NÓI CHUYỆN CUỐI CÙNG Ở ẤN ĐỘ
Nguyên tác: THE FUTURE IS NOW Krishnamurti’s Last Talks In India
Lời dịch: Ông Không 2008
VARANASI
Nói chuyện cùng công chúng lần thứ ba tại Rajghat [8]
Ngày 22 tháng 11 năm 1985.
Đây là buổi nói chuyện cuối cùng. Chúng ta sẽ cùng nhau nói về nhiều vấn đề hôm nay, nhiều vấn đề, và như chúng ta đã nói, chúng ta không có một người nói duy nhất. Bạn và người nói đang tham dự, đang chia sẻ cùng nhau, tổng thể vấn đề, hay những đề mục mà chúng ta sẽ thảo luận, bàn bạc. Như chúng ta đã nói, bạn đang tham dự trong nó, không chỉ lắng nghe lơ là hay một điều gì đó mà bạn phải lắng nghe, nhưng cùng nhau chúng ta sẽ bàn bạc nhiều vấn đề. Trong hai cuộc nói chuyện và một buổi bàn luận vừa qua, chúng ta đã giải quyết nhiều sự việc: sợ hãi và mọi lao dịch của con người, những vấn đề chúng ta có, những vấn đề kia mà dường như không bao giờ được giải quyết. Chúng ta đã tìm hiểu hôm qua. Những vấn đề tồn tại bởi cái trí của chúng ta bị nhồi nhét đầy những vấn đề do không có tự do để quan sát bất kỳ vấn đề nào.
Đây không là thời gian nói về nó lúc này – chúng ta đã tìm hiểu nó rất cẩn thận. Và cũng vậy chúng ta đã tìm hiểu câu hỏi về tư tưởng: tại sao tư tưởng đã biến cuộc sống này thành hoàn toàn không thể tưởng được. Tư tưởng đã tạo ra nhiều xung đột. Những cuộc chiến tranh suốt hai triệu rưỡi năm, điều đó có nghĩa trên thực tế hàng năm chúng ta giết chóc lẫn nhau – nhân danh Thượng đế, nhân danh lòng ái quốc – quốc gia của tôi chống lại quốc gia của bạn, tôn giáo của tôi chống lại tôn giáo của bạn và vân vân. Chiến tranh tiếp nối chiến tranh, có lẽ không ở Benares – ở đây bạn hoàn toàn tách rời khỏi thế giới thực tế, nhưng chúng ta đang đối mặt những cuộc chiến tranh hàng năm. Và chúng ta cũng đã nói về bản chất của tư tưởng, tại sao tư tưởng phân chia con người, hay mang con người lại cùng nhau để làm một dự án nào đó, như đi tới mặt trăng. Để làm một cái hỏa tiễn đó, có lẽ bạn phải có trên 300.000 người, mỗi người đều làm công việc nhỏ của họ hoàn hảo. Hoặc chúng ta tụ họp lại trong một cuộc khủng hoảng như chiến tranh, mà được sinh ra từ hận thù, hoặc chúng ta đến cùng nhau vì một vấn đề quốc gia nào đó, hoặc chúng ta tập trung lại cùng nhau khi có những thảm họa lớn lao như động đất, phun núi lửa, biến cố thiên nhiên và vân vân. Ngoại trừ những việc đó, chúng ta không bao giờ tụ họp cùng nhau.
Bây giờ sáng nay, nếu tôi được phép đề nghị bằng sự kính trọng nhất, rằng tất cả chúng ta tụ họp cùng nhau, khi tất cả chúng ta đang cùng nhau ngồi đây, và thâu gom năng lượng để cho chúng ta có thể suy nghĩ ra rất rõ ràng những đề mục khác nhau mà chúng ta sắp sửa đưa ra. Cùng nhau. Điều đó có nghĩa bạn đang suy nghĩ năng động, đang lắng nghe năng động, đang kích hoạt những bộ não của chúng ta mà quá lờ đờ – tha thứ cho tôi vì đã vạch ra điểm này – lờ đờ, chậm chạp, đơn điệu, lặp lại và vân vân. Vì vậy, chúng ta cùng nhau buổi sáng nay, giữ những bộ não của chúng ta tỉnh thức – tôi không đang khiển trách bạn – tôi muốn khiển trách bạn, nhưng tôi sẽ không. Đó chỉ là câu nói đùa! Phải giữ không chỉ những cơ quan thân thể năng động, bởi vì việc đó cho năng lượng: những hình thức khác nhau của đi bộ, của bơi lội, và những hình thức khác nhau của tư thế ngồi yoga và vân vân; nhưng còn phải có một bộ não năng động rất rõ ràng, không phải một bộ não chuyên biệt như một triết gia, như một nhà khoa học, như một nhà vật lý và vân vân. Những bộ não chuyên biệt này trở nên rất chuyên biệt. Tôi quen vài người bạn là những nhà khoa học ở đây – tôi mong rằng tôi không đang chỉ trích họ. Hay những bác sĩ, hay những triết gia mà nói về những cuộc nói chuyện – hãy xem trò giễu cợt? – nói về những cuộc nói chuyện, hoặc của Plato, Aristotle, những triết gia Hy lạp khác nhau hoặc của riêng bạn. Thực ra, theo tự điển từ ngữ triết học có nghĩa “tình yêu sự thật”, “tình yêu sự sống”, “tình yêu thông thái”. Không là những lý thuyết – thêm vào nhiều hơn và nhiều hơn những lý thuyết, hay trích dẫn từ người nào đó và giải thích điều gì họ đã trích dẫn. Tất cả những trường đại học, những trường cao đẳng, những trường trung học, khắp nơi đang quy định bộ não.
Tôi không biết liệu bạn có khi nào tìm hiểu vấn đề của học hỏi, học hỏi là gì? Bây giờ chúng ta sẽ cùng nhau tìm ra, học hỏi có nghĩa là gì. Chúng ta thường hiểu học hỏi có nghĩa là ghi nhớ: đi đến trường học, bạn ghi nhớ làm thế nào để đọc và viết, bạn ghi nhớ toán học, bạn ghi nhớ … và vân vân. Suốt bậc tiểu học, trung học, cao đẳng, đại học, nếu bạn may mắn đạt được mức độ cao nhất hay không may mắn đạt được mức độ đó, bạn đều ghi nhớ. Tất cả ký ức đó có thể được sử dụng một cách năng động: để kiếm sống, để tìm được quyền hành, những sở hữu, danh tiếng, tài trợ và vân vân. Vì vậy, học hỏi là gì? Có một loại học hỏi khác nữa hay không? Chúng ta biết loại học hỏi thông thường – trung học, cao đẳng, đại học, hay học một kỹ năng, trở thành một người thợ mộc, thợ ống nước hay một người đầu bếp xuất sắc. Có nhiều người bạn của tôi ở đây là những người đầu bếp rất giỏi và những triết gia rất giỏi, và những nhà tâm thần học, những nhà vật lý học … tất cả đều ở đó – hướng này nè – không phải hướng kia.
