2. Thảo luận cùng giáo viên: 7 tháng 12 năm 1985

Thảo luận lần thứ nhất cùng giáo viên tại Rishi Valley [2]
Ngày 7 tháng 12 năm 1985

Krishnamurti (K): Tôi xin phép đưa ra một câu hỏi rất phức tạp. Được chứ? Làm thế nào bạn sẽ – nếu bạn có một cậu con trai ở đây hay một cô con gái – sẽ muốn giáo dục các em, hay tạo ra một cuộc sống tổng thể?

Bạn có rất nhiều học sinh ở đây – có khả năng, thông minh, ít nhất là một số các em, và liệu bạn sẽ mang lại, qua phương tiện gì, qua loại thái độ gì, loại giải thích bằng lời nói gì, bạn sẽ sử dụng để giáo dục các em trong một lối sống tổng thể? Đó là điều gì tôi đang đề nghị. Tôi có ý qua từ ngữ “tổng thể”: trọn vẹn, không vỡ, không tách rời, không phân chia, như hầu hết những cuộc sống của chúng ta. Vì vậy, câu hỏi của tôi là, nếu tôi được phép đặt ra cho bạn, làm thế nào bạn tạo ra một lối sống tổng thể, một cái nhìn không bị phân chia trong những chuyên biệt?

RH: Thưa ông, trước hế chính chúng ta phải là tổng thể.

K: Đồng ý điều đó, thưa bạn. Nhưng trước hết, các bạn là những người giáo dục ở đây, kể cả tôi nữa (nếu bạn muốn cho phép tôi). Tôi hạnh phúc ở Rishi Valley, tôi thích nơi này, vẻ đẹp của nó, những quả đồi, những tảng đá, những bông hoa, những cái bóng trên những quả đồi. Tôi là một trong những người giáo dục ở đây; những bậc cha mẹ gởi cho tôi một người con của họ và tôi muốn nhìn thấy rằng trọn cuộc đời của các em từ ngay khi bắt đầu những ngày này, khi các em đến đây, tôi muốn nhìn thấy các em sống một cuộc sống trọn vẹn, tổng thể. Tổng thể có nghĩa tốt lành.

“Tốt lành”, không phải trong ý nghĩa thông thường của từ ngữ đó, tốt. Nó có một ý nghĩa đặc biệt, không giống như từ ngữ tốt theo truyền thống cổ xưa – một cậu trai tốt, một người chồng tốt – tất cả những điều đó rất bị giới hạn, trong ý nghĩa thuộc lời nói. Nhưng từ ngữ “tốt lành” có ý nghĩa quan trọng hơn nhiều khi bạn liên đới tốt lành với tổng thể. Tôi không hiểu liệu tôi đang gây ra được bất kỳ ý nghĩa nào không. Tốt lành có chất lượng của quảng đại lạ thường đó; tốt lành có ý nghĩa của không muốn gây tổn hại một người khác đó, có chủ ý – bạn có lẽ làm nó không chủ ý; nhưng trọn thái độ đối với cuộc sống, không gây tổn thương, không làm điều gì xấu xa có chủ ý, bạn có lẽ nói điều gì đó không chủ ý. Tốt lành, trong ý nghĩa rằng nó đúng đắn – không chỉ trong chốc lát; đúng đắn mãi mãi. Tôi đang sáng chế! Đúng đắn trong ý nghĩa rằng nó không lệ thuộc vào những hoàn cảnh – nếu nó đúng đắn bây giờ, nó sẽ đúng đắn một trăm năm sau hay mười ngày sau. Đúng đắn liên đới với tốt lành, nó không liên quan gì với môi trường sống, hoàn cảnh, những áp lực và vân vân. Vì vậy, từ đó phát sinh hành động đúng. Tôi không hiểu liệu bạn có đang theo sát điều gì tôi đang nói hay không?
Vì vậy, tốt lành và một lối sống tổng thể theo cùng nhau. Và tôi là một trong những giáo viên ở đây, những người giáo dục ở đây, và người đàn ông này ở đây gửi con trai của ông ấy đến ngôi trường này, bằng cách nào tôi sẽ nhìn thấy rằng cậu trai lớn lên trong tốt lành và trong lối sống tổng thể? Đó là câu hỏi của tôi. Chúng ta dựa vào lẫn nhau phải không? Nó là một vấn đề cá thể hay nó là một vấn đề của toàn trường, toàn cơ cấu. Vì vậy, nó phải là một bao gồm toàn diện – không phải người đàn ông đó suy nghĩ một cách và tôi suy nghĩ một cách về tốt lành – nó phải là một hành động nhất quán. Bây giờ, điều đó có thể được không? Và bạn muốn điều đó chứ? Thưa bạn, trong từ ngữ “tổng thể” được ngụ ý: không phải tôn giáo chính thống, được tổ chức và mọi điều vô lý đó, nhưng chất lượng tôn giáo đó mà chúng ta sắp sửa tìm hiểu. Làm thế nào tôi, đang sống ở đây như một người giáo dục, tạo ra được việc này? Đừng bỏ tôi một mình, thưa bạn.

RH: Việc đầu tiên chúng ta phải làm là giúp đỡ em bé cảm thấy an toàn trong liên hệ của em. Đối với tôi có vẻ rằng nếu em bé không cảm thấy an toàn trong liên hệ của em, với tôi và nơi này, không việc gì có thể xảy ra được.

JR: Tôi muốn tìm được liệu điều gì ông nói có thực sự là điều gì tôi muốn làm. Nếu tôi cảm thấy đó thực sự là điều gì tôi muốn làm, vậy thì tôi phải tìm được tôi có ý gì qua việc đó, nội dung của những cảm thấy của tôi là gì.

