Tu Viện Quảng Đức105 Lynch Rd, Fawkner, Vic 3060. Australia. Tel: 9357 3544. quangduc@quangduc.com* Viện Chủ: HT Tâm Phương, Trụ Trì: TT Nguyên Tạng   

Văn Hóa ... Chọt !

15/09/201816:38(Xem: 3677)
Văn Hóa ... Chọt !

VĂN HÓA...CHỌT !

 

Sáng cuối tuần gọi điện thoại cho một người bạn thân gốc Huế nhưng không có tiếng trả lời. Đến lượt thứ ba mới có tiếng trả lời uể oải bên kia:


Không có ai bắt máy hết. Cả nhà ai cũng đương mắc… chọt rồi ôn ơi!

 

 Van-Hoa-chotchotchot-0000

 

Tôi hiểu ngay là cả nhà, mỗi người đều đang dán mắt và bấm bấm, quẹt quẹt vào mặt kính cái smartphone của mình.

 

Tẩn mẩn, tôi đi tìm chữ “chọt”. Lạ thiệt! Tiếng Việt có chữ “chọt” được chính thức ghi vào từ điển quy ước trong các từ ngữ kép như chạy chọt, lọt chọt, cà chọt. Nhưng tìm trong Đại Từ Điển Tiếng Việt năm 1999 do Trung tâm Ngôn ngữ và Văn hóa Việt Nam thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo phát hành thì lại không có chữ “chọt” đứng một mình. Trong lúc đó thì Việt Nam Tân Tự điển của Thanh Nghị ra đời gần 50 năm trước đó và Từ Điển Tiếng Huế của Bùi Minh Đức ra đời sau đó đều có chữ “chọt” đứng riêng với định nghĩa là “thọc” hay “nói chọc tức” ở mức độ nhẹ nhàng. Phương ngữ Huế dùng tiếng “chọt” cũng tương tự như thế. Trường hợp như “chọt ngón tay vô nước lèo để nếm”. Hoặc “nói chọt tức mình….

 

Từ khi có các thiết bị điện tử nhấn nút ra đời thì tiếng “chọt” có thêm một vị trí gợi hình khác nữa. Xuất phát từ độ nhạy của các nút điều khiển máy điện tử càng ngày càng tinh xảo và nhanh nên chỉ cần chạm nhẹ ngón tay vào là điều khiển được. Nhưng từ khi có cái điện thoại thông minh (smartphone) ra đời, tất cả đều điều khiển bằng cái chạm nhẹ ngón tay trên mặt kính thì sẽ có ngay hiệu ứng điều khiển.   

 

​Trong khi tiếng Anh giàu có hơn mình nên trong thao tác hướng dẫn dùng smartphone thì “chọt” có tới 3 động tác: Tap (gõ nhẹ), swipe (quẹt) và pinch (bấm). Nhưng trong tiếng Việt thì các từ ngữ dùng để chỉ đối tượng dùng smartphone chưa có một từ nào sáng giá và nổi trội được toàn thể cộng đồng nói tiếng Việt trong cũng như ngoài nước lấy làm tiêu chuẩn ngôn ngữ cả. Nào là: Bấm, quẹt, nhấn, chạm, sờ… chẳng có chữ nào vừa gợi hình, vừa sống động, vừa bình dân, vừa gọn gàng dễ hiểu bằng… chọt. Chọt là đưa đầu ngón tay chạm nhẹ vào và rút lui tức khắc để… chọt tiếp cái khác.

 

Smartphone đang biến thành một hiện tượng gây nghiện nhanh chóng nhất trong lịch sử nhân loại trên toàn thế giới xưa nay. Ngày nay đi bất cứ nơi đâu, hình ảnh “một người, một phôn, một thế giới” không còn xa lạ với bất cứ ngõ ngách nào trên hành tinh nầy. Tỷ số người Việt Nam dùng điện thoại thông minh (smartphone) cao nhất Đông Dương, hơn cả Thái Lan và Ấn Độ.