Vì vậy, học hỏi là gì? Liệu có một loại học hỏi mà không là đang ghi nhớ? Bạn có khi nào suy nghĩ về nó? Khi bạn đang ghi nhớ, bộ não của bạn tràn đầy những kỷ niệm. Điều đó rất dễ hiểu. Vì vậy, ký ức được tăng thêm, giữ cho bạn được tỉnh táo trong chừng mực nào đó, bạn học thêm nữa, thêm nữa. Chúng ta đang hỏi bạn – có một loại học hỏi khác, không chỉ là đang ghi nhớ? Nhưng chúng ta đã nói, chúng ta đang cùng nhau, những bộ não của chúng ta đang năng động. Vì vậy, người nói đang hỏi bạn: có một loại học hỏi hoàn toàn khác hẳn hay không?
Người hỏi: [không nghe rõ]
K: Đừng vội định nghĩa nó, hãy suy nghĩ, hãy nhìn câu hỏi? Có một loại học hỏi khác mà không là đang ghi nhớ hay không? Đây là một câu hỏi rất quan trọng bởi vì bộ não ghi lại mọi sự việc, mọi biến cố, mọi loại kỷ niệm. Khi bạn bị tổn thương, nó được ghi lại, nhưng bạn không bao giờ tìm hiểu ai bị tổn thương. Chúng ta sẽ bàn về nó chốc lát nữa. Vậy là bộ não đang ghi lại. Hãy nhìn kỹ sự quan trọng của nó. Nó phải ghi lại, nếu không tôi và bạn đã chẳng có mặt ở đây. Vì vậy, bộ não liên tục đang ghi lại, đang thải ra. Bây giờ liệu có cần thiết ghi lại hay không? Bạn hiểu rõ câu hỏi của tôi chứ? Bạn ghi lại một sự cố trong một chiếc xe hơi, một tai nạn. Ngay tức khắc nó được ghi lại, bởi vì bạn bị đau đớn hay bạn bị thương tích, hay xe của bạn bị hư. Vì vậy, bộ não có khả năng, năng lượng, không chỉ ghi lại, mà còn bảo vệ chính nó. Đúng chứ? Chúng ta đang hỏi: liệu có cần thiết phải ghi lại mọi thứ? Hay chỉ ghi lại điều gì cần thiết – và không thêm nữa? Bạn có đặt câu hỏi này cho chính bạn, cho cả những nhà tâm thần học, cho cả những nhà vật lý học và vân vân? Bạn có khi nào suy nghĩ câu hỏi này? Bộ não ghi lại vì sự an toàn riêng của nó nếu không bạn và tôi sẽ không đang ngồi đây. Chúng ta đã ghi lại phải mất bao nhiêu thời gian để đến đây và vân vân. Chúng ta đang hỏi, rất cần thiết phải ghi lại những sự việc nào đó, và hoàn toàn không cần thiết nơi nào cái tinh thần tham dự vào. Bạn hiểu câu hỏi của tôi chứ, thưa bạn?
Liệu có cần thiết phải ghi lại khi bạn được nịnh nọt hoặc khi bạn bị sỉ nhục hay không? Liệu có cần thiết phải ghi lại những sự việc đó hay không? Bởi vì những ghi lại dựng lên cái tinh thần. Cùng nhau chúng ta đang nói chuyện hay bạn chỉ đang nói, vâng nó nghe hay quá? Đây là một câu hỏi rất nghiêm túc. Bởi vì cái tinh thần mà được cấu thành bởi tất cả những yếu tố, những đặc tính, những bản chất, được chứa đựng ở đó trong bộ não mà chúng ta gọi là ý thức. Trong ý thức đó, tất cả những hoạt động của những kỷ niệm, những sợ hãi … vân vân được chứa đựng. Vì vậy, chúng tôi đang hỏi lại, đừng ngủ gục, làm ơn: dựng lên cái tinh thần có cần thiết hay không? “Cái tinh thần” nghĩa là cái tôi. Cái tôi là tất cả những kỷ niệm, những hoạt động của tư tưởng, tưởng tượng, say đắm, sợ hãi, vui thú, sầu muộn, đau khổ. Nó được ghi lại. Mà cấu thành toàn bộ cái tinh thần, cái tôi, cái tính nết và hình dạng. Liệu có cần thiết phải ghi lại vì mục đích dựng lên cái tôi hay không? Bạn không suy nghĩ về bất kỳ điều gì trong những sự việc này. Vì vậy, tôi đang hỏi bạn: bạn có khi nào suy nghĩ về nó, nhìn ngắm nó, hay tìm hiểu nó như bạn đã làm cho vô số những vấn đề triết lý – khoét sâu vào nghi vấn của sự ghi lại này? Nếu tôi không ghi lại cách lái một chiếc xe hơi – người nói đã lái một chiếc xe hơi 120 dặm một giờ cách đây hai năm – nếu không có ghi lại, tôi không thể lái xe. Vì vậy, ghi lại những sự việc nào đó là rất cần thiết và ghi lại những sự việc khác lại hoàn toàn không cần thiết. Nhìn rõ vẻ đẹp của nó – để cho bộ não luôn luôn không bị quy định trong ký ức; vậy là bộ não trở nên hoàn toàn tự do, nhưng năng động.
Vì vậy, đó là câu hỏi đầu tiên: học hỏi không là ghi lại. Chúng tôi muốn thảo luận vấn đề này với một chuyên gia tâm thần học nếu có một người ở đây. Chúng tôi đã thảo luận vấn đề này ở New York. Họ bị cuốn hút bởi ý tưởng không ghi lại, để cho chính những tế bào não tự nó thay đổi. Bạn hiểu chứ? Ồ, không. Những bộ não của chúng ta được phát triển mạnh mẽ bởi những tế bào và vân vân – tôi không là một chuyên gia – và trong những tế bào não là những kỷ niệm, ký ức. Và chúng ta sống dựa vào những kỷ niệm đó; cái quá khứ, tất cả những hồi tưởng mà người ta có; và bạn càng già nua bao nhiêu, bạn càng thụt lùi nhiều hơn, xa hơn và xa hơn, cho đến khi bạn chết. Và đây là một câu hỏi khá quan trọng phải tìm ra, phải học hỏi để tìm ra: liệu bộ não có cần thiết phải ghi lại mọi thứ hay không? Không phải quên lãng. Quên lãng và không ghi lại là hai sự việc hoàn toàn khác hẳn. Vì vậy, khi bạn bị tổn thương – không phải thân thể nhưng tâm lý, bên trong, tổn thương là gì? Bạn nói: tôi bị tổn thương. Bạn chưa nghe cụm từ đó à? Nó mới mẻ với bạn hay sao? Tất cả chúng ta đều bị tổn thương. Từ niên thiếu cho đến khi chúng ta già nua và chết, bạn luôn luôn bị tổn thương, đến khi bạn nói, “Tôi không thể chịu nổi bất kỳ tổn thương nào nữa.Tôi bị tổn thương quá nhiều rồi, tôi kinh hãi quá.” Tôi xây một bức tường quanh tôi, cô lập tôi, mọi hậu quả của tổn thương. Ai đang bị tổn thương? Hãy trả lời câu hỏi này, thưa bạn. Tất cả các bạn đều bị tổn thương. Mọi con người trên quả đất đều bị tổn thương ở mức độ nào đó, từ niên thiếu; la mắng, quở trách, mọi việc đó liên tục dồn vào trẻ em. Tất cả chúng ta đều có những tổn thương. Bây giờ, ai bị tổn thương?
