UNESCO Tiết lộ Kế hoạch Khai thác Trung tâm Văn hóa Phật giáo Bamiyan ở Afghanistan

Hình 1: Mục đoạt giải: Không gian triển lãm. Ảnh: UNESCO

UNESCO, phối hợp với Bộ Thông tin và Văn hóa Afghanistan, đã công bố đề xuất kế hoạch khai thác Trung tâm Văn hóa Phật giáo Bamiyan. Đội M2R có trụ sở tại Cộn hòa Argentina, dẫn đầu bởi Carlos Nahuel Recabarren, Manuel Alberto Martínez Catalán và Franco Morero, đã được chọn từ 1.070 mục thiết kế từ 117 quốc gia. Công việc chuẩn bị để họ thực hiện kế hoạch, "sẽ ngay lập tức bắt đầu." với chủ đề Ký ức: "Sự hiện diện vĩnh cửu của sự biến mất, gần với ranh giới của Di sản Thế giới Bamiyan." Với sự hỗ trợ tài chính bởi hào phóng từ Hàn Quốc, Trung tâm Văn hóa Phật giáo Bamiyan sẽ được thực hiện tại một vị trí nổi bật gần ranh giới của Di sản Thế giới về Cảnh quan Văn hóa và Di tích khảo cổ học Bamiyan. Mặc dù được biết đến nhiều nhất về Di sản Thế giới với những pho tượng Phật khổng lồ đã bị phá hủy vào năm 2001, "Trung tâm Văn hóa Phật giáo Bamiyan được định hướng về tương lai nhiều hơn, bao gồm di sản nhiều lớp của lịch sử cổ đại tại Afghanistan, và hình dung tòa nhà như một nền tảng trong nỗ lực bảo tồn văn hóa, thúc đẩy nghiên cứu và xây dựng xung quanh cộng đồng văn hóa". Cuộc thi quốc tế về thiết kế Trung tâm Văn hóa Phật giáo Bamiyan đã đánh dấu bước đầu trong quá trình này. 

Các đề xuất thiết kế phải tập trung vào chủ đề đoàn kết dân tộc để thúc đẩy bảo vệ di sản, nhận thức đa văn hóa và bản sắc văn hóa, qua đó đóng góp vào các mục tiêu rộng lớn hơn là hòa giải, xây dựng hòa bình và phát triển kinh tế xã hội ở Afghanistan. Thiết kế Trung tâm Văn hóa Phật giáo Bamiyan cũng phải bổ sung cho cảnh quan vật chất và lịch sử của Banmiyan, được UNESCO miêu tả là một cảnh quan "mang một minh chứng đặc biệt cho một truyền thống văn hóa ở khu vực Trung Á, vốn đã biến mất". Khi đưa ra lựa chọn, ban giám khảo đã áp dụng các nguyên tắc nhấn mạnh thiết kế, "sự đổi mới, tạo thuận lợi cho cộng đồng, ý thức môi trường, kết nối với cảnh quan tự nhiên, và văn hóa của Thung lũng Bamiyan." 

Ông Paolo Fontani, Giám đốc văn phòng UNESCO tại Afghanistan đã nói rằng "cuộc thi này là một cơ hội để tạo ra một khuôn mẫu mới cho sự phát triển kiến trúc, thiết kế và văn hóa ở Afghanistan. Đây là một trong những mục tiêu của chúng tôi để đảm bảo rằng người dân Afghanistan nhận ra chính họ trong ý tưởng thiết kế."

Thiết kế đoạt giải đã được Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani tán thành, người đã thừa nhận quá trình lựa chọn tranh thủ bởi UNESCO và bày tỏ sự cống hiến của mình trong việc bảo vệ di sản văn hóa của Afghanistan. Sau đó, đã có thông báo rằng Chính phủ Afghanistan sẽ thiết lập một chương trình văn hóa quốc gia lớn, với mục đích duy nhất là đánh giá sự đa dạng văn hóa phong phú của đất nước. Chương trình sẽ bao gồm một cuộc khảo sát khảo cổ học trên toàn quốc, các chương trình coong nghiệp sáng tạo và các hoạt động có mục tiêu để bảo vệ quyền của người thiểu số trên toàn quốc. 