 

Van-Hoa-chotchotchot-0001

 

 

 

​Thế giới đã đặt định một nền “Văn Hóa” riêng cho giới dùng smartphone đó là Văn Hóa Smartphone hay Văn Hóa Điện Thoại Thông Minh (Smartphone Culture hay Always-On Smartphone Culture) mà kẻ viết những dòng nầy mạo muội dịch ra là “Văn Hóa… Chọt”.

 

Văn Hoá Chọt đã thay đổi bộ mặt thế giới. Những con người cách xa nhau đầu trời cuối đất nhưng bất cứ giờ nào cũng có thể gọi nhau và thấy mặt nhau cùng hình ảnh sinh hoạt đang diễn ra tức khắc. Con người không còn cô đơn nhưng cũng bị mất dần đi sự riêng tư lắng đọng riêng một phương trời.

 

Nó mở ra một thách thức mới cho giới trẻ mà hậu quả nghiêm trọng không biết đi về đâu trong vòng năm ba mươi năm trở lại.

 

Thực trạng thời hiện tại là cả nhân loại đang ghiền smartphone. Nó là người thân thiết đến mức 50 phần trăm người Mỹ không thể sống thiếu nó và 70 phần trăm đều thú nhận công việc đầu tiên trong ngày vừa mở mắt thức dậy là vớ ngay cái phone lúc nào cũng ấp ủ bên mình. Trẻ con đang sống trên đất Mỹ hơn 90% mê game và những trò chơi giải trí trên smartphone. Trừ những giờ bắt buộc trong lớp, ngoài ra khi về nhà hay đi đâu đó thì mắt dán vào phone và cố tình tách rời tất cả để sinh hoạt riêng với cái phone trên tay. Nếu buộc phải làm điều gì cần phải làm như làm bài tập ở nhà, giúp việc lặt vặt trong gia đình, sinh hoạt xã hội không từ chối được thì các cháu sẽ làm rất nhanh cho xong để được trở lại với cái phone. Giới cha mẹ, phụ huynh đang bất lực vì đây là một phong trào tập thể và toàn diện của xã hội ngày nay…

 

Ngay cả trong gia đình, hiện tượng cả nhà đông đảo năm, mười người; thế mà mỗi người tìm một góc để dán mắt vào cái phone của mình mà... chọt là chuyện rất thường, hầu như ở đâu và lúc nào cũng gặp. Hãy làm quen với những hình ảnh bất thường đó. Lấy vô thường làm thường là đang tu hành đắc đạo đó bạn ạ.

 

​Hôm nay, ngày 12 tháng 9 năm 2018 là ngày “trọng đại” của nước Mỹ và nhiều nơi trên thế giới. Việc gì quan trọng quá đang xảy ra vậy? Thưa, hôm nay là ngày ra mắt sản phẩm smartphone với các mẩu mã Iphone tân kỳ nhất của hãng Apple. Báo chí đã chuẩn bị bàn ra tán vào về những mẫu Iphone nầy hàng tháng trước ngày hôm nay. Tưởng như vớ vẩn thật; nhưng đấy lại là sự thật đang diễn ra trước mắt. Năm nay, hãng Apple là công ty tư nhân đầu tiên trong lịch sử kinh tế và thương mãi của Hoa Kỳ đạt tới số vốn 1000 tỷ đô la (trillion). Giá một IPhone mới nhất và loại đắt nhất tại Mỹ được thông báo trong ngày hôm nay là: 1.299 USD + thuế 8% .

 

Dù với tinh thần bảo thủ hay cấp tiến, chúng ta khó mà phủ nhận được vai trò “cây đàn muôn điệu” của smartphone. Nó là người thầy, người bạn, người cộng sự, người đầy tớ trung thành, toàn hảo và đáp ứng nhanh chóng nhất tất cả những yêu cầu về nhiều mặt của bạn. Nó là thư viện, là phim trường, là sân khấu đại nhạc hội, là phòng chơi game, là trung tâm đánh cờ, đánh bạc, là tiệm chụp hình, máy quay phim, là người đưa thư, là trạm nhắn tin, là điện thoại truyền hình, là tờ báo, nhà xuất bản riêng, là thư ký đánh máy, là đèn pin, đồng hồ, máy báo thức, bản đồ định vị, là kho mua sắm, là thế giới khắp năm châu… và hàng bao nhiêu dịch vụ khác. Chỉ với một Iphone của hãng Apple, bạn nắm sẵn trong tay 400.000 APPS ứng dụng cho muôn vàn dịch vụ cần thiết… Đó là điều lý giải tại sao smartphone không là nhan sắc, là hương, là vị… thế mà vẫn làm cho hai phần ba dân số thế giới đủ mọi thành phần và hoàn cảnh xuất thân mê tơi như điếu đổ!

