7. Sự tự thiêu của Bồ tát Quảng Đức không mâu thuẫn với giới không sát sanh

Mục đích đức Phật chế định giới điều ‘không sát sanh’ trong đó bao hàm ý nghĩa ‘không được tự sát’, nhằm mục đích phát triển lòng từ bi đến với mọi loài chúng sanh, bảo vệ và tôn trọng sự sống của các loài động vật, nhưng riêng về vấn đề tự sát, được đức Phật ngăn cấm là những hành vi tiêu cực, như cuộc sống quá khổ đau, không đủ sức giải quyết vấn đề, nên giải quyết bằng cách tự sát. Nhưng việc ‘tự sát’ hay nói đúng hơn là sự ‘hy sinh’ mang ý nghĩa cao đẹp, trong thánh điển Phật giáo vẫn được đề cao. Như trong “Bổn sanh’ đã tường thuật một cách tỉ mỉ những câu chuyện tiền thân của đức Phật, đây là một chứng minh cụ thể, vì chính hành vi hy sinh này, đều mang ý nghĩa giác ngộ chân lý, thấy rõ được tính duyên khởi, vô thường, vô ngã, và hẳn nhiên vị ấy không còn chấp trước đối với thân ngũ uẩn, có nghĩa là một vị Bồ tát ở trong trạng thái giác ngộ, do đó việc hy sinh tánh mạng không có ảnh hưởng gì đến sự giác ngộ. Sự hiện hữu (sống) hay tan rã (chết) của thân ngũ uẩn là một qui luật tự nhiên, bất cứ ai cũng không tránh khỏi, cho dù đó là Phật, điều mà đức Phật giáo dục con người là không nên chấp trước, vì chấp trước là nguồn gốc của khổ đau. Ý nghĩa của chấp trước là không chấp nhận qui luật chuyển biến của vạn vật, do vậy sanh ra khổ.

Cũng vậy, hành vi tự thiêu của Bồ tát Quảng Đức không phải là hành vi trốn chạy cuộc sống, không vì lòng tham lam, sân hận và ngu si mà ngược lại cử chỉ đó thể hiện lòng từ bi và trí tuệ. Lòng từ bi của Ngài chính là không dùng bạo lực giải quyết vấn đề, vì dù muốn dù không cũng sẽ giết hại bao nhiêu sinh mạng, chỉ lấy thân mình làm ngọn đuốc để thức tỉnh cho kẻ mê mờ của giòng họ Ngô. Trí tuệ của Ngài chính là người thấy được chân lý duyên khởi, không còn chấp trước tự ngã, hành vi của Ngài thể hiện tinh thần vô ngã và lòng vị tha của Phật giáo Đại thừa. ‘Vô ngã’ là xem nhẹ sự sống chết của tự thân; ‘vị tha’ là hành vi không bị tư lợi, vì người khác phục vụ, Ngài tự thiêu là sinh sinh sự sống của mình để bảo tồn Phật pháp nói riêng và văn hóa dân tộc nói chung. Trong tinh thần hy sinh như vậy, dựa vào kinh điển của Phật giáo, chúng ta thấy giữa giới ‘không được sát sanh’ và sự kiện ‘tự thiêu của Bồ tát Quảng Đức’ không mâu thuẫn, ngược lại rất hợp lý.