Bộ Thông tin và Văn hóa Afghanistan, cùng với UNESCO với sự hỗ trợ tài chính từ Hàn Quốc, sẽ xây dựng tòa nhà trong thời gian hai năm trị giá 2.5 triệu USD

Nhóm thiết kế được chiến thắng và đoạt giải thưởng 25.000 USD. Bốn Á quân, bao gồm các đội đến từ Thổ Nhĩ Kỳ, Pháp, Hà Lan và New Zealand/được thưởng mỗi đội 8.000 USD

Các thành viên Ban giáo Quốc tế khảo gồm: 

Zahara Bereshna (kiến trúc sư, Afghanistan); Young Joon Kim (kiến trúc sư và điều phối viên của Thành phố sách Paju, Hàn Quốc); Robert Knox (người phụ trách, Canada / Vương quốc Anh); Elizabeth O'Donnell (kiến trúc sư, Quyền trưởng khoa Cooper Union, Hoa Kỳ); Ajmal Maiwandi (kiến trúc sư, Giám đốc điều hành của Agha Khan Trust for Culture, Afghanistan); Jukka Jokilehto (Cố vấn đặc biệt cho Tổng Giám đốc ICCROM, Thành viên Hội đồng Quốc tế về Di tích và Địa điểm) và Cameron Sinclair ( kiến trúc sư, Giám đốc Điều hành, Quỹ Jolie-Pitt, đồng sáng lập Kiến trúc vì Nhân loại).

Hình 2: Lối vào Sảnh khai thác khai thác Trung tâm Văn hóa Phật giáo Bamiyan. Ảnh: UNESCO

Từ Trung tâm Văn hóa Phật giáo Bamiyan, kiến trúc sư tìm cách tạo ra một trung tâm mới quan trọng, để giao tiếp và chia sẻ ý tưởng. Do đó, đề xuất của chúng tôi cố gắng tạo ra không phải một tòa nhà đối tượng mà là một nơi giao lưu; một hệ thống không gian âm, nơi cảnh quan ấn tượng của tượng Phật khắc trên Vách đá, đan xen với hoạt động văn hóa phong phú mà sẽ vun bồi cho Trung tâm Văn hóa Phật giáo Bamiyan. Sau đó, Trung tâm Văn hóa Phật giáo Bamiyan không phải là một công trình được xây dựng mà là được 'khám phá' hoặc 'phát hiện' bằng cách khắc nó lên khỏi mặt đất. Chiến lược kiến trúc ban đầu này tạo ra một tòa nhà có tác động tối thiểu, hoàn toàn hòa nhập vào cảnh quan, tận dụng quán tính nhiệt, và cách nhiệt với mặt đất, mang lại sự phù hợp với truyền thống xây dựng cổ đại tại địa phương. 

Ban giám khảo đã xác định "phẩm chất đặc biệt" trong bài viết này: "một kế hoạch được hình thành tốt, cung cấp cho tất cả các yếu tố của chương trình, cũng như tách biệt các hoạt động công cộng/triển lãm và nghiên cứu/giáo dục; một trang web chiến lược rất nhạy cảm tạo ra một chuỗi bài dự thi trang nhã, và tác động trực quan tối thiểu đến địa điểm, tích hợp tòa nhà như một phần của chiến lược vườn lớn hơn, và đề xuất xây dựng bằng gạch sẽ được thể hiện trên không gian bên trong của tòa nhà, tạo ra những lối đi trang nhã có thể dễ dàng trong phục vụ, như không gian hội họp thân mật hoặc trang trọng, và bổ sung không gian trưng bày không chính thức. Họ cũng nhận thấy là một dự án với quy mô thích hợp, và với sự phát triển thiết kế cẩn thận, sẽ là có thể xây dựng một dự án."

Runner-Up: Ahmet Balkan, Emre Bozatli (BCC002009, Turkey)

Hình 3: Thiết kế đoạt giải cho Trung tâm Văn hóa Phật giáo Bamiyan được tích hợp với cảnh quan. Ảnh: UNESCO