 

Van-Hoa-chotchotchot-0002

 Van-Hoa-chotchotchot-0003

Tâm lý đẳng cấp smartphone (Smartphone Psychology) cũng là một hiện tượng xã hội tương đối mới mẻ trong ngành tâm lý học ứng dụng mới ra đời không lâu. Thế giới có nhiều hãng chế tạo smartphone, nhưng chỉ có khoảng 10 công ty là nổi tiếng nhất. Trong đó, đứng đầu về số lượng sản xuất là Samsung và đứng đầu về kỹ thuật tinh xảo cùng phẩm chất diệu dụng là hãng Apple với sản phẩm Iphone. Bởi vậy, có một thứ tâm lý đẳng cấp trong việc sở hữu Iphone. Tôi có một người anh em bạn thân đã 80 tuổi. Nhưng anh phải mua cho được cái Iphone loại mới và đắt tiền nhất. Tôi hỏi anh sao già rồi mà còn đèo bòng “đồ xịn” làm chi cho thêm phiền não. Anh vuốt râu cười ha hả, trả lời tỉnh bơ: “Vì ta sẽ hết đi chơi mà đi thật… về với một thế giới nào đó nay mai nên hôm nay ta muốn có được cái cảm giác rất xốc nổi và trẻ con của một ông già tám chục là có đôi phút sống ngang hàng với tỷ phú Bill Gates và Nữ Hoàng Elizabeth… xem thử nó ra sao!” Tôi hơi ngớ ra nhìn anh bạn già. Anh lại cười ngặt nghẽo trả lời: “Có chi mô mà ngạc nhiên. Cái smartphone của hai nhân vật đó dùng cũng chỉ là thứ Iphone đời mới ‘tóp’này thôi, không có loại phone nào ‘đẳng cấp’ hơn nữa!”

 

Thì ra là thế. Tôi biết nói gì khi phá vỡ một định kiến còn khó hơn là phá vỡ một nguyên tử, nên nói cà rỡn: “Tui chẳng cần Ai phone, Anh phone, Chị phone… chi cả mà vẫn có cái ngang hàng với hai nhân vật đó…” Đến lượt anh bạn trố mắt ngạc nhiên dò hỏi thì tôi… giải mã, rằng “Tui cũng đang thở cùng một không khí địa cầu và đang sống trên cùng hành tinh nầy như họ nên cũng ngang hàng với họ theo tinh thần anh nói mà có cần phone phiếc gì đâu!”

 

​Và, rốt nhưng chưa ráo là: một ứng dụng của smartphone tuy ai cũng biết nhưng ít dùng cái “app. rất hấp dẫn” này. Đó là đọc viết (dictation). Thay vì… chọt để viết bằng ngón tay thì bạn hãy viết bằng cách đọc ngay vào phone. Này nhé, bạn chỉ việc... chọt vào 

Note để mở chương trình ra. Nhưng trước đó nhớ vào “setting” để thêm cho bàn phím Keyboard phần Tiếng Việt sau tiếng Anh. Thế rồi, bạn đọc những gì mà mình muốn viết. Bạn đọc chữ nào, chương trình viết của smartphone sẽ ghi ra chữ ngay trên màn ảnh. Xong một bài viết, nếu muốn cho hoàn chỉnh để gởi đi các trang mạng và báo chí, bạn copy vào email và đưa lên computer hay sửa ngay trên phone các lỗi chính tả và chữ đánh sai. Thế là xong. Những dòng tôi đang viết nơi đây là văn đọc nên có thể chạy với tốc độ rất nhanh. Có lần khi “chat” trên phone, đứa cháu la làng: “Chú ơi!  Con nổi tiếng đánh text trên phone đã nhanh rồi mà sao chú đánh nhanh thế; còn nhanh gấp mấy lần con nữa!” Tôi cười thầm trong bụng: “Con ơi, con có biết là chú đang đọc đây không...” Và giữ bí mật quân sự một mình cho đứa cháu phục lăn chơi!

