ĂN XIN, TỪ THIỆN VÀ VÀ BỐ THÍ - Nguyễn Thượng Chánh

Ăn xin không có màu áo.

Ai cũng cóthể ăn xin được hết.

Đối mặt vớihành động ăn xin, các biểu lộ tình cảm cũng như thái dộ và phản ứng của mỗi ngườiđều khác biệt nhau hết: như cảm thông, thương hại, xót xa cho hoàn cảnh của ngườikhốn khổ, nghi ngờ, khinh rẻ, bất an, nổi giận, bất nhẫn nhứt là trong trường hợpngười ăn xin lại là những đứa bé còn quá nhỏ tuổi.

Có ngườithì dửng dưng, thờ ơ trước cảnh ăn xin vì đây là một hình ảnh quá quen thuộctrong xã hội ngày nay.

Thật ra tấtcả những mâu thuẩn trong tình cảm chúng ta đều xuất phát từ ý niệm những kẻ ănxin là những người lạ mặt, những người chưa hề quen biết, nên gây cho chúng tasự lo sợ, ngờ vực và đôi khi cũng tạo nơi chúng ta những thành kiến không mấy tốtđẹp về họ. Họ đi xin vì cần tiền,vì làm biếng, vì để có tiền uống rượu hútxách, vì muốn lợi dụng lòng hảo tâm của thiên hạ của bá tánh, v.v...

Họ cố tạocho chúng ta một mặc cảm tội lỗi nếu không ban bố cho họ chút đỉnh tiền bạc.Củaít lòng nhiều, miếng khi đói gói khi no, lá lành đùm lá rách…

Kinh doanh từ thiện

Trong cuộcsống hàng ngày tại hải ngoại chúng ta rất quen thuộc với hiện tượng quyên tiềnlàm từ thiện. Đặc biệt là vào mùa lễ lộc cuối năm hoặc khi cóxảy ra thiên taihay biến cố quan trọng tại một gốc trời nào đó trên thế giới.

Họ gởi thơxin tiền cứu trợ, xin trên mạng Internet, tổ chức văn nghệ, tiệc tùng gây quỹ,thể thao, đi bộ, chạy bộ, đến từng nhà gỏ cửa xin, giao cho các em học sinh đemchocolat hoặc bánh kẹo về nhà bán. Thường là bán cho cha mẹ, thân nhân hoặc báncho người lối xóm…Đôi khi họ chận một đoạn đường trong thành phốbắt buộc xe cộphải chạy rề rề vào một hướng. Rồi họđưa thùng ra “ nài ép” mình phải bỏ vô chútđỉnh. Đó là chưa kể họ liên kết với một số nhà hàng, tiệm buôn, siêu thị, trạmxăng … nói rằng sẽ trích 1$ trên mỗi cái hóa đơn để gởi giúp chổ nầy cho chổ nọ(Tsunami Nhật Bản chẳng hạn).

Từ 20 nămnay phong trào làm từ thiện giúp Việt Nam đã nở rộ lên khá nhiều. Ai cũng đềubiết hết. Dư luận thế nầy thế nọ. Vàng thau lẫn lộn, nhưngchúng ta phải nhìn nhậnmột sự thậtđau lòng là còn rất nhiều đồng bào bên nhàđang sống trong cảnh lầmthan đói khổ cần được giúp đỡ.

Tại Canada,hằng năm đều có nhiều buỗiTéléthontrênTV để xin tiền giúp trẻ em bệnh tật, xin tiền giúp khảo cứu bệnh cancer vv… nhưtổ chứcOpérations Enfant SoleilvàSun Youthchẳng hạn. Đó là những showtrình chiếu liên tục trên TV.Suốt mộtngày trời nhiều tên tuổi, văn nghệ sĩ được “mướn có thù lao” , gào thét, cố sứcnăn nỉ bá tánh gởi tiền giúp. Họ còn đẩy cả xe lăn đưa bệnh nhânlên trình diệncho bà con nhìn tận mắt. Ai thấy màmà chẳng nảo lòngvàtội nghiệp! Phải cho đểkhỏi bịcắn rứt lương tâm.