Hình 4: Mục trúng thưởng: Sơ đồ tầng trệt. Ảnh: UNESCO

Hình 5: Tổng quan Trung tâm Văn hóa Phật giáo Bamiyan. Ảnh: UNESCO


Hình 6: Phối cảnh nội thất Trung tâm Văn hóa Phật giáo Bamiyan. Ảnh: UNESCO 

Ý tưởng từ kiến trúc sư, về sự thống nhất được tăng cường bởi sự đơn giản và trầm mặc. Về mặt kiến trúc toàn bộ, chúng tôi đề xuất sự đơn giản, một sự khép kín quan trọng, trong đó kiến trúc hình diều hâu, hướng ra ngoài được đề xuất như một điểm khởi đầu cho sự thích nghi, và mở rộng trong tương lai. Đó là kiến trúc trơn tru, là kiến trúc xương sống để tràn đầy sức sống; một kiến trúc trừu tượng, không trang trí, không áp đặt, để lại quyền tự do cho người sử dụng về cách sử dụng và biến dinh thự thành trung tâm văn hóa của ý chí tập thể. 

Có thể thấy trước sự đơn giản chứ không dư thừa về mặt xây dựng. Do kinh phí là vô cùng quý giá và hạn chế, trong bối cảnh sâu sắc bởi xung đột xã hội và kinh tế, chúng tôi đề xuất một phương án xây dựng đơn giản dựa trên ba vật liệu: cho kết cấu bê tông trải dài không gian rộng và linh hoạt; gạch nung sản xuất tại địa phương làm vật liệu xây dựng, chính của nơi này và duy trì nền kinh tế, sinh thái và truyền thống của địa phương; và đá địa phương để lát sàn tinh tế, phù hợp với một trung tâm văn hóa thiên nhiên này. 

Runner-Up: Noel Dominguez, Zoe Salvaire, Agathe Culot, Anna Kampmann, Alexandre Ferron (BCC002022, France)

Hình 7: Phối cảnh sơ đồ tầng trệt Trung tâm Văn hóa Phật giáo Bamiyan. Ảnh: UNESCO

Hình 8: Phối cảnh tổng quan Trung tâm Văn hóa Phật giáo Bamiyan. Ảnh: UNESCO

Hình 9: Phối cảnh nội thất Trung tâm Văn hóa Phật giáo Bamiyan.  Ảnh: UNESCO

Hình 10: Phối cảnh nội thất Trung tâm Văn hóa Phật giáo Bamiyan.  Ảnh: UNESCO

Hình 11: Phối cảnh không gian biểu diễn Trung tâm Văn hóa Phật giáo Bamiyan.  Ảnh: UNESCO

Trung tâm văn hóa Phật giáo Bamiyan (BCC), từ Kiến trúc sư bao gồm các yếu tố chương trình phong phú, và hấp dẫn được tích hợp vào một địa điểm đáng chú ý về cả cảnh quan và lịch sử của nó. Dự án của chúng tôi nhằm tôn vinh và thúc đẩy việc chia sẻ di sản văn hóa, cảnh quan và lịch sử ưu việt này, ngay cả khi nó cung cấp cho cộng đồng người Afghanistan ở di tích Phật giáo cổ đại Bamiyan, và du khách một công cụ thú vị, để mạnh dạn viết nên lịch sử tập thể sau này. 

Chương trình BCC được tổ chức giống như ngôi làng, các tòa nhà ("khối chương trình") được bố trí xung quanh các đường phố nội khu (lối đi và tầm nhìn về phía gần, trung bình và cảnh quan xa xôi). Nằm trong sự kéo dài của mạng lưới đô thị hiện có (công an và đài truyền hình), dự án bảo tồn tính liên tục được xây dựng. Mặc dù cơ sở BCC ở khu vực lân cận rõ ràng là không thể so sánh được, nhưng "khối chương trình" có quy mô gần với các tòa nhà đã có từ trước, và hài hòa phù hợp với bối cảnh. 

Hình: Runner-Up: Costas Nicolaou, Constantinos Marcou (BCC004104, Cyprus)

Từ kiến trúc sư này đề xuất xem xét khái niệm văn hóa, ngoài những lời giải thích thơ ca đã được lồng ghép bởi các cách tiếp cận khác nhau, và đọc nó có nghĩa là hiểu nó trong bối cảnh xã hội và chính trị. 