 

Bạn có thấy Văn Hóa… Chọt vui không? Vui thì xin mỉm cười với đoạn văn đọc “phiếm bàn” nầy bạn nhé.

 

Sacramento, ngày Apple 12-9-2018

Trần Kiêm Đoàn

 


  Van-Hoa-chotchotchot-0000


NỐI KẾT TÌNH THƯƠNG


Kính bạch Thầy, Sáng nay, con đọc bài : Văn Hoá...Chọt ! của bác Trần Kiêm Đoàn hay quá. Bài bác viết vui và thâm ý . Có câu bác viết mà con vô cùng tâm đắc : Lấy vô thường làm thường là đang tu hành đắc đạo đó bạn ạ. Kính cảm ơn sự chia sẻ của bác Đoàn.


Nối kết tình thương chọt với nhau

Bốn bể năm châu gõ nhẹ vào
Trao đổi hương tình NHÂN rộng mở
QUẢ liền tự đến đẹp biết bao
Iphone phương tiện thường nhớ nghĩ
Kết nối cùng nhau một tiếng chào
Sáng nay thức dậy thiền chọt gõ
Đêm về sáng đẹp cả vì sao.

      Dallas Texas, 15-9-2018
           Tánh Thiện

Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Tên của bạn
Email của bạn
12/03/2024(Xem: 1144)
“Thật-giả” nghe có vẻ như lẫn lộn và khó phân biệt nhưng không phải vậy, nó chỉ khó phân biệt khi chúng ta chỉ mới nhìn thoáng qua mà chưa có thời gian tiếp cận và thử thách, một khi đã có dấu chân của thời gian cùng với sự nhìn nhận từ vô số con người thì thật giả đều sẽ bị phơi bày, dù là sự ngụy trang tinh xảo nhất, thế nên người chân tu sẽ không bao giờ phải sợ hãi trước bất kỳ điều gì, họ sẽ luôn bình thản đón nhận mọi sóng gió, thị phi, bởi họ có tâm bồ đề kiên cố, có như vậy họ mới là thạch trụ minh sư soi sáng cho tầng tầng lớp lớp phật tử đi theo. Ngược lại, người chưa có tâm tu hành thật sự sẽ dễ dàng bị chao đảo trước những làn sóng thị phi, họ sẽ cất công tìm mọi cách che chắn cho mình rồi từ đó lại có những hành động nhất thời làm mất đi hình ảnh, mất đi sự uy nghiêm, vững chãi.
08/03/2024(Xem: 486)
Chúng ta sinh ra làm người đã là khó, xuất gia lại càng khó hơn. Nhưng xuất gia rồi lại được học Phật, học Phật rồi lại được chiêm nghiệm lời Phật dạy và sau khi chiêm nghiệm lời Phật dạy rồi, thấy pháp học này, pháp hành này thích ứng với chúng ta và chúng ta đưa pháp học, pháp hành đó ứng dụng vào trong đời sống của chúng ta lại là rất khó. Và khó hơn nữa là chúngta ứng dụng pháp học pháp hành ấy vào trong đời sống chúng ta mà dục lậu, hữu lậu, vô minh lậu trong tâm thức ta hoàn toàn lắng yên, tịch lặng, khiến cho hết thảy điều ác từ nơi thân khẩu ý không còn có điều kiện để biểu hiện, khiến cho tất cả những điều thiện luôn luôn biểu hiện nơi thân ngữ ý của chúng ta lại là rất khó. Và khó hơn nữa, là chúng ta luôn luôn giữ tâm ý thanh tịnh đúng như lời Phật dạy, đó là thiên nan vạn nan trong đời sống tu học của chúng ta
23/02/2024(Xem: 391)