Cuối buỗi,số tiền thu vào cũng được sơ sơ vài ba triệu. Trừ các chi phí tổ chức ra cũng cònlạiđươc chút đỉnh. Sau đó họ gởi bao nhiêu, gởi cho ai, chừng nào gởi, xin bắtthang màlên hỏi ông Trời…

Nhiều tổ chứctừ thiện lớn móc nối được với chánh phủ Canada đểquyêngóp tiền bằng cách tríchthẳng từ mỗi kỳ phát lương công chức. Mỗi năm có một người trong cơ quan mình làm việc đi từng departement, gặp riêng từng nhân viên. Họ ca sáu câu vọng cổmùi mẫnlâm ly về việc làm từ thiện.Sau đó họđưa cho mình một phiếu ưng thuận để ký têncho phép họ trích một số tiền 5$ hoặc 10$ tùy hỉ trên mỗi kỳ phát lương để giúpcho United Way of Canada(Centraide du Canada). Một tổ chức từ thiện Canada có tầmvóc quốc tế. Mình ký cho 5$/mỗi kỳ phát lương. Tính ra cũng hết 120 $/năm.

Đây là việcthiện cần phải làm. Số tiền trên đối với mình không phải là bao nhiêu, nhưng biếtđâu nócó thểgóp phần vào việc xoa diệu đôi chút nỗi thống khổ,nghèo đói tại mộtchân trời nào đó. Có ba trăm ngàn công chức, số tiền góp được cũng không phải làítđâu. Có nhiều người nói, đây là một kiểu tài trợsubventiongián tiếp cho nhà nước để họđược nhẹ bớt ngân sách về dịchvụ xã hôi.

“Phải tốntiền mới xin được tiền”

Tại Canada,muốn làm từ thiện quyên góp tiền bạc thì phải xin phép nhà nước vàđăng ký dướidanh nghĩa làđoàn thể bất vụ lợi (organismeà but non lucratif) để khỏi phại đóng thuế.

Canada đứnghàng thứ hai sau Hoà Lan về tổ chức bất vụ lợi. Hoa Kỳ đứng hành thứ năm.

Theo thốngkê năm 2010 Canada có 85378 tổ chức từ thiện, trông đó có 16 328 tại Québec. Cáctổ chức trên xin tiền bằng đủ cách: xổ số tombolat, bán đồ vật kỷ niêm, bán lịch,chocolat, áo thung, kẹo bánh v,v…

Để thu được5,3 triệu $, tổ chức Société canadienne de sclérose en plaque (bệnh đa xơ cứng?)phải chi 2,5 triệu $.

SociétéAlzheimer Canada phải tốn 3,6 triệu $ phí tổn để gây quỹ thu được 9 triệu $.

Sociétécanadienne du cancer tốn 8,7 triệu $ để thu được 25,3 triệu $

Fondationdes maladies du coeur tốn 80 triệu $ đểthu được 155 triệu $.

Các bạn nàoở tỉnh bang Ontario Canada muốn tổ chức gây quĩ từ thiện cứu trợ thiên tai thìhãy vào site sau đây để biết thủ tục đễ xin giấy phép: Fund raising-Guideline for disaster relief committee

http://www.mah.gov.on.ca/Page1573.aspx

Làm từ thiện kiểu Bill Gate

Triết lý từ thiệncủa Bill Gates

“Triết lý củaBill Gates đã rất rõ ràng và logic giống như những sản phẩm phần mềm mà công tyMicrosoft của ông đã sáng tạo ra: Làm từ thiện là tạo ra tác động lớn nhất đếnlĩnh vực y tế và giáo dục giúp mọi người vượt qua sự thiệt thòi. Trong nhữngnăm qua, Bill đã đóng góp một phần không nhỏ vào các chương trình tiêm phòng vắcxinchống sốt rét cho trẻ em châu Phi, xây dựng trường học, xây dựng thư viện, thamgia các chuơng trình chống đói nghèo toàn cầu…

Ra đời từ năm 1997 trong một văn phòng nhỏ ở ngay bên trên một lò nướngbánh pizza gần trụ sở của Microsoft, Quỹ từ thiện Bill & Melinda Gates giờđây đã có trong tay 37 tỷ USD, gấp 4 lần so với quỹ từ thiện lớn thứ 2 trên thếgiới. Theo đánh giá của tờ Time, Bill & Melinda Gates đã cứu trợ cho gần 2triệu trẻ em trên khắp thế giới bằng các chương trình tiêm chủng vắcxin, tặngmáy tính và giúp nối mạng cho 11.000 thư viện thế giới cũng như tài trợ quỹ họcbổng lớn nhất lịch sử. Còn theo tờ Newsweek, Quỹ BMG “đã thay đổi lĩnh vực y tếtoàn cầu, đẩy các bệnh tật gây ra từ đói nghèo lên điểm chú ý và làm hồi sinhcác nguyên tắc hoạt động trong nhiều lĩnh vực từ nghiên cứu ký sinh học đếnkhoa học vắcxin”.

