giáo vụ trưởng. Phật học viện hướng toàn quốc chiêu sinh.
Phật học viện Hồ Nam :đặt tại chùa cổ Lộc Sơn - Trường Sa. Dưới sự xướng đạo của Pháp sư Thánh Huy, Phật học viện được thành lập vào năm 1998, Pháp sư Thánh Huy kiêm nhậm viện trưởng.
Ni chúng Phật học viện Tứ Xuyên :Đây là một trường Ni chúng Phật học cao cấp hệ Hán ngữ, tọa lạc tại chùa Thiết Tượng, Thành Đô – Tứ Xuyên, do hiệp hội Phật giáo Trung Quốc và Hội Phật giáo Tỉnh Tứ xuyên sáng lập, học chế 4 năm.
Ngoài ra còn có Phật học viện Thượng Hải, Phật học viện Hà Bắc, Phật học viện tỉnh Tứ Xuyên, Phật học viện Lãnh Đông, Ni chúng Phật học viện tỉnh Quảng Đông, trường Phật giáo Nội Mông Cổ, Phật học uyển Từ Vân - Ninh Hải…
Trung Quốc cải cách đổi mới hơn 20 năm, các cấp Phật học viện Phật giáo Trung Quốc về phương diện đào tạo bồi dưỡng nhân tài đã đạt được thành quả lớn lao, thành tích nổi bật. Nhưng con đường phát triển của các Phật học viện không cho phép chúng ta lạc quan, vẫn còn tồn tại một vài vấn đề không thể xem thường. Nhưng chúng ta có lý do tin tưởng, dưới sự lãnh đạo của hội trưởng Triệu Phát Sơ (), sự phối hợp mật thiết của Thầy trò các cấp Phật học viện, các cấp Phật học viện nhất định sẽ đi trên con đường quang minh thích ứng với chủ nghĩa xã hội, khế cơ với thời đại văn minh hiện nay, tiếp nối truyền thống tốt đẹp của Phật giáo.
Phật giáo đã có hiện diện trên cuộc đời hơn hai ngàn năm trăm năm, là di sản văn hóa vô cùng trân quý của nhân loại, Phật giáo đã có nhiều đóng góp đáng kể, trên lịch sử đã có những thời kỳ huy hoàng. Tôi tin rằng, Phật giáo giới chỉ cần dốc sức bồi dưỡng, đào tạo, nâng cao tố chất tăng tài, cộng đồng Phật giáo giới cùng nỗ lực kiên trì, dũng cảm mở đường tiến thủ, là đoá hoa tươi đẹp rực rỡ của nền văn hóa dân tộc, làm tấm bia bất diệt của nền văn minh Đông phương, Phật giáo nhất định sẽ huy hoàng, sẽ cống hiến cho nền hòa bình, tiến bộ và hạnh phúc của nhân loại thế giới.
Tổng hợp theo các báo của Phật Giáo Trung Quốc và cá trang nhà : --http://www.gdfjhll.com;-- http://www.buddhism.com.cn