Người hỏi: Chính là tôi.
K: Đừng chỉ trả lời “tôi”, làm ơn. Hãy suy nghĩ kỹ càng. Bạn nói rằng, “Chính là tôi”. Cái gì là “tôi”? Bạn chỉ nói “tôi” – bất kỳ từ ngữ nào hiện ra. Nhưng bạn không tìm hiểu ai là cái “tôi”. Ai là cái tính nết và hình dạng, ai là cái nhân cách, ai là bạn? Một cái tên, một mảnh bằng, nếu bạn may mắn, hay bất hạnh để có, một công việc, một ngôi nhà hay một căn hộ – những căn hộ sơ sài bé tí giống như sống trong những cái hộp – và một tước hiệu sau một cái tên – Cao học hay Tiến sĩ. Tất cả các bạn đều thích Tiến sĩ .Vì vậy, cái hình ảnh mà bạn đã dựng lên về chính bạn, và những hình ảnh bạn đã dựng lên về những sự việc mà là chính bạn; khi bạn nói bạn bị tổn thương, những hình ảnh bị tổn thương, về chính bạn. Bạn rõ ràng rồi chứ? Làm ơn đừng, đừng rõ ràng về lời giải thích. Nhưng tất cả những hình ảnh kia là bạn. Bạn là một chuyên gia vật lý, bạn là một bác sĩ, bạn là một triết gia, bạn là một nghị viên hay một kỹ sư. Bạn có khi nào nhận ra rằng họ luôn luôn giới thiệu người nào đó như, “Ông ấy là kỹ sư, ông ấy là người điên khùng.” Luôn luôn được giới thiệu bởi nghề nghiệp của ông ấy. Bạn hiểu không, thưa bạn, mọi chuyện điên rồ.
Vì vậy, cái tôi, cái tinh thần, cái tính nết và nhân cách là cái hình ảnh mà bạn dựng lên về chính bạn, và cái hình ảnh bạn đã dựng lên về người vợ bạn và cô ấy dựng lên một hình ảnh về bạn và những hình ảnh này có những liên hệ. Đúng chứ? Hãy quan sát điều gì đang xảy ra. Những hình ảnh có những liên hệ, không phải con người, nhưng những hình ảnh. Đúng chứ? Và bạn sống trên điều đó. Vì vậy, bạn không bao giờ biết được người vợ của bạn hay người chồng của bạn hay người bạn của bạn. Hay bạn không thèm biết, nhưng bạn có cái hình ảnh. Vì vậy, câu hỏi là: liệu bạn có thể sống mà không có một hình ảnh nào về người Thủ tướng, về những con người giống như ông ấy và tôi? Liệu bạn có thể sống mà không có một hình ảnh? Hãy thấy những hàm ý của nó, vẻ đẹp, tự do của nó.
Còn có nhiều vấn đề phải nói. Chúng ta được phép tiếp tục chứ? Không chỉ nói rằng, “Vâng, tiếp tục đi”, nhưng bạn đang tham dự trong nó, các bạn đang cùng nhau suy nghĩ năng động. Đúng chứ? Không chỉ nói, “Vâng, hãy để tôi lắng nghe điều gì ông phải nói”. Mà có nghĩa là bạn thực sự chẳng lắng nghe gì cả.
Vì vậy, chúng ta nên cùng nhau nói về – tại sao chúng ta tạo ra mọi nỗ lực này trong cuộc sống? Tại sao chúng ta tạo ra một nỗ lực quá căng như thế để làm bất kỳ điều gì? Bạn hiểu câu hỏi của tôi chứ? Tại sao tạo ra nỗ lực? Tôi đã trải qua tất cả việc này – đừng trả lời vội quá. Tôi đã trải qua sự nghiền nát bởi những nhà khoa học, những triết gia, bởi vô vàn hình thức của những người điên khùng thuộc tôn giáo, mọi loại người, vì vậy đừng nói bất kỳ điều gì vội quá. Tại sao chúng ta tạo ra một nỗ lực như thế trong cuộc sống? Bạn tạo ra một nỗ lực khủng khiếp để thiền định – chúng ta sẽ nói về nó chốc nữa – chúng ta tạo ra một nỗ lực khủng khiếp để sống, để tranh chấp, để đấu tranh chống lại nhau, quan điểm chống lại quan điểm, nhận xét chống lại nhận xét, tôi đồng ý với bạn, tôi không đồng ý với anh ấy. Tại sao có mọi nỗ lực này? Vì cái gì? Vì tiền bạc? Tôi đang hỏi bạn, thưa bạn, hãy tỉnh táo. Vì tiền bạc? Vì gia đình của bạn? Làm ơn hãy lắng nghe cẩn thận. Vì thương yêu của bạn, rằng bạn phải được thương yêu bởi ai đó? Tại sao có mọi nỗ lực này? Khi bạn đặt câu hỏi đó, vậy thì bạn phải hỏi, tình yêu là gì? Câu hỏi đó quá khó cho bạn. Tình yêu là nỗ lực phải không? Tôi phải thương yêu bạn, do đó tôi sẽ tạo ra một nỗ lực cho nó. Tình yêu là một nỗ lực à? Vậy thì bạn phải tìm hiểu, tình yêu là gì? Bạn có phiền khi tìm hiểu việc này hay không? Bạn biết tình yêu là gì không? Rõ ràng là các bạn không biết, bởi vì tất cả các bạn đều im lặng. Tình yêu là gì? Có thể có tình yêu khi có tham vọng hay không? Thưa bạn, làm ơn, điều này nghiêm túc lắm. Điều này không dành cho người nào không có ân cần, và chỉ quan tâm đến lối sống riêng của anh ấy. Tình yêu là tham vọng, nó là tham lam, nó là coi mình là tâm điểm hay sao? Nó là sự thành tựu tham vọng à? Tình yêu là đối nghịch của hận thù phải không?