Không chỉ tự mình thực thi các chương trình từ thiện, vợ chồng nhà tỷphú này còn đứng ra kêu gọi các quốc gia cùng với mình thành lập chương trìnhliên ứng toàn cầu cho vắcxin và chủng ngừa (GAVI). Năm 2000, BMG đã đóng góp750 triệu USD và hiện nay chương trình này đã có ngân sách hơn 8 tỷ USD, được ủnghộ từ gần 10 quốc gia”(Trích từ Diễn Đàn CUASOTINHOC).

Tại sao chúng ta nên bố thí?

Có người bốthí có chủ đích, để mong được đền ơn, để mong cầu được phước, cho con cái vàcho bản thân mình lúc chết được vãng sanh về cõi Tây Phương Cực Lạc. Đây là chođể được nhận.

Có ngườithì làm ăn lươn lẹo, chôm chỉa nhiều quá nên cần bố thí bớt để nhẹ tội vớilương tâm đồng thời chứng tỏ là mình là người hào phóng, và cuối năm còn đượccreditgiảm thuế cuối năm nữa (nhớ xinbiên nhận khi cho tiền!).

Có ngườicho để lấy tiếng. Có người cho để lấy le.

Có ngườicho vì bị ép buộc, vì sợ người ta trù ẻo,làm khó dễ. Càng giàu thì càng phảicho nhiều coi mới được vì noblesse obligeđể khòi bị người ta chửi đồ giàu mà keo kiệt. Cho để được xin hai chữ bình an,để khỏi bị chúng ghét.

Cũng có ngườivì bị ép bụng nên bắt buộc phải cho, vì bạn mình ngồi cùng bàn cũng đã cho rồi...Mìnhlàm khác người ta sợ khó coi.

Khoa học neuroscience đã chứng minh được hành độngbố thi sẽ tạo cảm giác sung sướng, hạnh phúc ở người cho. Ngoài sự vui sướngra, bố thí còn làm tăng tính miễn nhiễm đối với một số bệnh tật.

Sự kiện giúp đỡ người khác sẽ làm cho mình cảm thấy hữu íchtrong cuộc sống và quên đi nỗi niềm hiu quạnh cô đơn. Cuộc đời mình sẽ có ý nghĩa hơn.

*TheoPhật Giáo

Dana (Đàn Na): bố thí

“The meanings of “Dana”—Dana(skt): Đàn na—Bố thí—Cúng dường— Alms—Alms (money, food, clothes offered to thepoor)—To bestow—Charity—To give alms—Giving—Offerings—Đàn Na

Phạn ngữ có nghĩa là “cúng dường.” Nói chung từ “dana” chỉmột thái độ khoản đại. Đàn naquan hệvới việc phát triển một thái độ sẵn sàng cho ra những gì mà mình có để làm lợilạc chúng sanh. Trong Phật giáo Đại thừa, đây là một trong lục Ba La Mật. Hànhvi tự phát tặng cho tha nhân một vật, năng lượng hay trí năng của mình.

Bố thí là một trongsáu hạnh Ba La Mật của người tu Phật, là tác động quan trọng nhất làm tăng côngđức tu hành mà một vị Bồ Tát tu tập trên đường đi đến Phật quả. Trong Phật giáoNguyên Thủy, đàn na là một trong mười pháp “quán chiếu” và là những tu tập côngđức quan trọng nhất.

Đàn na là một thànhphần chủ yếu trên đường tu tập thiền quán, vì chính đàn na giúp chúng ta vượtqua tánh ích kỷ, đem lại lợi lạc cho cả đời này lẫn đời sau” (TổĐình Minh Đăng Quang-Phật Học TựĐiển-Thiện Phúc)

Bố thí haycúng đường là một hạnhtrong Phật giáo.

Bốthí là hạnh đầu tiên trong sáu hạnh của Bồ Tát.

Bốthí có mấy loại(Kinh Điển Phật Pháp) và Bố Thí BaLa Mật(Thích Trí Siêu).