KJ: Liệu có cần thiết, nếu ông và tôi đang làm việc cùng nhau trong ngôi trường này, phải tìm được, không phải là tôi có ý gì hay ông có ý gì qua việc đó, nhưng trái lại tìm được liệu có một điều gì đó mà có giá trị cho tất cả mọi người chúng ta hay không? Không phải bởi vì chúng ta bám vào một ý tưởng hay tụ họp cùng nhau quanh một ý tưởng, nhưng trong sự tìm hiểu chúng ta cùng nhau nhìn thấy rõ ràng rằng, “Đây là nó”.

K: Thưa bạn, liệu chúng ta, bạn và tôi, ví dụ như thế, hiểu rõ nó có nghĩa gì khi ở trạng thái trọn vẹn, cuộc sống tổng thể, hay không? Trung thực không thay đổi khi dùng lời nói, lý luận hợp lý, sáng suốt hay không? Chúng ta có hiểu rõ nó có nghĩa gì khi sống một cuộc sống tổng thể hay không? Hay nó chỉ là một lý thuyết?

RH: Thưa ông, có lẽ chúng ta chỉ hiểu rõ bằng cách so sánh sự tương phản. Chúng ta nhìn thấy sự phân chia trong chính chúng ta …

K: Nếu bạn thấy sự phân chia hay vỡ vụn trong chính bạn, vậy thì bạn có vấn đề của làm thế nào xóa sạch nó, làm thế nào sống tổng thể. Tôi không muốn những vấn đề. Tôi không muốn một vấn đề mà trong khi giải quyết nó sẽ tạo ra một lối sống tổng thể. Tôi không muốn một vấn đề về nó. Lúc đó tôi đã làm vỡ vụn nó rồi.

RH: Bất kể việc đó, sự thật vẫn còn tồn tại là chúng ta bị phân chia.

K: Đó là mấu chốt. Chờ một tí. Tôi biết tôi bị phân chia, toàn qui trình suy nghĩ của tôi bị phân chia. Và đồng thời tôi biết rằng tôi không được tạo ra một vấn đề về nó bởi vì đó lại là một phân chia khác.

RH: Cảm thấy phân chia của tôi tự chính nó là một vấn đề. Tôi không tạo ra một vấn đề – tôi thấy một vấn đề.

K: Tôi hiểu rõ. Tôi nhận ra rằng tôi bị phân chia, nhưng tôi không muốn tạo ra một vấn đề về nó.

RH: Nhưng, thưa ông, không phải nó có nghĩa rằng khi tôi thấy tôi bị phân chia, chính thấy đó tự nó là một vấn đề hay sao?

K: Đó là điều gì tôi muốn hướng vào. Đó là, tôi thấy tôi bị phân chia: tôi nói một điều và tôi làm một điều khác, suy nghĩ một việc và mâu thuẫn với điều tôi suy nghĩ và vân vân, vô số loại phân chia khác nhau. Và tôi cũng thấy rất rõ ràng rằng tôi không được tạo ra một vấn đề về nó.

RH: Có lẽ tôi không hiểu điều đó rõ ràng lắm.

K: Đó là điều gì tôi muốn thảo luận. Nếu tôi tạo ra một vấn đề về nó, tôi đã phân chia nó thêm nữa rồi.

RH: Nhưng có một chặng đường ở giữa.

K: A! Tôi biết mọi việc đó. Chờ một tí. Hãy theo sát điều gì tôi đang nói, nếu bạn không phiền. Tôi ý thức được rằng tôi bị phân chia, bị vỡ vụn theo những cách khác nhau – muốn, không muốn, mười sự việc khác biệt. Nếu tôi tạo ra một vấn đề về nó, đang nói với tôi, tôi không được phân chia – chính câu nói đó được sinh ra từ phân chia. Điều gì được sinh ra từ phân chia là một dạng phân chia khác. Nhưng bộ não của tôi được đào tạo để tạo ra những vấn đề. Vậy là tôi phải ý thức được toàn qui trình của nó. Tôi sẽ làm gì đây?

HP: Mình nói với cái đó, “Tôi không nên tạo ra một vấn đề về nó”. Chúng ta có một chọn lựa, hay nó là tự động? Khi chúng ta thấy sự phân chia trong chúng ta, chúng ta nói rằng,“Tôi không thích tạo ra một vấn đề về nó”.

K: Tôi thấy sự thật, không “Tôi sẽ không tạo ra một vấn đề.” Tôi thấy sự thật rằng nếu tôi tạo ra một vấn đề về nó, nó là một phân chia khác. Đó là tất cả. Tôi thấy nó. Tôi không nói, tôi không được loại bỏ nó hay tôi phải loại bỏ nó. Tôi chỉ thấy sự thật rằng nếu tôi nói, tôi không được, vậy thì việc đó trở thành một vấn đề khác. Đó là tất cả. Vì vậy, tôi phải làm gì đây? Tôi không hiểu liệu bạn có đang nắm bắt được điều gì tôi đang hướng đến hay không?

HP: Có điều gì phải được làm trong trường hợp này không?

K: Tôi sắp sửa trình bày cho bạn đây. Đừng hăm hở quá, nếu bạn không phiền khi tôi nói như thế.

HP: Cái cách tôi thấy nó, không có gì phải được làm, chỉ thực sự đang nhìn ngắm, đang quan sát.

K: Chờ một tí, thưa bạn. Đừng đi đến kết luận đó. Tôi phải làm gì đây?

HP: Quan sát.

K: Đừng nói cho tôi, thưa bạn. Đây là những từ ngữ. Thấy rằng tôi bị phân chia, tỉnh thức được rằng bất kỳ điều gì tôi làm là một loại phân chia khác, cái gì còn lại cho tôi? Bạn không đặt chính mình trong vị trí đó, bạn đã đi đến một kết luận rồi. Vì vậy, kết luận của bạn là một phân chia khác. Tôi không biết liệu bạn có theo sát tất cả việc này. Khi bạn nói, tôi có thể quan sát, việc đó là một kết luận rồi.

