Thi kệ là những bài thơ ngắn mà bạn có thể đọc thuộc lòng trong những sinh hoạt hàng ngày của mình để giúp trở về giây phút hiện tại và an trú trong chánh niệm. Đây là sự hòa quyện giữa thiền tập và thi ca, thi kệ cũng là một phần thiết yếu và đã có lâu đời trong truyền thống thiền tập đạo Bụt. Sử dụng một thi kệ không yêu cầu bất kỳ kiến thức đặc biệt hay một sự thực hành tôn giáo nào. Bắt đầu bạn có thể ghi nhớ một câu mà mình tìm thấy và ưa thích để thực tập. Hay bạn viết những bài thi kệ này xuống một nơi có thể nhìn thấy thường xuyên.
Thi kệ được áp dụng khi chúng ta thức dậy, rửa mặt, trong bữa ăn, rửa bát, uống trà… Bạn có thể thực tập thi kệ trong suốt ngày để giúp bạn thật sự có mặt trong giây phút hiện tại. Trong một khóa tu mùa hè, để giúp các trẻ em và cả người lớn đến Làng Mai thực tập chánh niệm, tôi đã bắt đầu soạn thảo những thi kệ cho những sinh hoạt thiết yếu của đời sống hiện đại ngày nay.
Chúng ta thường trở nên quá bận rộn mà quên đi những gì chúng ta đang làm, chúng ta là ai, thậm chí quên thở! Chúng ta quên nhìn những người mà chúng ta yêu thương và quên lãng sự có mặt trân quý của họ cho đến khi có thể là quá muộn và hối tiếc. Ngay cả khi chúng ta có một ít thời gian rảnh rổi, chúng ta cũng không biết làm thế nào để có được sựu liên hệ và tiếp xúc một cách sâu sắc với những gì đang xảy ra trong ta và xung quanh ta. Ta xem truyền hình, nhận điện thoại, dung internet... vì sợ phải đối diện với sự trống trải của chính mình.
Thiền tập là ý thức về những gì đang xảy ra cho thân thể, cảm xúc, tâm trí và thế giới. Khi bạn có mặt trong hiện tại, bạn sẽ thấy vẻ đẹp và kỳ diệu của những gì ngay trước mắt mình, đôi mắt của trẻ thơ, ánh mặt trời buổi ban mai, nét mặt của người thương... Bạn có thể rất hạnh phúc chỉ bằng cách ý thức về những gì đang ở trước mặt mình. Thực tập thi kệ là một trong những cách để giúp bạn sống tỉnh thức và thưởng thức được một cách sâu sắc nhất những gì trong giây phút hiện tại, đó chính là nhu yếu thâm sâu nhất của con người.
Khi bạn đã thuộc một bài thi kệ, nó sẽ đến với bạn hoàn toàn tự nhiên, như khi nâng chén trà lên, nếu bạn có chánh niệm thì tự khắc bài kệ sau đây sẽ đến với bạn:
Chén trà trong hai tay
Chánh niệm nâng tròn đầy
Thân và tâm an trú
Bây giờ và ở đây
Bạn không cần học thuộc lòng một lần tất cả các bài kệ. Bạn có thể bắt đầu với vài bài mà bạn ưa thích, rồi từ từ học thêm một bài, rồi một bài khác.
Những bài thi kệ này có công năng nuôi dưỡng sự tỉnh thức, nuôi dưỡng chánh niệm. Xử dụng chúng trong một thời gian bạn sẽ thấy có sự biến đổi trong cuộc đời của bạn. Bạn sẽ có chánh niệm, điềm tỉnh, bình an và niềm vui trong mỗi tư thế và động tác hằng ngày.
Bạn hãy sáng tác thêm những thi kệ cho riêng mình để phù hợp với hoàn cảnh cụ thể mình đang sống. Những bài thi kệ sẽ là những người bạn đồng hành vững chãi và thú vị.