Bạn biết không, thưa các bạn, chúng ta luôn luôn đấu tranh từ khi có sự bắt đầu của thời gian. Bạn nhìn thấy điều này trong vô số những hang động ở Pháp, thần thoại Hy lạp, thiện chống ác, xuyên suốt cuộc sống. Đúng chứ? Bạn hiểu điều gì tôi đang nói chứ? Thiện chống Ác. Bạn thấy nó trong những bức tranh vẽ biểu tượng về Thiện và biểu tượng về Ác. Hay trong thần thoại Hy lạp và những thần thoại khác, nó là con bò trắng đối nghịch con bò đen hay Thiện chống lại Ác trong những hình thể và biểu tượng khác nhau và vân vân. Chúng ta vẫn làm điều đó, thiện chống lại ác. Bạn không làm nó sao? Thiện tách rời ác sao? Người tốt và người xấu. Tốt lành được sinh ra từ xấu xa à? Đừng bỗng nhiên trông nghiêm trọng như thế, thưa bạn – tất cả chỉ là một trò chơi cho bạn. Nếu tốt lành liên quan đến xấu xa, vậy thì nó không là tốt lành. Nếu tốt lành được sinh ra từ xấu xa, có từ xấu xa, vậy thì nó không là tốt lành. Điều đó đơn giản, phải không? Nhưng nếu xấu xa hoàn toàn tách rời khỏi tốt lành, không có sự liên hệ giữa tốt lành và xấu xa; nếu không có sự liên hệ lẫn nhau, vậy thì chỉ có xấu xa và tốt lành. Hoàn toàn tách rời khỏi nhau, do đó chúng không thể xung đột.
Vậy thì, chúng ta phải tìm hiểu, tốt lành là gì? Bạn có quan tâm đến điều này không? Và bạn cũng phải hỏi, tình yêu có thể chứa đựng hận thù hay không? Hay hận thù không liên quan gì đến tình yêu? Do đó, không có liên hệ giữa hai sự việc, do đó chúng không thể đấu tranh lẫn nhau. Bạn hiểu chứ – đây là một câu hỏi rất quan trọng dành cho bạn để hiểu rõ, để tìm tòi, để khoét sâu, bởi vì bạn luôn luôn đang nói, hôm nay tôi không tốt, nhưng ngày mai tôi sẽ tốt. Hay hôm nay tôi đã tức giận nhưng ngày mai tôi sẽ không tức giận. Đây là sự liên hệ tương đối giữa tốt lành và xấu xa.
Vì vậy, tình yêu không liên quan gì đến ghen tuông. Tình yêu không liên quan gì đến hận thù. Nơi nào có hận thù, vui thú, lo âu và vân vân, tình yêu không hiện diện. Vâng, thưa bạn. Và người nói hỏi liệu bạn có thương yêu người nào hay không. Và tình yêu là gì? Làm thế nào nó xảy đến được? Bạn không đặt câu hỏi đó sao? Bạn thực sự đặt câu hỏi đó, hay tôi đang đặt câu hỏi đó cho bạn?
Người hỏi: Câu hỏi cùng với chúng tôi.
K: Câu hỏi gì?
Người hỏi: Liệu chúng ta có thương yêu.
K: Vâng. Liệu bạn có thương yêu. Tình yêu có thể hiện diện nơi nào có đau khổ hay không? Hãy cẩn thận, thưa bạn, đừng trả lời tôi. Hầu hết chúng ta đều đau khổ cách này hay cách khác. Rớt một kỳ thi, thất bại trong kinh doanh, hay trong chính trị, hay trong liên hệ của bạn với người vợ hay trong liên hệ của bạn với ai đó trên lầu. Bạn hiểu chứ – trên lầu – mà có lẽ là vị đạo sư của bạn hay một hình bóng tưởng tượng khác. Vì vậy, khi bạn không thể thành công, khi không có thành công trong bạn, bạn bị chán nản, bạn bị đau khổ. Hay bạn bị đau khổ bởi vì bạn sống trong một ngôi làng nhỏ bé và bạn không biết đọc biết viết – cám ơn chúa – và bạn không biết lái xe, hay bạn không có bồn tắm nước nóng hay bạn mặc một mảnh vải bẩn thỉu. Người nói đã bị trải qua tất cả việc đó. Tất cả các bạn đều khá sung túc và vân vân. Vì vậy, anh ấy đau khổ. Người đàn ông có chức vụ, cao trên cái thang – không ai hạ cái thang xuống vì anh ta ở trên cao. Anh ấy cũng đau khổ, bởi vì có một vài bậc thang nữa phải leo lên. Vì vậy, mọi người trên quả đất này, mọi người từ người giàu nhất đến người nghèo nhất, từ người có quyền hành nhất đến người ít quyền hành nhất, tất cả họ đều đau khổ. Mọi phụ nữ trên quả đất đều đau khổ. Đàn ông có vui thú, phụ nữ đau khổ. Vì vậy, đau khổ không là đau khổ của bạn, bởi vì mọi người quanh bạn đau khổ. Nó không là đau khổ của tôi – nó là đau khổ. Tôi không biết bạn có hiểu điều đó không? Con trai tôi chết và tôi rất buồn bực. Tôi khóc và tôi nói, tôi mất con trai của tôi rồi, và việc đó trở thành một vấn đề liên tục. Mỗi lần thấy một cậu trai nhỏ hay một cô gái nhỏ tôi đều khóc. Và tôi trải qua sự đau khổ của cô độc, phiền muộn, tất cả mọi chuyện như thế. Chúng ta có khi nào suy nghĩ, đau khổ không là đau khổ của tôi, nó là của mọi người, mà không giảm thiểu đau khổ – nó ở đó. Và đau khổ đó có thể kết thúc được không? Chừng nào tôi còn đau khổ bởi vì tôi mất vợ tôi, hay tôi không quan trọng như tôi đã tưởng, hay tôi bị đau nơi những khớp xương, hay điều này điều kia, tôi luôn luôn đau khổ. Tôi đang hỏi, đau khổ đó có thể kết thúc được không? Nếu có đau khổ, không có tình yêu. Làm ơn nhận ra điều này. Nếu tôi đau khổ, đau khổ, đau khổ; nó là bộ phận của tự thương xót bản thân, bộ phận của tự quan tâm, nó chỉ là tôi đang đau khổ chứ không ai khác, “Đau khổ của tôi khác hẳn đau khổ của bạn”, giống như “Đạo sư của tôi giỏi hơn đạo sư của bạn”, hay “Thượng đế của tôi khác hẳn Thượng đế của bạn”. Nó trở thành một trò đùa.