Bamyan trở thành một địa điểm Phật giáo từ thế kỷ thứ 2 cho đến thời Hồi giáo xâm lược vào nửa cuối thế kỷ thứ 7. Cho đến khi nó hoàn toàn bị chinh phục bởi triều đại Hồi giáo Saffarid vào thế kỷ thứ 9, Bamyan là một địa điểm văn hóa về Đức Phật. Sau khi nó bị hủy hoại đã trải qua những xung đột chính trị chi phối môi trường vật chất. Khoảng trống văn hóa của những tổn thương đó, không chỉ hiện hữu trong ký ức của người dân nơi đây, mà còn tồn tại như sự vắng mặt của "không gian văn hóa". Mặc dù thường được lãng mạn hóa, nhưng điều này cho thấy rằng khái niệm văn hóa là một cái gì đó hơn là xã hội, và việc khẳng định nó có thể trở thành bộ máy gây ra xung đột chính trị. Tượng Đại Phật được tạc vào hốc đá ở Bamyan, Afghanistan là những ví dụ như vậy, trong đó không gian sản xuất của văn hóa được đánh dấu bằng sự vắng mặt của báu vật chính của nó, những pho tượng Phật khổng lồ. 

Xem xét bốn đồ tạo tác chính là một phần của môi trường địa phương, Trung tâm văn hóa Phật giáo Bamiyan được đề xuất như một quần đảo của những yếu tố này, tạo ra một cách đọc mới cho cả di tích lịch sử thành phố Phật giáo cổ đại Bamiyan. Các yếu tố này là: trước tiên, các bức tường như những đường viền vật lý tạo khung cho các đơn vị nhà ở của họ. Thứ hai, các đồn điền tạo ra một bức tranh khảm tái định nghĩa cảnh quan. Thứ ba, những đoạn, "vô hình" nhưng vẫn chính thức được tìm thấy trong khu vực xung quanh cũng tái cấu hình DNA của thành phố Phật giáo cổ đại Bamiyan, và cuối cùng là vách đá khắc tượng Phật khổng lồ, như một yếu tố của bối cảnh tự nhiên và nhân tạo. 

Hình: Runner-Up: Graham Baldwin, Alessandra Covini (BCC003532, The Netherlands)

Thiết kế dự án từ kiến trúc sư, tạo thành bởi một loạt các bức tường đất được chạm khắc trồi lên khỏi mặt đất. Vật chất phong phú bởi các bức tường phản ánh cảnh quan, kết hợp các hình thức nguyên khối với môi trường. Mỗi bức tường là trừu trượng về hình thức, và chỉ được xác định bên trong bởi một loạt các ngách, vòng, lối đi và các dịch vụ được chạm khắc, đóng vai trò là các cơ sở hạ tầng cho Trung tâm văn hóa Phật giáo Bamiyan.

Các bức tường có hình thức và diện mạo trần thế này, không phải để cạnh tranh với chương trình của Trung tâm văn hóa Phật giáo Bamiyan. Được bố trí giữa các bức tường là không gian để biểu diễn và triển lãm, làm việc và nghiên cứu. Kiến trúc ở giữa là mở, duy trì tầm nhìn ra thung lũng Bamiyan, và có lập trình khuôn khổ cuộc thuyết minh giữa các vùng phụ cận. Kiến trúc này dựa vào những bức tường sống, và những vách đá nơi các tượng Phật đã từng ngự. Nó không cố gắng cạnh tranh với tự nhiên và với chính nó, mà chỉ tồn tại đối với con người như một cách để tạo nền tảng cho nền văn hóa của họ. 

Video

Jury Process of the Bamiyan Cultural Centre Design Competition

https://www.youtube.com/watch?v=laxQeqRZkjI

UNESCO Announces the Bamiyan Cultural Centre Design Competition

https://www.youtube.com/watch?v=QY8jIWAciuA

Tác giả James Taylor-Foster, nhà thiết kế, nhà văn, biên tập viên, viết các tiểu luận và đánh giá, giám tuyển, làm việc đài truyền hình giữa kiến trúc, đô thị và lịch sử nghệ thuật. Tổng biên tập Châu Âu tại ArchDaily, có trụ sở tại London, Venice và Rotterdam; Biên tập viên cao cấp của tạp chí LOBBY (The Bartlett, UCL), phóng viên thường xuyên trên đài truyền hình Monocle 24, khách mời phê bình tại Đại học Cambridge, Đại học Kỹ thuật ở Delft, Hà Lan; Trợ lý Giám đốc triển lãm của Gian hàng Bắc Âu. 

Tác giả: James Taylor-Foster

Biên dịch: Thích Vân Phong 

(Nguồn: ArchDaily)

***