HP: Ông phải nói một điều gì đó.

K: Đừng nói gì cả. Chúng ta đang nói chuyện với ai? Chúng ta đang nói chuyện với nhau phải không? Hay bạn chỉ đang lắng nghe người nói, vì vậy đang chờ đợi ông ta chỉ bảo cho bạn làm cái gì. Bạn hiểu chứ? Giả sử tôi có vấn đề này, nghi vấn này: liệu rằng có một lối sống tổng thể trong đó gồm có chất lượng của một cái trí tôn giáo, sự tốt lành sâu thẳm, mà không có mọi ranh mãnh, mà không có mọi phân hai, hay không? Tôi đang làm nó phức tạp phải không?

HP: Không, thưa ông.

K: Tại sao không, thưa bạn? Toàn bộ não của tôi đều suy nghĩ có hai. Nó luôn luôn đang đối nghịch trong ý nghĩa: tôi muốn làm điều này, và tuy nhiên tôi không được làm nó. Tôi nên làm nó, nhưng tôi không thích làm nó và vân vân. Nó luôn luôn đang nhận những vị trí đối lập. Điều đó căn bản là phân chia. Đúng chứ? Vậy thì cái gì còn lại cho tôi? Tôi thấy tất cả điều này bằng một thoáng nhìn, hay qua phân tích. Và tôi thấy rằng nó giống như thế. Rồi thì câu hỏi của tôi là, tôi sẽ phải làm gì đây? Đừng bảo tôi bạn nên làm gì hay không nên làm gì – tôi không chấp nhận bất kỳ điều gì nơi bạn, theo tự nhiên tôi rất ngờ vực .

HP: Ông đang đặt câu hỏi: tôi sẽ phải làm gì đây? Khi người ta đang quan sát, không có vấn đề đang phân tích.

K: Bạn đang làm nó?

HP: Vâng.

K: Bạn đang làm nó à? Nếu bạn không đang làm nó và bạn nói: chúng ta phải cố gắng, bạn đang mâu thuẫn, vì vậy có hai, vì vậy phân chia, và thế là không tốt lành, và mọi chuyện của nó.

JR: Ngay lúc ông nói hay suy nghĩ về một trạng thái tổng thể, một trạng thái tốt lành, ông ở trong có hai rồi, ông ở trong mâu thuẫn rồi.

K: Không, chúng ta không ở trong mâu thuẫn. Tôi chỉ đang đặt nó thành từ ngữ. Tổng thể gồm có tốt lành. Đúng chứ. Thưa bạn? Một ý thức của hành động tôn giáo, một bộ não tôn giáo. Điều gì chúng ta có ý nói qua từ ngữ “tôn giáo” và mọi chuyện đó chúng ta sẽ tìm hiểu chốc lát nữa đây. Nhưng tôi đang hỏi bạn, bạn sẽ làm gì, hành động của bạn là gì, thái độ của bạn là gì khi bạn muốn giáo dục học sinh của bạn trong tốt lành này? Ngôi trường có một tiếng tăm nào đó, một ảnh hưởng nổi bật nào đó – một cảm thấy về nó. Và có một bầu không khí nào đó trong thung lũng này. Và tôi gởi cho bạn người con trai của tôi, hy vọng rằng bạn sẽ giúp cậu ta lớn lên trong lối sống tổng thể này. Tôi đang chuyển tải, nó không đang gây mâu thuẫn.

JR: Chính trong cái cách chúng ta ấn định câu hỏi thì mâu thuẫn mới phát sinh.

K: Tôi hiểu. Chúng ta đang cố gắng tìm hiểu câu hỏi, không phải đang cố gắng đặt ra những luật lệ về nó. Ít ra tôi không như thế. Tôi thực sự muốn tìm được bằng cách nào tôi có thể giúp em học sinh. Tôi có lẽ không sống tổng thể. Bạn hiểu chứ? Đừng nói rằng: đầu tiên tôi phải sống tổng thể, và sau đó tôi có thể dạy. Vậy thì chúng ta chết rồi. Vậy thì bạn sẽ mất một thời gian vô tận, và cậu trai sẽ tiếp tục đậu bằng cử nhân, cao học hay bất kỳ thứ gì. Nếu bạn nói: đầu tiên tôi phải vậy thì bạn đã gây khó khăn cho chính mình, đã dồn chính mình vào đường cùng. Thưa bạn, tôi sẽ không nói bất kỳ điều gì. Tôi thực sự không biết phải làm gì với em học sinh mà đến đây, mà cha mẹ muốn em đậu vào Học viện công nghệ Ấn độ, hay kinh doanh, hay điều này điều kia. Và tôi nhận được sự phản đối dữ dội của xã hội – người cha, người mẹ, người ông, muốn cậu trai có một công việc làm và mọi việc đó. Làm thế nào tôi sẽ tạo ra được việc này? Bạn không trả lời tôi. Tôi không biết.

KJ: Krishnaji, tôi không đang trả lời câu hỏi: làm thế nào tôi sẽ tạo ra được việc này? Tôi đang nhìn sự phân chia.

K: Trong cậu trai?

KJ: Và trong tôi, trong thế giới.

K: Điều đó có nghĩa gì? Theo sát nó thưa bạn, đừng thay đổi nó, theo sát nó, điều đó có nghĩa: tôi bị phân chia và cậu trai bị phân chia. Đúng chứ? Đúng chứ, thưa bạn?

KJ: Đúng.

K: Vậy thì sự liên hệ giữa cậu trai và tôi là gì?

KJ: Chúng tôi đang cùng nhau học hỏi.

K: Đừng dùng những cụm từ mau như thế. Sự liên hệ của tôi với em học sinh mà cũng bị phân chia như tôi là gì?

RH: Tôi không khác biệt cậu ấy.