Vì vậy, liệu có một kết thúc đến đau khổ hay không? Hay nhân loại phải trải qua nỗi kinh hoàng này suốt cuộc đời anh ấy? Vâng, thưa bạn. Người nói khẳng định rằng nó có thể kết thúc, nếu không tình yêu không có được. Nếu tôi luôn luôn rơi lệ bởi vì tôi đã mất người con trai của tôi và cậu ấy là người con trai duy nhất mà tôi có, đối với tôi cậu con trai đại diện cho tôi, tiếp tục của tôi, dù nhỏ nhoi cỡ nào, tôi đã hy vọng cậu ấy sẽ trở thành Thủ tướng, sẽ có một ngôi nhà tốt hơn, nhiều học thức hơn, kiếm được nhiều tiền hơn. Bạn biết rồi? Tất cả chúng ta đều suy nghĩ y hệt như vậy, đừng lừa gạt mình. Vậy là tôi đau khổ; nó không là đau khổ của bạn. Rồi bạn xuất hiện và nói rằng, “Mọi con người trên quả đất này đều đau khổ; nó không là đau khổ của bạn, người bạn của tôi ơi, tất cả chúng ta đều chia sẻ nó.” Tôi chối từ chấp nhận một câu phát biểu như thế bởi vì tôi yêu quý đau khổ của tôi. Tôi hạnh phúc trong đau khổ của tôi và tôi muốn sống riêng biệt trong đau khổ của tôi. Vì vậy, nó đòi hỏi nhiều tìm hiểu, nhiều thuyết phục, nhiều bàn luận, để nói rằng, “Nhìn kìa, nó không hoàn toàn là đau khổ của bạn. Tuy cảm thấy chút ít về nó nhưng nó không hoàn toàn là đau khổ của bạn”. Điều đó có nghĩa là không còn tự thương xót bản thân và điều đó có nghĩa là bạn thực sự đang chia sẻ gánh nặng đau khổ cho phần còn lại của nhân loại. Vận dụng đi thưa bạn. Bạn chẳng biết tí gì về điều đó cả. Hãy suy nghĩ về nó, hãy quan sát nó. Bạn là bộ phận của nhân loại, bạn không tách rời khỏi nhân loại. Bạn có lẽ có một chức vụ nào to hơn, những bằng cấp cao hơn, tiền bạc nhiều hơn, nghề nghiệp vững hơn, bạn là bộ phận của nhân loại, ý thức của bạn là bộ phận của nhân loại. Đó là, ý thức của bạn chứa đựng tất cả những sự việc mà bạn đã suy nghĩ, đã tưởng tượng, đã sợ hãi và vân vân. Ý thức là những sự việc đó và những sự việc đó là ý thức của nhân loại. Nhân loại có sợ hãi, sầu muộn, đau khổ, lo âu, nước mắt, bất an, rối loạn. Mọi con người trên quả đất này có tất cả những sự việc này, và bạn là phần còn lại của nhân loại. Vì vậy, bạn không là – hãy lắng nghe cẩn thận – vì vậy bạn không là những cá thể. Tôi biết thân thể của tôi khác hẳn thân thể của bạn. Bạn là một người đàn bà, tôi là một người đàn ông. Nhưng chúng ta ở trong thế giới như một đơn vị duy nhất. Sự liên hệ đó khi bạn cảm thấy bạn là phần còn lại của nhân loại, ngay tức khắc cái gì khác hoàn toàn lạ thường xảy ra. Không là những từ ngữ, những tưởng tượng, nhưng cảm thấy của nó, mênh mang của nó.
Chúng ta đã nói chút ít về cái khác. Vậy thì chúng ta nên nói về chết. Xin lỗi, vào một buổi sáng dễ thương, đang ngồi dưới cây cối, yên lặng, không chiếc xe lửa nào chạy ngang qua, chúng ta rất yên lặng vào một buổi sáng dễ thương. Và nói về chết có lẽ dường như là buồn thảm, có lẽ dường như là xui xẻo, có lẽ dường như là một điều gì đó không được quyền nói. Ở Mỹ họ đang viết những quyển sách về phương pháp chết hạnh phúc, những bác sĩ đang thực hiện, đang chỉ bảo những bệnh nhân phương pháp chết hạnh phúc. Bây giờ, cùng nhau chúng ta sẽ xem xét, chia sẻ nó. Không chỉ là bạn nghe và tôi nói. Điều đó trẻ con lắm. Vì vậy, chết là gì? Tại sao chúng ta kinh hãi nó như thế? Tại sao chúng ta lại dời chết đến mười năm sau, hay hai mươi năm sau hay một trăm năm sau? Tại sao không đang sống và chết? Vậy thì bạn phải hỏi không những chết là gì và đang chết là gì mà còn hỏi đang sống là gì? Đang sống của bạn là gì? Văn phòng từ chín đến năm giờ, như một thư ký hay một thống đốc hay một công nhân nhà máy? Chín đến năm giờ trong phần còn lại của cuộc đời bạn, ngoại trừ khi bạn về hưu, một cụ già lãng đãng. Và cuộc sống của bạn là nuôi dưỡng con cái, ái ân, vui thú, đau khổ, sầu muộn, lo lắng, vấn đề tiếp nối vấn đề, bệnh tật, bác sĩ, giải phẫu tử cung, đau đớn khi sanh đẻ. Đây là cuộc sống của chúng ta. Bạn phủ nhận nó sao? Không. Và bạn gọi điều này là sống. Đừng nhìn tôi như thể tôi là một người kỳ lạ. Đây là điều gì chúng ta gọi là đang sống. Và bạn đồng ý nó, bạn tận hưởng nó. Bạn muốn nhiều hơn và nhiều hơn điều này. Đúng chứ? Vì vậy, đây là điều gì bạn gọi là đang sống. Và bạn dời chết xa thật xa, càng nhiều năm bao nhiêu càng tốt. Và trong khoảng thời gian đó bạn đang củng cố thêm cùng khuôn mẫu đó, tác động thêm nữa và thêm nữa – con cái của bạn, cháu chắt của bạn đều sống trong cùng khuôn mẫu đó mà bạn gọi là đang sống. Đừng lừa gạt bạn bằng cách nói rằng thiên nhiên đấu tranh nên chúng ta phải đấu tranh. Những con khỉ đấu tranh, vì vậy chúng ta là những con khỉ. Có một tác giả rất nổi tiếng hồi trước tôi biết và ông ấy đã viết, “Có lẽ chúng ta nên ở đằng sau những song sắt, không phải những con khỉ”.
Vì vậy, đây là điều gì chúng ta gọi là đang sống. Và tôi nói cho mình điều này – cùng nhau chúng ta đang chia sẻ điều này – tại sao không mang cái bạn gọi là chết vào đang sống, cùng nhau. Bạn không thể đem mọi thứ theo cùng, ngay cả vị đạo sư của bạn, ngay cả mọi điều ông ấy đã nói, mọi điều mà bạn đã cố gắng sống theo. Bạn không thể đem nó theo cùng bạn. Đồ đạc của bạn và người vợ của bạn, con cái của bạn, mọi vàng bạc bạn đã thâu lượm, mọi tiền bạc trong ngân hàng, không thứ gì bạn có thể đem theo được. Đó là một việc chắc chắn: chết, và bạn không thể đem bất kỳ thứ gì theo cùng. Ngoại trừ – chúng ta sẽ không tìm hiểu việc đó. Thế là bởi vì bạn không thể đem theo bất kỳ thứ gì theo cùng, tại sao không để cho hai cái này gặp gỡ? Bạn hiểu tôi đang nói gì chứ? Tại sao chết không đến hôm nay? Không phải tự tử – tôi không đang nói về việc đó. Rốt cuộc, tôi quyến luyến vợ tôi hay đồ đạc của tôi (dễ chấp nhận hơn) hay … của tôi. Xin lỗi phải cười, các bạn là một đám đông điên khùng. Vì vậy, tôi nói với chính tôi hay bạn nói với chính bạn, tôi quyến luyến điều này hay điều kia: cái áo sơ mi của tôi hay cái áo choàng của tôi, vị đạo sư nào đó hay điều tưởng tượng nào đó, biểu tượng nào đó. Mười năm nữa chết đến và nói, “Ông già ơi, ông không thể đem thứ gì theo cùng ông được đâu”. Vì vậy, tại sao lại không hoàn toàn tự do khỏi quyến luyến ngay lúc này? Mà là chết. Bạn hiểu tôi đang nói gì chứ? Hoàn toàn tách rời, hôm nay, không phải ngày mai. Ngày mai là chết.
