Tuyển tập bài viết về Vu Lan - 2008
Cảm niệm Vu Lan
Nguồn: Thích Viên Giác
Trung nguyên ngày hội vọng Vu lan
Bến giác chiều thu sóng đạo ngàn
Những ai là kẻ mang ơn nặng
Đều vận lòng thành đón Vu lan.
Bắt nguồn từ kinh Vu Lan, hạnh hiếu của ngài Mục Kiền Liên, một đệ tử xuất sắc của Phật, đã mở đầu cho phương pháp báo hiếu của người Phật tử, trải dài theo dòng lịch sử của nhân loại hơn 2.500 năm qua, vẫn làm rung động bao cõi lòng:
Chiều nay theo dấu Mục Kiền Liên
Ta muốn tìm ra bóng mẹ hiền
Cánh nhạn tung trời theo biển gió
Mùa thu mang nặng nỗi truân chuyên!
(Cảm niệm Vu lan - Huyền Không)
Cùng chung một niềm tri ân vô hạn, noi gương hiếu hạnh của người xưa, chúng ta cảm niệm đến công ơn sinh thành dưỡng dục của cha mẹ.
Muối ba năm muối đương còn mặn
Gừng chín tháng gừng hãy còn cay
Công cha nghĩa mẹ cao dày
Con ơi hãy nhớ lời này chớ quên.
Những lời nhắn nhủ của người xưa ấy vang vọng qua nhiều thế hệ, cho con cháu mai sau đừng quên công ơn cha mẹ. Tinh thần hiếu đạo là nét văn hóa cao đẹp của con người, là nền tảng đạo đức của xã hội, công cha nghĩa mẹ là những điều mà ta nói bao nhiêu cũng không bao giờ cũ và chẳng bao giờ đủ được.
Quá trình hình thành nhân cách của con người, sự phát triển điều thiện chống lại cái ác trong cuộc sống xã hội, phải luôn luôn cần đến những bài học về luân lý đạo đức. Nền luân lý đạo đức ấy phải lấy hiếu đạo làm căn bản.
Cây có gốc mới tỏa cành xanh ngọn
Nước có nguồn mới biển rộng sông sâu
Làm người phải biết trước sau
Đừng quên nguồn gốc mới mong thành người.
Vu lan về trong chúng ta, ai cũng ấp ủ trong lòng niềm thương nỗi nhớ về mẹ, về cha mà ân tình dù cả cuộc đời ta cũng không bao giờ trả nổi. Tình mẹ thật sâu, mẹ là sự sống, là tình yêu, là ngọt, là thơm, là ngon, là vốn liếng yêu thương cho cuộc đời.
Khi con khát, dòng sữa mẹ ngọt ngào thấm vào lòng con như vị ngọt của nước cam lồ. Khi con biết ăn, mẹ là người đầu tiên mớm cho con từng miếng cháo, muỗng cơm, mẹ ấp yêu nâng niu, chìu chuộng. Tất cả những gì ngon nhất, và tốt đẹp nhất mẹ đều dành cho con:
Mẹ cho con tất cả
Hết quãng đời tuổi xanh
Cả thương yêu dịu ngọt
Rộng hơn biển trời thanh.
Tất cả mẹ đều dành cho con, bên ướt mẹ nằm, bên ráo con lăn. Mẹ đã trằn trọc năm canh dài cũng vì sự ấm no, lớn khôn và hạnh phúc cho đời con. Bầu trời trong mắt con ngày một trong xanh hơn với những ước vọng là khi tóc mẹ ngày thêm một sợi bạc:
Ôi! Chiếc lưng của mẹ
Đã còm bởi thương đau
Ôi! Cuộc đời của mẹ
Trăm năm nối chuyện sầu.
Vì con, niềm lo âu của mẹ trở thành hiển nhiên như mặt đất truyền sức sống cho cỏ cây vạn vật. Mẹ chưa sống đủ trăm năm nhưng đã cho con đầy đủ tình thương và hạnh phúc. Làm sao có thể hình dung được tình mẹ thiêng liêng, làm sao tính kể hết được công ơn sanh thành dưỡng dục. Tình thương và công ơn của mẹ đã thấm vào lòng, từ khi mới cất tiếng khóc chào đời và con chỉ nhận biết khi ý thức được bổn phận làm người.