K: Dĩ nhiên, bạn khác biệt cậu ấy – bạn dạy môn toán, cậu ấy không biết gì cả. Đừng nói bạn không khác biệt cậu ấy.

KJ: Không có liên hệ gì cả, nếu tôi bị phân chia.

K: Làm ơn, thưa bạn, hãy trả lời câu hỏi của tôi. Bạn bị phân chia và học sinh của bạn, tôi cũng bị phân chia. Đúng chứ? Vậy thì bạn làm gì? Liên hệ của chúng ta là gì? Hay, có liên hệ gì không? Hay, chúng ta ở cùng một mức độ? Đúng chứ? A, đó là nó, bạn bị phân chia, tôi bị phân chia, cậu ấy bị phân chia – cậu ấy là học sinh của tôi, hay tôi là học sinh của cậu ấy, tốt hơn, tôi là học sinh của cậu ấy. Và sự liên hệ giữa hai mảnh này là gì? Bạn hiểu không, thưa bạn, tôi đang đặt câu hỏi này.

KJ: Chỉ có thể là một liên hệ bị phân chia, nếu ta có thể gọi nó là như thế.

K: Vì vậy, liên hệ thực sự của tôi là gì? Cái gì là liên hệ thực sự của tôi với bạn mà bị phân chia và giống như tôi, tôi bị phân chia, cái gì là liên hệ thực sự của chúng ta?

KJ: Dường như không có liên hệ gì cả.

K: Đó là tất cả. Làm thế nào những mảnh có thể có một liên hệ?

A: Tại sao không?

K: Bạn thực sự đang đặt câu hỏi đó phải không?

A: Vâng.

K: Bạn trả lời nó. Bạn đặt cho tôi một câu hỏi, và tôi quá hăm hở trả lời nó. Vì vậy, việc này tiếp tục giữa bạn và tôi: tôi trả lời nó, và sau đó bạn đáp lại nó, và sau đó tôi đáp lại nó và vân vân. Nếu câu hỏi của bạn nghiêm túc, câu hỏi đó có bất kỳ sức sống nào không? Bạn đang lắng nghe điều gì tôi đang nói chứ? Anh ấy đặt cho tôi một câu hỏi, và anh ấy chờ đợi tôi trả lời nó, và tôi nói: tôi sẽ không trả lời nó, bởi vì trong câu hỏi tự nó là câu trả lời. Vậy là liệu chúng ta có thể thấy câu hỏi và chờ đợi nó nở hoa, hay không? Bạn hiểu rõ chứ, thưa bạn? Tôi đặt câu hỏi, anh ấy sẽ không trả lời nó; bởi vì anh ấy nói, tôi không biết, hay tôi có biết nhưng nó không có nghĩa lý gì cả. Bởi vì câu hỏi của tôi rất, rất nghiêm túc. Bạn hiểu rõ chứ, thưa bạn? Hãy thả câu hỏi tự nó nở hoa, đừng đáp lại nó. Tôi không biết bạn có theo sát điều gì tôi đang nói không. Vì vậy, câu hỏi tự nó chứa đựng câu trả lời, nếu bạn thả nó tự do, nếu bạn thả nó một mình, đừng có ngay lập tức đáp lại nó. Bởi vì đáp lại của bạn đã bị quy định rồi, đã có tính riêng tư rồi, vân vân. Vì vậy, thả câu hỏi. Nếu câu hỏi có chiều sâu, ý nghĩa, sức sống, vậy thì chính câu hỏi đó tự nó mở toang. Tôi đang nói điều vô lý phải không? Không phải, tôi đã làm việc này, vì vậy nó không vô lý đâu.

Bây giờ, thưa bạn – chờ một tí. Có sự thật không? Sự thật có tồn tại không? Bạn không biết, nếu bạn thành thật. Vì vậy, chúng ta thả câu hỏi, tôi không biết, chúng ta hãy thấy câu hỏi. Và câu hỏi bắt đầu mở toang, liệu có sự thật, hay chỉ là sự cảm nhận của cái ảo tưởng đầy sức sống, đầy năng động và vô biên? Tôi sẽ không bàn về nó. Tôi sẽ làm gì với em học sinh mà đã ở đây được bốn tháng, tôi sẽ làm gì, tôi sẽ nói gì? Tôi mong muốn bạn sẽ thấy nó. Narayan, bắt đầu đi, thưa bạn.

N: Chính xác ông đã có ý gì khi ông đã nói, liệu có sự thật hay chỉ là cái ảo tưởng tràn trề sức sống vô biên. Ông đang tạo ra một phân biệt giữa hai. Ông có thể nói sâu thêm vào câu đó không?

K: Chúng ta đang lạc đề đến cái gì khác rồi. Tôi đang cố gắng nói rằng nếu câu hỏi có chiều sâu, nếu câu hỏi có một ý nghĩa của sức sống mãnh liệt – bởi vì bạn đang đặt câu hỏi sau sự tìm kiếm sâu thẳm bên trong, hay sự tìm kiếm bên ngoài, bạn đang đặt câu hỏi đó – vì vậy hãy thả câu hỏi tự nó trả lời. Nó sẽ trả lời nếu bạn thả nó một mình.
Bây giờ, tôi sẽ trở lại câu hỏi chính của tôi, chúng ta luôn luôn đang lạc đề.

G:Là một người giáo dục, là một giáo viên, tôi được người ta mang đến một em nhỏ. Tôi bị phân chia, em nhỏ bị phân chia. Vậy thì không có liên hệ.

K: Bạn chắc chắn không có liên hệ, hay bạn chỉ đang nói nó?

G: Tôi nghĩ thế, à không, tôi chắc chắn không có liên hệ trong trạng thái phân chia đó, và tôi phát giác rằng bất kỳ đáp lại nào mà tôi đưa ra cho em nhỏ, hay cho em học sinh, tự nó sẽ là đáp lại phân chia.