Vì vậy, tại sao tôi không thể tự do khỏi quyến luyến của tôi, ngay lúc này? Vì vậy, đang sống và đang chết luôn luôn cùng nhau. Tôi không hiểu bạn có nhìn thấy vẻ đẹp của nó. Không phải mười năm sau hay bốn mươi năm sau. Việc đó cho bạn một ý thức vô hạn của tự do – khỏi nghề nghiệp của bạn, khỏi mọi thứ quanh bạn. Vì vậy, đang sống và đang chết cùng lúc, luôn luôn. Nó không là điều gì đó phải kinh hãi. Vì vậy, nếu bộ não có thể làm việc đó, vậy thì có một chất lượng hoàn toàn khác hẳn bộ não. Nó không có những cái móc câu. Nó không có ý thức của quá khứ, tương lai, hiện tại. Nó là đang sống. Lúc này tôi không thể nói về nó bởi vì nó thực sự là một lối sống không thời gian; mỗi ngày là một ngày mới mẻ; mỗi buổi sáng là một mới mẻ của buổi sáng.
Và cũng vậy chúng ta nên nói về tôn giáo. Đừng hiểu lầm điều gì tôi đang nói – điều gì K đang nói. Tương lai là ngay lúc này. Vì vậy, không có “tôi sẽ được sinh ra đời sau”. Đó là một ý tưởng mà bạn bị quyến luyến, nó cho bạn sự an ủi to tát để ba hoa, ba hoa, mọi chuyện như thế. Nếu bạn tin thuyết luân hồi, vậy thì bạn phải hành động ngay lúc này, hành động đúng đắn ngay lúc này, bởi vì đời sau bạn sẽ phải bị trừng phạt hoặc được tưởng thưởng vì nó. Nếu bạn tin thuyết luân hồi, như hầu hết các bạn có thể tin tưởng, bởi vì nếu bạn hành động đúng đắn ngay lúc này; đúng đắn không có phần thưởng. Đúng đắn là đúng đắn, không phải cái gì bạn sẽ nhận được từ nó. Đó là một thái độ bán buôn, một thái độ máy móc. Tôi sẽ không tìm hiểu điều đó bởi vì không có thời gian và chúng ta còn có nhiều đề mục khác.
Tôn giáo là gì? Thưa bạn, đây là một trong những câu hỏi quan trọng nhất về cuộc sống. Có những đền chùa, khắp Ấn độ, những thánh đường khắp thế giới, những nhà thờ khắp thế giới, và những giáo sĩ được trang trí lộng lẫy, mặc quần áo rất đẹp, mọi vật trang sức vàng bạc lủng lẳng và vân vân. Đây đã là một trong những vấn đề từ những thời đại cổ xưa nhất. Vị giáo sĩ và vị vua. Vị giáo sĩ muốn quyền hành. Vị vua cũng muốn quyền hành. Nhưng vị giáo sĩ có ảnh hưởng hơn bởi vì ông ấy là người đã viết và đã đọc, và vị vua đã phải vâng lời ông ấy bởi vì ông ấy thông thái hơn – hay ông ấy được nghĩ như thế. Rồi từ từ vị vua nói, “Điều này không công bằng lắm” và thế là đã có một cuộc tranh chấp quyền lực giữa vị giáo sĩ và vị vua. Đây là theo lịch sử – bạn sẽ thấy nó trong nhiều cách khác nhau. Và vị vua đã chiến thắng và nói, “Ông ở nguyên chức năng của ông”. Nhưng vị giáo sĩ muốn có quyền lực. Bạn biết tất cả việc này, phải không? Nó đang xảy ra lúc này. Và những giáo hoàng có ba quyền lực – tinh thần, lãnh thổ và vân vân. Vậy là có một xung đột trong nghị viện giữa vị giáo sĩ và – tôi sẽ không đi sâu vào tất cả việc đó – cuối cùng vị giáo sĩ đã bị đẩy ra ngoài. Vì vậy họ phải là những tôn giáo.
Những tôn giáo đã được xây dựng. Tôi sẽ không tìm hiểu từ ngữ “tôn giáo”. Trước kia nó có một nghĩa lý rất phức tạp, nhưng bây giờ nó đã trở thành một biểu tượng, một nghi lễ, một mê tín. Trong quốc gia này, nó là một mê tín, một nghi lễ, thờ phụng một biểu tượng. Việc này được lặp lại khắp thế giới, lặp đi và lặp lại – một pha trộn của ba việc này. Và đó là tôn giáo à? Ấn giáo cổ, Ấn giáo, Hồi giáo, Thiên chúa giáo, Phật giáo – đó là tôn giáo à? Hay tôn giáo là một cái gì đó hoàn toàn khác hẳn? Tôi xin lỗi phải gây bực bội cho tất cả các bạn. Nhưng đó là tôn giáo à? Đi đến đền chùa ba lần một ngày, người Hồi giáo kêu gọi năm lần một ngày và người Phật giáo và vân vân. Đó là tôn giáo hay tôn giáo là một điều gì đó hoàn toàn khác hẳn? Nó chẳng có liên quan gì đến những nghi lễ hay những biểu tượng. Bởi vì tất cả những việc này đã được sáng chế bởi con người, bởi vì những giáo sĩ muốn quyền hành, chức vụ vì thế ông ấy khoác vào những cái mũ mới, những bộ quần áo mới, và dưỡng những bộ râu quai nón thật rậm rạp hay cạo trọc lóc những cái đầu của họ. Vậy là tất cả những việc đó được gọi là tôn giáo. Đối với một con người có suy nghĩ bình thường, hơi hơi thông minh, anh ấy sẽ nói, việc đó là rác rưởi, hoàn toàn rác rưởi. Nếu anh ấy gạt bỏ tất cả việc đó, thực sự gạt bỏ, hoàn toàn từ chối là một người Ấn giáo, với tất cả những mê tín, những biểu tượng, những cầu nguyện, thờ phụng của anh ấy, mọi phức tạp đó. Và người Thiên chúa giáo, người Phật giáo cũng làm như vậy, sau đó tôn giáo là gì? Anh ấy là một người nghiêm túc không là một con mọt sách – không phải kẻ ham chiến tranh nhưng con mọt sách. Vì vậy tôn giáo là gì? Cùng nhau chúng ta đang nói chuyện – người nói không đặt ra luật lệ, không uy quyền, ông ta nói, chúng ta hãy nói về nó, chúng ta hãy khảo sát, chúng ta hãy tìm hiểu nó.