Trong đời cũng có lúc nào đó, con đã làm buồn lòng mẹ. Giờ đây, chúng con mới biết, trên đôi vai gầy guộc của mẹ, trĩu nặng nỗi nhọc nhằn và lo toan trong cuộc sống, lòng mẹ lại buồn phiền vì con trái nghịch. Con có biết đâu thời gian, nỗi nhọc nhằn và phiền muộn ấy đã, đang và sẽ cướp mất kho tàng quý báu của đời con. Người mẹ hiền yêu dấu của chúng con, buồn thay đến một ngày nào đó trong đời mẹ sẽ ra đi vĩnh viễn.
Đừng để lòng mình hối hận ăn năn, một ngày nào đó mình phải ngậm ngùi:
Nhìn vào đêm tối mông lung,
Khát khao tìm lại hình dung mẹ hiền,
Một trời thương nhớ xây thành,
Mây buồn tóc rối giữa vành tang thương
Cánh chim bàng bạc kêu sương,
Đóa hồng rủ cánh lòng vương vấn sầu.
Nếu nghĩa mẹ ví như dòng suối dịu mát, ngọt ngào thì công cha cao lớn, bền chắc vĩnh cửu như Thái Sơn, dẫu cho người con thương cha không bằng thương mẹ, nhưng chẳng phải như vậy mà người con quên công ơn của người cha, vì vai trò của người cha rất đặc biệt trong gia đình:
Con có cha như nhà có nóc,
Con không cha như nòng nọc đứt đuôi.
Còn cha gót đỏ như son,
Một mai cha mất, gót con đen sì.
Hình ảnh người cha là niềm tự hào của người con, luôn để lại trong tâm trí người con nỗi biết ơn vô hạn. Tuy vậy, vai trò giáo dục trong gia đình, người cha đặt nặng hơn, sự giáo dục thường hay nghiêm khắc và ảnh hưởng tốt đẹp cho con, khi được một người cha nghiêm minh dạy bảo:
Mẹ đánh một trăm, không bằng cha ngăm một tiếng.
Những người con mất cha cũng mang nỗi lòng tủi hận, nhất là công cha chưa kịp đáp đền. Đó là niềm khắc khoải khôn nguôi:
Cha về âm cảnh hồn phảng phất
Con ở dương gian dạ ngậm ngùi
Hiếu đạo chưa đền ơn cúc dục
Khuất còn thêm tủi phận làm con.
Ngày nay chúng ta có được duyên lành gần gũi với Phật pháp, hạnh hiếu của ngài Mục Kiền Liên đã soi tỏ lời vàng của chư Phật, chúng ta sẽ nguyện giữ mãi trong lòng, “Sinh ra thời không có Phật, thờ kính cha mẹ là thờ kính Phật vậy”.
Công ơn cha mẹ tựa biển trời
Làm sao báo hiếu hỡi người ơi
Nếu chưa báo hiếu đừng bất hiếu
Bất hiếu làm ta khổ muôn đời.
Tình cha cao hơn núi, nghĩa mẹ rộng hơn biển. Lễ hội Vu lan về là cơ hội cho những người con bày tỏ tấm lòng hiếu thảo của mình, đừng dại dột bỏ qua cơ hội ấy, mẹ đang chờ con nói tiếng yêu thương:
Nếu yêu mẹ dù là một chút
Hãy nói đi khi mẹ sống còn
Nói đi con lời nào yêu dấu
Cả tấm lòng hiếu thảo của con
Để mẹ nâng niu như bảo vật
Cho tình mẫu tử thắm như son”
(Ngọc Dung)
Hãy nói đi lời yêu thương dịu ngọt, làm ấm lòng mẹ vốn cơ cực bao tháng năm đã hy vọng nhiều ở nơi đứa con của mình. Hãy hãnh diện khi mình đang còn mẹ và cha, suối nguồn tình thương nuôi dưỡng cuộc đời.
Tất cả chúng ta hãy cầu nguyện Đức Phật hộ trì cho cha mẹ của mình luôn được sống an lành và thánh thiện. Hãy cầu nguyện cho cha mẹ đã quá vãng nương vào Phật lực và từ lực của chư Tăng mà sống siêu thoát trong hào quang cứu độ của chư Phật, Thánh hiền.