K: Đúng rồi. Ngừng ở đó. Vậy thì, bạn sẽ làm gì? Bạn hiểu không? Có phải đó là một câu phát biểu – bất kỳ liên hệ nào tôi có, nó vẫn còn bị phân chia. Đó là một thực tế hay một câu phát biểu bằng lời nói?

G: Với tôi có vẻ nó là một thực tế.

K: Hoặc, nó là thực tế, theo ý nghĩa rằng cái microphone là thực tế ở đó, nó không là một ảo tưởng. Từ ngữ microphone không là vật đó. Từ ngữ không là cái đó. Đúng chứ? Tôi không biết bạn có nắm bắt được cái chất lượng của nó không.

RH: Có phải ông đang nói rằng sự hiểu rõ thuộc nhận thức …

K: … không là hiểu rõ. Khi tôi nói “cửa ra vào”, tôi có ý nói cửa ra vào, sự thật.

RH: Khi ông nói: đặt câu hỏi và thả nó một mình …

K: Chúng ta hãy nhìn điều gì xảy ra cho câu hỏi.

RH: Điều gì ông đang ám chỉ là: đừng đặt những câu hỏi thuộc nhận thức.

K: Điều đó đúng.

RH: Nó sinh ra từ sự gợi ý của những câu nói nào đó.

K: Không chỉ là những câu hỏi thấu đáo cần suy nghĩ sâu sắc, mà còn rằng là bạn đã không nhận thức được một câu hỏi có một sức sống như thế nào?
Thôi chúng ta hãy quay trở lại. Chúng ta cứ nói lạc đề hoài. Tôi sẽ làm gì đây, thưa bạn? Bạn bảo cho tôi biết.

G: Tôi chỉ muốn thêm một câu hỏi nữa. Có phải tôi đang đánh lừa chính mình rằng tôi có thể cho một giáo dục tổng thể?

K: Chúng ta sẽ tìm ra. Chúng ta sẽ tìm ra, bạn và tôi, liệu có thể làm được điều đó hay không? Câu phát biểu thứ nhất là: cả hai chúng ta đều bị phân chia. Hãy nắm chặt điểm đó, đừng chuyển động khỏi nó. Và tôi không biết phải làm gì. Điều đó có nghĩa gì cho bạn – tôi không biết? Hãy cẩn thận, tôi không biết. Bạn hiểu chứ, thưa bạn? Bạn không biết phải làm gì. Vậy thì tôi phải tìm hiểu. Khi tôi nói, tôi không biết, có phải tôi thực sự có ý là tôi không biết hay không? Hoặc, có phải tôi đang mong đợi một ai đó cho tôi, nhờ vậy tôi sẽ biết? Nó là câu nào?

GOP: Ngay lúc này, câu thứ hai.
K: Liệu có một trạng thái của bộ não khi nó nói: tôi thực sự không biết, hay không? Bạn hiểu câu hỏi của tôi chứ? Tôi thực sự không biết. Tôi không đang chờ đợi anh ấy trả lời, hay ký ức vận hành, hay đang mong chờ ai đó chỉ bảo cho tôi. Tất cả những trạng thái này đều đang chờ một câu trả lời. Nhưng không ai có thể trả lời câu hỏi này, bởi vì tất cả họ đều bị phân chia. Vì vậy, tôi đang chờ đợi, đang theo sát, đang nhìn ngắm, đang quan sát, đang lắng nghe câu hỏi. Tôi không biết phải làm gì. Tôi tự hỏi liệu bạn có hiểu rõ điều gì tôi đang nói hay không? Sau đó, tôi tự hỏi chính mình: trạng thái bộ não của tôi mà nói “tôi không biết” là gì?

GN: Tại ngay khoảnh khắc đó, nó không đang vận hành.

K: “Tôi không biết”. Hay bạn đang chờ đợi biết câu trả lời.

N: Đang chờ đợi biết câu trả lời.

K: Do đó, bạn đang chờ đợi biết, bạn sẽ biết. Do đó, bộ não của bạn không đang nói: tôi không biết. Tất cả đều hợp lý, thưa bạn.

AM: Bộ não không nói nó không biết.

K: Đó là nó, việc đó là việc thứ nhất – bộ não không bao giờ nhận hay ở nguyên trong trạng thái: “tôi không biết”. Tôi hỏi bạn: “Ishvara là gì?” Và bạn ngay lập tức trả lời, bởi vì bạn đã đọc, hay bạn không tin hay bạn tin; Ishvara nảy ra như một biểu tượng đối với bạn. Nhưng nếu bạn hỏi: cái yếu tố mà đã tạo ra việc này là gì? Tôi sẽ không tìm hiểu câu hỏi này. Nó là một câu hỏi lý thú lạ thường: cuộc sống là gì? (Nó quá phức tạp) Khởi đầu của cuộc sống là gì? Cuộc sống trong cái hạt giống mà bạn gieo là gì? Cuộc sống của con người – nguồn gốc của cuộc sống đó, chính cái mầm đó là gì? Nó bắt đầu nơi nào khác.
Vậy là tôi không biết làm thế nào xoay xở với cậu bé đó hay với chính bản thân tôi. Bất kể hành động nào tôi sử dụng, bất kể chuyển động nào của tư tưởng, vẫn còn sinh ra từ sự phân chia. Đúng chứ? Vì vậy, tôi thực sự không biết, tôi thả nó một mình. Vì vậy, tôi được phép tiếp tục chứ?

N: Làm ơn, thưa ông.

K: Tình yêu là gì? Nó liên quan đến hận thù hay không? Nếu nó có liên quan – lúc đó tình yêu vẫn còn phân chia. Đúng chứ? Bạn hiểu điều gì tôi đang nói không, thưa bạn?

N: Tình yêu không là sự đối nghịch của hận thù.