Bộ não của chúng ta luôn luôn huyên thuyên. Không giây phút nào nó yên lặng. Bạn không nhận thấy sao? Đang huyên thuyên, đang huyên thuyên, đang huyên thuyên, hay đang tưởng tượng, hay liên tục đang hành động. Bạn biết việc đó, phải không? Không bao giờ có một khoảnh khắc yên lặng. Và yên lặng đó cũng là một lặp lại – “Ram, Ram” hay bất kỳ điều gì bạn có lẽ lặp lại. Khi bạn lặp lại, lặp lại, lặp lại, bộ não của bạn trở nên rất đờ đẫn. Đúng chứ? Bạn đồng ý điều này phải không? Khi bạn lặp lại điều gì đó một cách máy móc như bạn lặp lại một từ ngữ, một điều này hay điều kia và dần dần bộ bão nhờ sự lặp lại trở nên đờ đẫn và yên lặng và trạng thái yên lặng đó làm một điều gì đó kỳ diệu cho bạn. Bạn hiểu điều gì tôi đang nói chứ? Tất cả các bạn đều ngủ gục phải không? Hay chúng ta đang tỉnh táo nói chuyện với nhau?
Sự lặp lại hoặc vật chất hoặc dục tình này, liên tục lặp lại lặp lại, khiến cho không những thân thể, cơ quan trở thành xơ cứng mà còn cả bộ não nữa. Và khi nó trở nên đờ đẫn, bạn nghĩ đó là yên lặng. Nếu bạn buông bỏ tất cả những vô lý đó – đối với người nói nó là hoàn toàn vô lý giống như đi xem xiếc – đối với người nói, không phải đối với bạn. Nhưng chúng ta đang chia sẻ nó, cùng nhau đang nói về nó. Tôi không đang thuyết phục bạn, gây ảnh hưởng bạn để làm việc này hay việc kia.
Vì vậy, chúng ta phải tìm hiểu thiền định là gì, yên lặng là gì. Yên lặng cho phép không gian. Bạn không thể yên lặng trong một không gian nhỏ xíu. Đúng chứ? Không gian. Vì vậy, chúng ta phải tìm hiểu câu hỏi về thiền định, không gian, thời gian và liệu có một kết thúc cho thời gian. Không phải là, “Hãy chỉ cho tôi làm thế nào để thiền định”. Bạn hiểu chứ, thưa bạn? Chúng ta không đang bảo bạn làm thế nào để thiền định. Bây giờ thiền định của bạn là thành tựu. Nghĩa lý của từ ngữ “thiền định” [meditation] là suy nghĩ mải mê, trong một quyển tự điển bạn sẽ tìm thấy nó – suy nghĩ mải mê, cân nhắc kỹ càng đánh giá, quan sát cẩn thận. Nó cũng có nghĩa “đo lường”, “ma” trong tiếng Phạn. Đo lường. Vì vậy, thiền định như nó là bây giờ, lặp lại, làm cho cái trí đờ đẫn, xơ cứng rồi sau đó nói “thành công rồi”. Bởi vì nó đờ đẫn và bị đờ đẫn nó trở thành yên lặng. Và bạn nghĩ đã thành tựu một sự việc phi thường nào đó. Và bạn đi khắp nơi lặp lại việc này cho những người khác. Và những người nhẹ dạ tội nghiệp nói, “Vâng, vâng.” Vì vậy, chúng ta sẽ suy nghĩ tất cả việc này bây giờ.
Đã mười giờ mười lăm phút rồi. Các bạn có muốn tiếp tục không?
Người hỏi: Vâng, vâng.
K: Tôi đang làm việc hay các bạn đang làm việc?
Người hỏi: Cùng nhau.
K: Bạn có chắc không? Thiền định như thông thường được thực hành là vun quén trạng thái đờ đẫn xơ cứng này. Đúng chứ? Và do đó từ từ khiến bộ não trở thành nô dịch, qui phục, yên lặng. Và khi bạn cảm thấy yên lặng, bạn nói, “Thượng đế của tôi ơi, mọi thứ được thành tựu”. Đối với người nói điều đó là không thiền định gì cả. Đừng hỏi làm thế nào để thiền định. Nó giống như hỏi một người thợ mộc làm thế nào để đóng một cái tủ đẹp. Nếu anh ấy là một người thợ mộc giỏi, bạn không cần chỉ anh ấy. Vì chúng ta không đang hỏi làm thế nào để thiền định, nhưng chúng ta đang hỏi thiền định là gì? Hai vấn đề hoàn toàn khác biệt, không phải làm thế nào, nhưng thiền định là gì? Như thông thường được giải thích, nó là một chuỗi của những thành tựu. Đúng chứ? Và bạn nói “Buddha được khai sáng”. Tôi không biết điều đó có nghĩa gì nhưng chẳng thành vấn đề.
Vì vậy, khi bạn so sánh mà là thiền định – “ ma” như tôi đã nói trong tiếng Phạn có nghĩa là “đo lường”. “Tôi đã là điều này hôm nay, tôi sẽ tốt hơn ngày mai”. Đó là đo lường? Đo lường không có vị trí trong thiền định. Đo lường có vị trí to tát từ những người Hy lạp trở lại sau này; đo lường rất cần thiết trong mọi ứng dụng kỹ thuật, dù bạn đóng một cái ghế, hay quỹ đạo phức tạp nhất để đi tới mặt trăng. Đo lường rất cần thiết. Vì vậy, chúng ta đang nói, thiền định ngụ ý sự tự do hoàn toàn khỏi mọi so sánh và đo lường. Bây giờ điều này khó khăn lắm. Bởi vì thiền định là một cái gì đó tuyệt vời nếu bạn biết làm cái gì – không phải bạn, thiền định.
Người thiền định khác hẳn thiền định. Chừng nào còn có người thiền định, không có thiền định. Bạn hiểu tất cả việc này chứ? Bởi vì người thiền định quan tâm đến chính anh ấy – anh ấy đang tiến bộ ra sao, anh ấy đang làm gì, “Tôi hy vọng rằng tôi sẽ giỏi hơn vào ngày mai”, lo lắng. Trong thiền định không có người thiền định. Chỉ một lần bạn đã thấy việc này, thưa bạn, cho chính bạn, vẻ đẹp, chiều sâu, những tinh tế của nó.
Vì vậy, sự luyện tập thiền định không là thiền định. Ngồi trên bờ sông và nhìn như bạn biết – làm cho cái trí càng lúc càng đờ đẫn, rồi nói, “Vâng, tôi đã trải qua một tiếng đồng hồ, tuyệt vời quá”, và bạn sụp mình, sờ vào chân ông ấy. Nhân thể đây, làm ơn đừng sờ chân tôi. Việc đó mất phẩm giá lắm, như một con người. Bạn có thể nắm tay tôi bằng cách nào bạn thích, nhưng không phải bàn chân của ai đó; việc đó tàn nhẫn, mất phẩm giá lắm. Vậy là thiền định là một việc gì đó không thể luyện tập được, giống như bạn luyện tập vĩ cầm, dương cầm. Bạn luyện tập trong ca hát, điều đó có nghĩa rằng bạn muốn đạt được một mức độ nào đó của sự hoàn hảo. Và trong thiền định không có mức độ, không có gì để được thành tựu. Vì vậy, nó không là một thiền định cố ý, có ý thức. Tôi tự hỏi bạn có hiểu rõ tất cả việc này không. Có một thiền định hoàn toàn không bị điều khiển, hoàn toàn nếu tôi có thể dùng từ ngữ đó – không ý thức. Nó không là một tiến hành cố ý. Chúng ta sẽ rời vấn đề này. Chúng ta có thể tốn nhiều thời gian về việc này. Một tiếng đồng hồ, nhiều hơn – nguyên một ngày, trọn cuộc đời của bạn để tìm ra nó.