Bố thí có 3loại:

1) Tàithí: tức bố thí tiền

2) Phápthí: bố thí pháp

3) Vôúy thí: tức bố thí sự không sợ hãi

Ba loại bốthí vừa nêu được gọi chung là vật thí.

*“Khi nói đếnbố thí, thì chúng ta phải nhận ra ba yếu tố tạo ra nó: người cho (năng thí), món đồ (vật thí) và người nhận (sởthí). Ba yếu tố nầy rất quan trọng. Nếu thiếu một trong ba yếu tố kể trênthì sẽ không có sự bố thí.

Có người cầmtrong tay một món đồ muốn cho mà không có ai nhận thì không có sự bố thí. Cómón đồ mà không có người cho và người nhận thì cũng không có sư bố thí. Có ngườisẵn sàng nhận đồ mà không có ai cho thì cũng không có sự bố thí.

*Một sự bốthí được xem là trong sạch và đem lại phước báo vô lượng vô biên cần phải có bayếu tố sau đây

- Người bốthí phải có tâm trong sạch.

- Vật đượcthí phải chân chính.

- Người nhậnphải được kính trọng tối đa”.

*Theo thiền sư Munindra(tác phẩm Living this life fully)

Có người rấttừ tâm, sẵn sàng bố thí một cách sốt sắn.Họ cảm thấy được vui sướng khi có dịpbố thí hoặc khi giúp đỡ người khác. Hành động của họ xuất phát từtâm quảng đại bốthígenerosity,từ tâm metta (loving kindness) và từ bi karuna(compassion).

Lòng thamngăn chặn hành động bố thí.

Có ba thọ (vedana)hay giác: vui thích, khó chịu và trung dung.

Thiền sư Munindra nói rõ là cội rễ của vedanalà kinhnghiệm có trong từng khoảnh khắc một.

Đểđáp lại với lục cănsix sense organs(nhãn, nhĩ,tỷ, thiệt,thân,ý) là sự xuất hiện của lục trần sixsense objects(sắc, thanh,hương, vị, xúc, pháp).

Cảm giác tốt sẽ làm nẩysinh ra lòng tham greedvà tâm bám víuchấp thủattachment (upadana).

Cảm giác xấu, khó chịu sẽ sanh ra lòng ghét bỏaversionvà đưa đến sự kết tội.

Cuối cùng, là bất khổ bất lạc thọ (không khổ không sướng) neutral feelingsẽđem đến phiền não delusionvì tâm ý không thể thấy rõ và thấutriệt được. Nghĩa là không có chánh niệm tỉnh thức mindfullawareness.(Neutralsensation generally precipitates delusion because it often does not make enoughof an impression on the mind and thus is not observed or understood clearly;that is, there is no mindfull awareness) (Thiền sưMunindras).

“Trong dòng sông cảm thọ củachúng ta có rất nhiều giọt nước khổ thọ, nhưng cũng có một số giọt nước lạc thọvà rất nhiều giọt nước xả thọ. Nhưng đối với người tu tất cả xả thọ đều có thểbiến thành lạc thọ. Khi biết đem chánh niệm soi vào thì xả thọ sẽ thành lạcthọ. Không đau răng là một hạnh phúc, không bệnh tật là một hạnh phúc, sự vắngmặt của đam mê, của giận hờn có thể trở thành hạnh phúc. Chúng ta có quyền thựctập câu linh chú thứ năm: Đây là giây phút hạnh phúc (This moment is a happymoment). Bất cứ giây phút nào chúng ta cũng có thể đọc câu linh chú này, trướckhi làm việc, trong khi làm việc, trước khi ăn cơm, trong khi ăn cơm. Khi ta cóchánh niệm thì giây phút đó trở thành ra lạc thọ”. (Thiền sưThích Nhất Hạnh- Kinh Phước Đức Giảng Giải. Trang mạng Hương TừBi)

“Lục căn

-Nhãn là mắt, dùng đểnhìn.
¨ Nhĩ là tai, dùng để nghe.
¨ Tỷ là mũi, dùng để ngửi.
¨ Thiệt là lưỡi, dùng để nếm.
¨ Thân là da bọc thân người, dùng để nhận biết những cảm giác như nóng, lạnh..
¨ Ý là tư tưởng, dùng để phân biệt

Lục trần

-Sắc: là màu sắc, hìnhdáng.
- Thanh: là âm thanh phát ra.
- Hương: là mùi vị.
- Vị: là chất vị do lưỡi nếm được.
- Xúc: là cảm giác như cứng, mềm, nóng, lạnh.
- Pháp: là những hình ảnh, màu sắc, hương vị được lưu lại từ 5 trần ở trên.