K: Tình yêu là gì? Nó không liên quan gì đến thương xót, thông cảm – mọi chuyện như thế. Tình yêu là gì? Bạn không biết. Nó là trạng thái của không biết tình yêu đó phải không? Bạn đang bị cuốn hút. Nó dẫn đến thật xa, thật sâu thẳm đến độ tôi không biết liệu bạn có muốn tìm hiểu tất cả điều này.
Tôi không biết phải xoay xở ra sao với cậu trai hay cô gái đó; cả hai người chúng tôi đều bị phân chia. Tôi có thể dạy các em môn toán học, địa lý, lịch sử, sinh học, hóa học, tâm thần học, hay bất kỳ môn nào – nhưng công việc đó chẳng là gì cả. Xin lỗi? Điều này yêu cầu sự tìm hiểu sâu sắc hơn, sâu sắc hơn rất nhiều. Vì vậy, tôi đã nói, cái đó mà tuyệt đối tổng thể là gì? Chắc chắn không là tư tưởng – tư tưởng là trải nghiệm và mọi chuyện quanh nó. Nó chắc chắn không là thông cảm; không là rộng lượng, không là đồng cảm, không đang nói: bạn là một người tốt. Vì vậy, tình yêu có – cái gì?

N: Từ bi.

K: Tình yêu, từ bi – đó là sự việc duy nhất mà tổng thể. Tôi chỉ đang khám phá điều gì đó cho chính mình. Tôi nói, tình yêu không là tư tưởng; tình yêu không là vui thú. Đừng chấp nhận điều này; vì chúa, đó là việc cuối cùng bạn nên làm. Tình yêu hoàn toàn không liên quan đến hận thù, ganh tị, tức giận – tất cả việc đó. Tình yêu tuyệt đối không thể vỡ vụn được. Nó là nguyên vẹn, tổng thể và nó có thông minh riêng của nó. Từ bi, tình yêu có thông minh riêng của nó. Tôi đang nói năng vô nghĩa phải không?

N: Tôi đã nghe ông nói điều này trước kia trong nhiều cách khác nhau.

K: Trong nhiều cách khác nhau. Tôi đang trở lại điều đó. Vì vậy, không đang biết, “biết”. Nó có ý nghĩa gì, “biết”?

N: Nó là tình yêu.

K: Ồ, không, thưa bạn. Chỉ lắng nghe, bạn đang không lắng nghe. “Biết”: tôi biết vợ tôi. Bạn có thể luôn luôn nói về một người – tôi biết.

RH: “Biết” là ngăn cản không tiếp xúc trong chừng mực nào đó.

K: Vâng. Nếu tôi nói, “tôi biết Radhikaji” – tôi biết gì về bà ấy? Vì vậy, khi nói, tôi biết, là phân chia.

RD: Nó có phải là Krishnaji? – khi nói “tôi biết”.

K: Tôi đang nói về những con người. Tôi biết đó là một cây dừa. Tôi biết đó là một con cọp. Nhưng khi nói tôi biết anh ấy, là một xúc phạm.

RD: Bộ bão thật là đần độn.

K: Bộ não của bạn, thưa bạn, rất là đần độn [tiếng cười]

RD: Đúng rồi, thưa ông. Nó bị bám rễ. Nó duy trì bị bám rễ trong mọi hiểu biết này.
K: Vâng, thưa bạn. Tôi đã đưa ra một câu hỏi là: tôi có thể giúp đỡ em học sinh hay nói chuyện với cậu ta được không? Tôi biết tôi bị phân chia; cậu ấy bị phân chia. Và tôi cũng biết, có một cảm thấy, rằng tình yêu là nguyên vẹn, tổng thể, rằng từ bi, tình yêu có thông minh riêng của nó. Tôi sắp sửa xem thử liệu thông minh đó có thể vận hành. Tôi không biết liệu tôi đang chuyển tải điều đó hay không?

JR: Ông nói rằng tình yêu có thông minh riêng của nó; ông nói rằng tình yêu là tổng thể – nó không bị phân chia. Điều đó không chỉ là một giả định hay sao?

K: Không, tôi đang nói về chính bản thân tôi. Tình yêu không là một giả định – chúa tôi ơi!

JR: Có lẽ nó là như vậy, bởi vì tôi không biết.

K: Ở nguyên đó. Bạn không biết. Chờ đó, tìm ra; đừng trả lời. Tôi không biết phía bên trong của một chiếc xe hơi hiện đại là gì. Tôi không biết. Thực ra, tôi đã tháo rời một chiếc xe hơi, những chiếc xe đời cũ. Tôi biết nó vận hành như thế nào, tôi biết những phụ tùng của nó, nhưng tôi không đụng đến những chiếc xe hơi hiện đại, bởi vì nó quá phức tạp. Đúng chứ? Vì vậy, tôi muốn học nó. Vì vậy, tôi đi tới một người thợ chữa xe hơi và ông ấy nói, cái này, cái này, cái này, ông ấy đang dạy tôi; bởi vì tôi muốn biết nó hoạt động ra sao. Tôi vượt qua mọi rắc rối, tôi vượt qua mọi cực nhọc, tôi trả tiền cho ông ấy nếu tôi có, hay làm việc với ông ấy đến khi tôi biết mọi bộ phận của chiếc xe. Điều đó có nghĩa là tôi muốn học, nhưng tôi không chắc bạn muốn học như tôi muốn học về một chiếc xe hơi. Bạn hiểu chứ, thưa bạn? Tôi không chắc chắn rằng bạn muốn học.

RD: Nhưng Krishnaji, điều này thì rất muốn học.

K: Đừng diễn giải thành phân chia.

RD: Không. Tôi đã tìm hiểu nhiều cùng ông về đề tài này. Tôi muốn học, và tự nó đang muốn học, như chúng ta hiểu từ ngữ “đang muốn học”. Ngay hôm nay, tôi không muốn học. Làm ơn hãy lắng nghe điều gì tôi muốn nói. Ngày hôm nay, tôi không muốn học trong cái ý nghĩa của đang muốn biết nhiều hơn nữa về nó. Tôi không muốn làm nó.