| THỨC DẬY Thức dậy mỉm miệng cười Hăm bốn giờ tinh khôi Xin nguyện sống trọn vẹn Mắt thương nhìn cuộc đời | QUƠ DÉP Đặt chân trên mặt đất Là thể hiện thần thông Từng bước chân tỉnh thức Làm hiển lộ pháp thân | XUỐNG GIƯỜNG |
| BẬT ĐÈN Thất niệm là bóng đêm Chánh niệm là ánh sáng Đưa tỉnh thức trở về Cho thế gian tỏ rạng | XẾP MỀN Xếp mền cho niềm vui Sống ngăn nắp cuộc đời Thân và tâm thúc liễm Phiền não phải rụng rơi | MỞ CỬA SỔ |
| VẶN NƯỚC Nước từ nguồn suối cao Nước từ lòng đất sâu Nước mầu nhiệm tuôn chảy Ơn nước luôn tràn đầy | ĐÁNH RĂNG Đánh răng và súc miệng Cho sạch nghiệp nói năng Miệng thơm lời chánh ngữ Hoa nở tự vườn tâm | SÚC MIỆNG |
| RỬA MẶT Rửa mặt là rửa tâm Sạch hết mọi cấu trần Để cho nguồn an lạc Đi vào cả châu thân | VÀO NHÀ CẦU Không nhơ cũng không sạch Không bớt cũng không thêm Trí tuệ Ba La Mật Không có pháp nào trên | ĐI TIỂU |
| RỬA TAY Múc nước để rửa tay Xin nguyện cho mọi người Có đôi bàn tay khéo Gìn giữ trái đất này | TẮM Không sinh cũng không diệt Không trước cũng không sau Trao truyền và tiếp thọ Pháp giới tính nhiệm mầu | CẠO TÓC |
| RỬA CHÂN Sự an lạc của ngón chân Niềm an lạc của thân tâm | SOI GƯƠNG Chánh niệm là đài gương Gương soi hình tứ đại Đẹp nhất là tình thương Và cái nhìn rộng rãi | MẶC ÁO |
| MẶC ÁO NHẬT BÌNH Mang áo của người tu Tâm tư thường khỏe nhẹ Nguyện sống đời thảnh thơi Đem vui cho trần thế | KHOÁC ÁO CA SA | LÊN XUỐNG CẦU THANG Lên hay xuống cầu thang Bước chân thường nhẹ nhàng Nếu nghe tiếng lộp cộp Là biết lòng chưa an |
| KỆ CHUÔNG (1) Ba nghiệp lắng thanh tịnh Gửi lòng theo tiếng chuông Nguyện người nghe tỉnh thức Vượt thoát nẻo đau buồn | KỆ CHUÔNG (2) Nguyện tiếng chuông này vang pháp giới Xa xôi tăm tối cũng đều nghe Những ai lạc bước mau dừng lại Tỉnh giấc hôn mê thấy nẻo về | KỆ CHUÔNG (3) |
NGHE CHUÔNG (1) NGHE CHUÔNG (2) | NGHE CHUÔNG (3) Nghe tiếng chuông Lòng nhẹ buông Tâm tĩnh lặng Hết sầu thương Tập buông thả Thôi vấn vương Lắng nghe thấu Tận nguồn cơn Học nhìn lại Hiểu và thương | XẾP GIÀY DÉP |
| VÀO THIỀN ĐƯỜNG Vào thiền đường Thấy chân tâm Một ngồi xuống Dứt trầm luân | ĐỐT NẾN Thắp lên một ngọn đèn Cúng dường vô lượng Bụt Một tâm niệm an lành Làm rạng ngời mặt đất | ĐỐT LÒ |
QUÁN TƯỞNG TRƯỚC KHI LỄ BỤT | NGỒI THIỀN SÁNG | NGỒI XUỐNG |
NGỒI THIỀN TỐI | ĐIỀU THÂN | ĐIỀU CHỈNH HƠI THỞ Thở vào tâm tĩnh lặng Thở ra miệng mỉm cười An trú trong hiện tại Giờ phút đẹp tuyệt vời |
| THỞ (1) Quay về nương tựa Hải đảo tự thân Chánh niệm là Bụt Soi sáng xa gần Hơi thở là Pháp Bảo hộ thân tâm Năm uẩn là Tăng Phối hợp tinh cần Thở vào thở ra Là hoa tươi mát Là núi vững vàng Nước tĩnh lặng chiếu Không gian thênh thang | THỞ (2) | THỞ (3) |
NGỒI THIỀN (1) | NGỒI THIỀN (2) Ngồi thiền trong bản môn Giây nào cũng thành đạo Cội nào cũng bồ đề Tòa nào cũng Đa bảo | TÊ CHÂN ĐỔI CÁCH NGỒI Khổ thọ và lạc thọ Như mây trời theo gió Hơi thở là giây neo Thuyền về nơi bến cũ |
THIỀN HÀNH | CHẮP TAY CHÀO Sen búp xin tặng người Một vị Bụt tương lai | NÂNG BÌNH BÁT (1) Bình bát của Như Lai Nay được nâng trên tay Nguyện hết lòng thực tập Pháp tam luân không tịch |
NÂNG BÌNH BÁT (2) | NÂNG BÁT KHÔNG Tay nâng chiếc bát không Tôi biết rằng trưa nay Tôi có đủ may mắn Để có bát cơm đầy | NÂNG BÁT ĐẦY Tay nâng bát cơm đầy Tôi thấy rõ vạn vật Đang dang tay góp mặt Để cùng nuôi dưỡng tôi |