Và cũng vậy chúng ta phải nói về không gian. Bởi vì thiền định là cái đó. Không gian – chúng ta không có không gian trong bộ não – bạn có thể nhận ra cái đó được không, thưa bạn? Không không gian. Không gian có giữa hai đấu tranh, giữa hai tư tưởng nhưng vẫn còn trong lĩnh vực của tư tưởng và vân vân. Không gian là gì? Không gian có chứa đựng thời gian hay thời gian bao gồm tất cả không gian? Chúng ta đã nó về thời gian. Cho phép tôi vắn tắt về nó mặc dù đã gần mười giờ mười lăm. Sau đó đừng đổ lỗi cho tôi vì giữ bạn ở đây. Thời gian, tôi sẽ nói vắn tắt – nếu bạn không hiểu nó, tôi xin lỗi – thời gian là ngày hôm qua, tất cả những kỷ niệm, tất cả những biến cố, tất cả những cãi cọ, những rối loạn và hai triệu rưỡi năm của ký ức dài đăng đẳng, tất cả những việc đó là thời gian. Và cái hiện tại là cái môi trường sống, điều gì đang xảy ra bây giờ. Tất cả cái quá khứ là những tình huống, qua thời gian, qua những biến cố, bây giờ. Với cái tương lai là việc này được bổ sung, việc này được định hình trong tương lai như cái tương lai. Và cái quá khứ đang tự bổ sung chính nó trong cái hiện tại trở thành cái tương lai. Đúng chứ? Vì tất cả thời gian, cái tương lai, cái hiện tại và cái quá khứ được chứa đựng trong cái ngay lúc này. Đây là một phát hiện phi thường, bởi vì nó yêu cầu hành động, không phải đồng ý rồi nói rằng, tôi sẽ về nhà, tiếp tục cuộc sống riêng của bạn. Trọn bộ thời gian, cái tương lai, cái hiện tại và cái quá khứ là ngay lúc này. Vậy là hành động thay đổi lúc này, không phải ngày mai, tôi sẽ tốt lành vào ngày mai. Vậy là tất cả hành động, tất cả tư tưởng, tất cả thời gian là ngay lúc này. Chúng ta đã tìm hiểu điều đó, tôi sẽ không trình bày thêm nữa. Vì vậy, không gian là gì? Đừng tưởng tượng nó, bởi vì lúc đó nó chỉ là tư tưởng đang tưởng tượng không gian là cái này, thiên đàng. Tôi phải kể một câu chuyện đùa. Tôi được phép chứ?
Người hỏi: Vâng làm ơn.
K: Câu chuyện này xảy ra ở địa ngục và Quỷ Sa tăng ở xa xa phía đó – tôi không đang chỉ vào bất kỳ ai. Quỷ Sa tăng đang đứng ở góc xa, bạn biết Quỷ sứ của Thiên chúa giáo có hai cái sừng và một cái đuôi, và có hai người đang nói chuyện với nhau. Một người nói với người kia: ở đây nóng quá, địa ngục, nóng quá. Người còn lại trả lời rằng: vâng nóng quá, nhưng cái nóng khô ran. Không vui à? Những con người ngộ nghĩnh. Được rồi thưa bạn. Tôi có nhiều câu chuyện vui lắm. Tôi không thể kể thêm nữa.
Vì vậy, không gian là gì? Nếu không gian chứa đựng thời gian, lúc đó nó không là không gian, lúc đó nó bị kềm hãm, bị giới hạn. Đúng chứ? Vì vậy, liệu bộ não có thể được tự do khỏi thời gian? Thưa bạn, đây là một nghi vấn, một câu hỏi thật rộng lớn và thật quan trọng. Bạn có vẻ không thâu nhận được nó. Nếu cuộc sống, tất cả cuộc sống được chứa đựng trong ngay lúc này – bạn hiểu nó có nghĩa gì chứ? Tất cả nhân loại là bạn – tất cả nhân loại. Bởi vì bạn đau khổ, anh ấy đau khổ, lo lắng, sầu muộn và vân vân. Ý thức của anh ấy là bạn. Ý thức của bạn, thân tâm của bạn là anh ấy. Bạn hiểu rõ rồi – không có bạn và tôi mà giới hạn không gian lại.
Vì vậy, liệu có một kết thúc đến thời gian – không phải đến cái đồng hồ mà bạn vặn lên rồi nó ngừng – nhưng đến nguyên chuyển động của thời gian hay không? Thời gian là chuyển động. Một chuỗi những biến cố, chuyển động. Tư tưởng là một chuỗi của những chuyển động, vì thời gian là tư tưởng. Vì chúng ta đang nói – nếu không gian chứa đựng thời gian, hôm qua, ngày mai và mọi chuyện còn lại – nó không là không gian. Vì vậy, liệu có một kết thúc đến thời gian hay không? Mà có nghĩa là một kết thúc đến tư tưởng, mà có nghĩa là một kết thúc đến hiểu biết, một kết thúc đến trải nghiệm hay không? – Đó là tự do hoàn toàn. Và đây là thiền định – không phải ngồi trên bờ sông và nhìn … – tất cả việc đó quá trẻ con. Đây là thực sự, yêu cầu rất nhiều không chỉ trí năng, nhưng một thấu triệt – đừng sợ sử dụng lại từ ngữ đó, làm ơn – một thấu triệt vào tất cả những điều này. Chuyên gia vật lý, nghệ sĩ, họa sĩ, thi sĩ có thấu triệt bị giới hạn, bị giới hạn, nhỏ nhoi. Chúng ta đang nói về một thấu triệt không thời gian.
Vì vậy, đây là thiền định, đây là tôn giáo, và đây là cách sống, nếu bạn muốn – sống hết phần còn lại của cuộc đời bạn.
[1] Lấy từ: The Future Is Now – London Victor Gollancz 1988.[2] Người tham gia chính trong những cuộc thảo luận cùng Phật tử (P1) là Pandit Upadhyaya
[3] Lấy từ: The Future Is Now – London Victor Gollancz 1988.
[4] Lấy từ: The Future Is Now – London Victor Gollancz 1988.
[5] Lấy từ www.tchl.freeweb.hu [663Later-and Unpublished Texst]
[6] Lấy từ www.tchl.freeweb.hu [663Later-and Unpublished Texst]
[7] Lấy từ www.tchl.freeweb.hu [663Later-and Unpublished Texst]
[8] Lấy từ www.tchl.freeweb.hu [663Later-and Unpublished Texst]