K: Chờ một tí, thưa ông. Tôi không biết những chiếc máy ảnh kia vận hành ra sao, và bạn nói, học nó. Tôi xin anh ấy, và tôi trở thành người học việc của anh ấy: tôi nhìn cách thức anh ấy làm nó, tôi học nó. Sau đó tôi nói: tôi biết cách thức vận hành chiếc máy ảnh đó. Nhưng những con người không giống như những chiếc máy ảnh. Họ là những vật khờ khạo, phức tạp hơn nhiều! Nhiều hơn nữa thuộc tâm lý, họ giống như một cái máy hỗn độn, và tôi muốn biết những bộ não của họ vận hành như thế nào. Hoặc tôi trở thành một chuyên gia sinh học, một chuyên gia về não, hoặc tôi tự học, mà còn hứng thú nhiều hơn là đi đến một chuyên gia về não. Chờ một tí, chờ một tí. Vậy là tôi học bộ não của tôi vận hành ra sao – không có ai dạy tôi cả.

RD: Có lẽ có.

K: Tôi không tin tưởng họ.

RD: Nhưng tôi lắng nghe họ.

K: Tôi không tin tưởng bất kỳ ai.

RD: Đúng, tôi không tin tưởng bất kỳ ai.

K: Tất cả hiểu biết của họ đều từ những quyển sách, hay từ những cái tôi nhỏ xíu tầm thường của họ. Vì vậy, tôi nói, tôi sẽ tìm hiểu tổng thể cách sống này, không chỉ là những bộ phận của nó, tổng thể cách sống này.

RD: Thưa ông tôi có một người Thầy, tôi có một người Thầy, làm ơn lắng nghe, mà, tôi đã cảm thấy, có một hiểu rõ lạ thường về bản chất của những con người. Tôi muốn học. Tôi bắt đầu học với người Thầy đó. Người Thầy vạch rõ bản chất của bộ não, bản chất của cái tôi, bản chất, và tôi đã học cùng cách như tôi đã học mọi thứ khác.

K: Ồ, không. Tôi hiểu, tôi hiểu.

RD: Tôi đã học. Và chúng tôi đã bắt đầu thâu lượm hiểu biết, điều gì học hỏi thực sự có ý nghĩa – như chúng tôi biết về nó.

K: Học hỏi, như chúng ta biết về nó, chỉ là đang tích lũy ký ức.

RD: Đang tích lũy ký ức – nhưng có một đang quan sát trong nó.

K: Đúng rồi. Đúng rồi. Đúng rồi. Chúng ta đừng biến nó thành phức tạp.

RD: Người ta đã quan sát, đã ghi nhớ, đã có được điều người ta gọi là “thấu triệt”.

K: Ô!

RD: Vâng, tôi biết. Tôi đã nói, điều gì người ta đã gọi là “thấu triệt”, một điều gì đó mới mẻ, một điều gì đó người ta đã không biết trước kia, một điều gì đó mà đã có vẻ làm cho bức tranh đẹp đẽ hơn, rộng lớn hơn và vân vân. Bạn đến được một mấu chốt khi bạn nhận ra rằng sự tiến hành của sáng tạo bức tranh này là vô tận. Nó không liên quan gì cả với sự việc thực sự.

K: Vậy thì cái gì? Ở khúc cuối của nó, cái gì?

RD: Vậy thì học hỏi này là gì?

K: Tôi không xem điều đó là học hỏi.

RD: Vâng, điều đó không là học hỏi.

K: Vậy thì học hỏi là gì? Chắc chắn, ghi nhớ không là học hỏi.

RD: Tôi không biết.

K: Bạn có muốn biết không? Không à. Bạn có muốn tìm được liệu có một cách học hỏi khác – không ghi nhớ, ghi nhớ, ghi nhớ và rồi sau đó nhớ lại, hành động khéo léo và vân vân. Chúng ta biết việc đó quá giỏi. Bây giờ, ông ta xuất hiện và nói: nhìn kìa, đừng làm việc đó, đó là máy móc, mọi chuyện như thế. Ông ta nói có một cách học hỏi khác. Tôi sẽ lắng nghe ông ta chứ? Tôi sẽ gạt đi mọi khó khăn để nói, hãy bảo cho tôi về nó đi, được không? Tôi tiếp thu nhanh; tôi nóng lòng; tôi sẵn sàng để tìm được. Vậy là ông ta bắt đầu bảo cho tôi. Tôi có khả năng lắng nghe điều gì ông ta đang nói hay không? Hay toàn bộ não của tôi chống lại điều này, bởi vì nó quen thuộc khuôn mẫu, và phá vỡ cái khuôn mẫu đó là một khó khăn thực sự.

RD: Và cố gắng phá vỡ cái khuôn mẫu đó là vô ích.

K: Việc đó tạo ra một vấn đề khác. Tôi không muốn làm việc đó. Vì vậy, trước hết tôi tự hỏi mình – tôi có thực sự muốn học hỏi hay không? Cố gắng lên, thưa bạn, đừng hỏi tôi, tôi đang hỏi bạn, bạn có muốn học hỏi hay không? Hay, nó lại là một chương nữa để thêm vào ký ức của bạn, một quyển sách khác?

RD: Tôi nhận được điều gì ông đang nói.
K: Vì vậy, chúng ta sẽ quay trở lại. Tôi sẽ phải làm gì hay không làm gì? Hay câu hỏi còn sâu sắc hơn cậu trai và cô gái mà tôi đang giáo dục. Vì vậy, nó có lẽ là tôi đã không thực sự hiểu rõ, ngay cả bằng từ ngữ, sống một cuộc sống tổng thể có nghĩa là gì – đã không hiểu rõ ngay cả bằng trí năng. Tôi không biết liệu bạn có theo kịp điều gì tôi đang nói.