Khi Lục căn (six sense organs) tiếp xúc với Lục trần (six sense objects), cónghĩa là: mắt thấy được hình ảnh nào, mũi ngửi được mùi thơm nào đó, lưỡi nếmđược chất chua, cay hay ngọt, tai nghe được điệu nhạc êm đềm, thân thì cảm thấyđau đớn, hay lạnh lẽo, còn ý thì bắt đầu suy nghĩ, thì ký ức của chúng ta phátsinh ra sự phân biệt. Và chính sự phân biệt, hiểu biết và phán đoán này được gọilà thức. Cũng như Lục căn, thức cũng có 6 thức nên thường được gọi là Lục thức(six sense of consciousness). Do đó Lục thức gồm có: Nhản thức, Nhĩ thức, Tỷ thức,Thiệt thức, Thân thức và Ý thức. Tất cả những chủng tử của nghiệp từ nhiều đờitrong quá khứ cộng với biết bao nhân duyên để tạo thành con người trong hiện tạimà nhà Phật gọi là Ngũ uẩn. Ngũ uẩn thì có sắc uẩn thuộc về phần thân xác và thọuẩn, tưởng uẩn, hành uẩn, thức uẩn thì thuộc về phần tâm thức” (theo trangmạng Ánh Đạo Vàng. Lục căn -Lục Trần- Lục Thức)

*Theo Thiên Chúa Giáo

Đức Chúa Trờilà đấng toàn năng, tạo ra mọi sự vật trên Trời và dưới thế. Chúa cho chúng ta sựsống đời đời.

Từ thiện đượcxây dựng từ lòng thương yêu bất vụ lợi không màng đến sự báo đáp hay nhận lại bấtcứ điều gì cả. Cho xuất phát từ lòng thương yêu không giới hạn.

Kinh thánhcó nói “Cho sẽ mang đến cho ta nhiều hạnh phúc hơn nhận”

Act.20.35 Luc14.12-14. « Il y a plus debonheur à donner qu'à recevoir »

Thiên ChúaGiáo khuyên bảo tín đồ phải có trách nhiệm giúp đỡ người khốn khổ, kém may mắn.

Kết luận

Xét về mốitương quan giữa con người với nhau, hành động ăn xin đã tạo nên một tương quanbất bình đẳng.

Kẻ ăn xinlà người đứng ở vị trí có chủ đích rõ ràng...

Mộtsố kẽ ăn xin , bằng mọi cách cốtình phải phơi bày ra tất cả những gì ghê tỡm nhất trên thân thể họ, kể lể nỗibất hạnh của đời họ với thâm ý gợi lòng thương cảm nơi chúng ta, và nhất là phảigây cho chúng ta một mặc cảm tội lỗi nặng nề nếu chúng ta không chịu giúp họ.

Ôi ! Ngàynay ăn xin đã trở thành một nghề, một “kỷ nghệ” hái ra tiền khoẻ ru bà rù.

Nghèo mới ănxin,nhưng có kẻ giàu cũng ăn xinnữa.

Còn cho haykhông, đó là quyền, là cách suy nghĩ riêng và cũng như tùy vào cái tâm của mỗingười./.

In this world there are threethings (of value)for one who gives… Before giving, the mind of thegiver ishappy. While giving, the mind of the giver is peaceful. After giving, the mindof the giver is uplifted.(The Buddha, AN 6.37)

Tham khảo:

- Nghềăn mày

http://www.phannan.net/2008/12/09/ngh%e1%bb%81-an-may/

- DânTrí. Ăn xin - Nhìn từ nhiều giác độ

http://dantri.com.vn/c202/s202-303250/an-xin-nhin-tu-nhieu-giac-do.htm

- LouiseLeduc. La charité coute cher. Cyberpress

http://www.cyberpresse.ca/actualites/quebec-canada/national/201012/02/01-4348720-la-charite-coute-cher.php

-C Goldberg. Boston Globe. For good health, it is better to give,science suggests

http://www.highbeam.com/doc/1P2-7819658.html

Montreal,May 9, 2011