| CHÚ NGUYỆN Pháp Bụt thật phi thường Bảy hạt đầy mười phương Cúng dường khắp pháp giới Từ bi không biên cương Án độ lợi ích tóa ha (3 lần) | XUẤT SANH | TRƯỚC KHI ĂN Vạn vật tranh sống Trên quả đất này Nguyện cho tất cả Có bát cơm đầy |
| BỐN ĐŨA ĐẦU Đũa thứ nhất, học hiến tặng niềm vui Đũa thứ hai, học làm vơi nỗi khổ Đũa thứ ba, học giữ lòng hoan hỷ Đũa thứ tư, học thực tập thả buông | ĂN CƠM (1) Ăn cơm nơi tích môn Nuôi sống cả tổ tiên Mở đường cho con cháu Cùng tìm hướng đi lên | ĂN CƠM (2) |
| NHÌN BÁT CƠM ĐÃ SẠCH THỨC ĂN Bát cơm đã vơi Bụng đã no rồi Bốn ơn xin nhớ Nguyện sẽ đền bồi | NÂNG CHÉN TRÀ LÊN | KỆ VÔ THƯỜNG |
RỬA BÁT (1) | RỬA BÁT (2) Rửa bát trong tích môn Ta nhìn ta mỉm cười Ta làm chi đó vậy Kìa nụ hồng đang tươi | RỬA BÁT (3) Rửa bát nơi tích môn Chồng lên ba vạn cái Nhìn qua cửa bản môn Bát rửa hoài không ngại |
| QUÉT TƯỚC Siêng năng quét đất Bụt Cây tuệ nẩy mầm xanh | QUÉT LÁ (1) Quét lá nơi bản môn Lá nào cũng thị hiện Chơi đi trốn đi tìm Chẳng đi mà chẳng đến | QUÉT LÁ (2) |
| TƯỚI CÂY TRONG CHẬU Đừng thấy mình riêng lẻ cây ơi Nước này tuôn chảy từ mạch đất trời Nước này là đại địa Ta có nhau tự muôn đời | DỌN THIỀN ĐƯỜNG Nơi thiền đường im mát Quét dọn không thấy mệt | CẮT HOA |
| CẮM HOA Trang nghiêm Tịnh Độ Nơi cõi ta bà Đất tâm thanh tịnh Hiển lộ ngàn hoa | THAY NƯỚC BÌNH HOA Nước giữ hoa tươi Hoa nở cho người Hoa thở tôi thở Hoa cười tôi cườ | TẮM BỤT |
| CHÙI CẦU TIÊU Đẹp thay sự quét dọn Tịnh nghiệp ngày thêm lớn | ĐỔ RÁC (1) Một thùng rác bẩn Một bông hồng thơm Muôn vật chuyển hóa Thường trong vô thường | ĐỔ RÁC (2) |
| LÀM VƯỜN Đất đưa ta ra đời Rồi đất ôm ấp ta Sinh diệt trong hơi thở Sinh diệt như hằng sa | TRỒNG CÂY Tôi gửi tôi cho đất Đất gửi đất cho tôi Tôi gửi tôi nơi Bụt Bụt gửi Bụt nơi tôi | NHỔ CỎ (1) |
| NHỔ CỎ (2) Nhổ cỏ nơi tích môn Nhớ đến Trần Thái Tông Nhổ cỏ dùm Chiêu Hoàng Cho sông dài biển rộng | NHỔ CỎ (3) | NHỔ CỎ (4) Nhổ cỏ nơi bản môn Ta nhớ chú điệu xưa Bụt che chở ngàn đời Cho muôn ngàn cậu bé |
TƯỚI CÂY (1) | TƯỚI CÂY (2) Tưới cây trong bản môn Tham dự vào sự sống Mây tuyết cùng một dòng Núi cao về biển rộng | TƯỚI CÂY (3) Tưới cây trong tích môn Tham dự vào sự sống Mây tuyết cùng một dòng Núi cao về biển rộng |
| LẶT RAU Mặt trời xanh rờn một rổ rau tươi Vạn pháp nương nhau làm nên cuộc đời | MỞ MÁY VI TÍNH | NHẤC ĐIỆN THOẠI Tiếng đi ngoài ngàn dặm Xây dựng niềm tin yêu Mỗi lời là châu ngọc Mỗi lời là gấm thêu |
| GẮN DÂY AN TOÀN Hai phần ba tai nạn Xảy ra tại gần nhà Biết vậy tôi cẩn trọng Dù không đi đâu xa | CHÍT KHĂN | ĐI XE ĐẠP Ngồi thẳng trên xe đạp Vững chãi giữ thăng bằng Phúc xin tu cùng Tuệ Hành và Giải song song |
| TRƯỚC KHI RỒ MÁY XE Trước khi cho máy nổ Tôi biết tôi đi đâu Xe với tôi là một Xe mau tôi cũng mau | GIẬN (1) Cái giận làm tôi xấu Biết vậy tôi mỉm cười Quay về thủ hộ ý Từ quán không buông lơi | GIẬN (2) |
| GIẬN (3) Giận nhau trong tích môn Nhắm mắt nhìn mai sau Trong ba trăm năm nữa Người đâu và ta đâu? | NHÌN BÀN TAY Bàn tay là của ai Chưa từng một lần chết Ai ngày qua đã sinh Ai ngày mai sẽ diệt | KHÂU ÁO |
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D961079962.-%3B)