Q: Nếu ông có ý bằng trí năng, tôi sẽ nói rằng có.

K: Không. Không. Không. Bạn chắc chắn chứ?

Q: Tôi chắc chắn – bằng trí năng.

K: Không, bạn chắc chắn à? Bạn đã sử dụng hai từ ngữ. Tôi chắc chắn bằng trí năng. Vậy là, bạn đã tách rời trí năng ra khỏi tổng thể. Vì vậy, bạn không – lắng nghe, lắng nghe….

Q: Xin lỗi.

K: Cái gì, vì cái gì?

Q: Vì không lắng nghe. Ông đang nói điều gì đó và …

K: Thưa bạn, khi bạn nói tôi hiểu bằng trí năng, nó chỉ có nghĩa là bị lạc hướng.

Q: Thưa ông, tôi không nói tôi hiểu chỉ bằng trí năng.

K: Tôi nói rằng bạn không đang lắng nghe. Khi người ta nói tôi hiểu nó bằng trí năng nó có nghĩa hoàn toàn không có gì cả. Đúng chứ? Khi bạn nói bằng trí năng, đó là một phân chia khác. Vì vậy, đừng sử dụng từ ngữ tôi hiểu bằng trí năng. Đó là một tội lỗi.
Bây giờ, tôi là gì, một người giáo dục tại Rishi Valley, tôi hiểu từng phần điều đó có nghĩa là gì, ngay cả bằng từ ngữ, một lối sống tổng thể. Và biết rằng cả em học sinh và tôi đều bị phân chia. Đúng chứ? Bạn đang lắng nghe? Bạn đang chán à?

Q: Không, không chán.

K: Không, tôi sẽ không tìm hiểu thêm nữa. Tôi có trách nhiệm với những phụ huynh về cậu trai hay cô gái đó, đúng chứ? Họ đã gởi các em đến đây bởi vì chúng ta có tiếng tăm tốt, chúng ta chăm sóc các em, chúng ta làm mọi việc. Đó không là điểm mấu chốt.

Ông ta xuất hiện và ông ta nói với tôi: tất cả đều tốt, nhưng điều gì phải lưu ý là một lối sống tổng thể. Không phải bằng trí năng, nhưng bằng toàn tinh thần, toàn thân tâm, toàn thực thể, mà ngay lúc này bị phân chia; nếu có thể là “tổng thể”, vậy thì bạn đã làm được sự giáo dục lạ thường nhất. Ông ta nói như thế đó rồi ông ta đi khỏi và tôi không biết phải làm gì. Tôi hiểu rõ nghĩa lý bằng lời nói của từ ngữ “tổng thể”, không phân chia, không vỡ vụn, không nói một điều và làm một điều khác, suy nghĩ một việc và làm hoàn toàn trái ngược việc này. Tất cả việc đó là sự phân chia của cuộc sống. Và tôi không biết phải làm gì. Tôi thực sự có ý thật sâu sắc, thật sâu xa, thật nghiêm trọng, thật nghiêm túc: tôi không biết phải làm gì. Đúng chứ? Có phải tôi đang tự đánh lừa chính bản thân mình khi tôi nói tôi không biết phải làm gì, hay không? Hay, tôi đang mong chờ một ai đó nói cho tôi, hay một quyển sách nào đó, một cái gì đó đột nhiên xuất hiện và đưa cho tôi – bất hạnh thay, cái từ ngữ đó – thấu triệt? Vì vậy, tôi không thể chờ đợi việc đó được bởi vì cậu trai lớn lên và đang rong chơi không mục đích. Vì vậy, tôi sẽ làm gì đây? Tôi biết một việc, tuyệt đối chắc chắn – tôi không biết. Đúng chứ? Tôi không biết. Mọi sáng tác của tôi, mọi suy nghĩ của tôi đều bị sụp đổ. Tôi không hiểu liệu bạn có cảm thấy như thế không. Tôi không biết. Vậy là bộ não mở toang cửa đón nhận. Bạn hiểu rõ điều gì tôi đang nói chứ? Bộ não đã bị đóng chặt – bởi những kết luận, bởi những quan điểm, bởi những nhận xét, bởi những giá trị – nó là một vật khép kín. Khi tôi nói, tôi thực sự không biết tôi đã phá vỡ một cái gì đó. Tôi đã đập vỡ chai rượu – tôi có thể uống rượu champagne. Từ đó tôi bắt đầu tìm được, khi cái chai bị đập vỡ. Đúng chứ, thưa bạn? Sau đó tôi sẽ tìm được tình yêu là gì, từ bi là gì và thông minh đó mà được sinh ra từ từ bi là gì. Nó chẳng liên quan gì đến trí năng. Đúng chứ, thưa bạn?

Bây giờ chúng ta đã nói chuyện được một giờ bốn mươi năm phút. Từng đó đủ chưa? Tôi đã cuốn hút tất cả các bạn phải không?

Thưa bạn, chúng ta không bao giờ đến được cái mấu chốt khi tôi nói tôi không biết. Đúng chứ? Bạn hỏi tôi về Thượng đế, tôi có những câu trả lời tức khắc. Hay bạn hỏi tôi về hóa học – nó tuôn trào ra, vòi nước được mở. Xã hội học, bất kỳ sự việc gì tôi đều sẵn sàng trả lời. Chúng ta sẽ gặp nhau vào ngày mốt phải không? Tôi hy vọng bạn có thể ấp ủ nó. Bạn thấy rằng tôi là một trong những người ngu dốt nhất, thưa bạn, mà không đọc một thứ gì cả, ngoại trừ ... Bạn hiểu chứ? Đó là một điều may mắn.

RD: Và cũng không suy nghĩ gì cả, thưa ông.