Tôi viết bài này với tư cách là một tu sĩ Phật giáo cấp cao người Mỹ gốc Do Thái, người đã cực kỳ đau khổ trước cuộc tấn công quân sự của Israel vào người dân Gaza. Tôi nhìn thấy chiến dịch này có lẽ là cuộc khủng hoảng đạo đức bi thảm nhất trong thời đại chúng ta. Những trận bom dữ dội, số người chết tăng không ngừng, cuộc phong tỏa chết chóc đối với những nhu yếu phẩm thiết yếu, trận hủy diệt sinh mạng của những người vô tội - tất cả những sự kiện này đốt cháy ý thức đạo đức như một bàn ủi nóng đỏ và đòi hỏi một tiếng hét lớn từ sâu thẳm tâm hồn: “Trời ơi, hãy dừng lại đi!” Thực vậy, với giọng điệu kín đáo của mình, Tòa án Công lý Quốc tế (International Court of Justice) đã đưa ra một tiếng hét như vậy, nhưng nó như dường đã bị rơi bỏ đối với những tai điếc.
25/07/2023(Xem: 1509)
Trong số những lý do Tổng thống Nga Vladimir Putin viện dẫn, qua diễn văn dài trên đài phát thanh truyền hình Nga chiều tối ngày 21 tháng 2 năm 2022 để chuẩn bị và biện minh cho cuộc tấn công vào Ukraine từ ngày 24 tháng 2 năm 2022, ngoài những lý do chính trị và quân sự, còn có lý do tôn giáo, gọi là để “bênh vực Giáo hội Chính thống Nga tại Ukraine bị chế độ của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy áp bức”.
14/04/2023(Xem: 4061)
Xưa nay ngoài chư Tăng đắp y vàng, tín đồ phật tử chỉ mặc áo tràng, khất sĩ gọi là áo giới để phân biệt tôn ti.Người Tàu có nhóm đạo tràng cho cư sĩ đắp y nâu, cũng thâm nhập vào Việt Nam, nhưng chưa phổ biến trong các chùa. Giờ đây lại xuất hiện một nữ cư sĩ đắp y vàng, vài ba vị nam cạo đầu đắp y ngồi làm Duy na duyệt chúng trong buổi lễ do vị nữ cư sĩ đắp y vàng làm chủ lễ. Mọi người tôn xưng là sư phụ; xuất hiện tại một ngôi chùa tại miền Bắc Trung Việt.
25/02/2023(Xem: 1290)
Giá trị của một Tôn giáo, không chỉ nhìn vào số lượng tín đồ, nhìn vào cơ cấu tổ chức hay vào mức độ phát triển,thậm chí thời gian tồn tại. Mỗi Tôn giáo có một quy luật, một giáo chế để củng cố tổ chức; giới luật dành cho tu sĩ càng khắc khe,thì thân hành càng hiển lộ uy đức, phước tướng càng phát sanh.
03/11/2021(Xem: 3664)
Đoạn tuyệt với Facebook để vun xới tình người Facebook do Mark Zuckerberg sáng lập năm 2004 khi đang theo học năm thứ hai Đại học Harvard. Zuckerberg ra mắt Công ty Facebook năm 2012 ở vai trò Chủ tịch kiêm Giám đốc Điều hành và trở thành tỉ phú trẻ tuổi nhất thế giới được nằm trong danh sách 100 nhân vật có ảnh hưởng nhất toàn cầu. Facebook hiện có 2.7 tỷ người tham gia. The Forbes xếp Mark Zuckerberg hạng 5 trong tốp 10 tỉ phú hàng đầu với tổng số tài sản lên tới 97 tỷ USD.
16/06/2021(Xem: 12159)
Thời gian như đến rồi đi, như trồi rồi hụp, thiên thu bất tận, không đợi chờ ai và cũng chẳng nghĩ đến ai. Cứ thế, nó đẩy lùi mọi sự vật về quá khứ và luôn vươn bắt mọi sự vật ở tương lai, mà hiện tại nó không bao giờ đứng yên một chỗ. Chuyển động. Dị thường. Thiên lưu. Thiên biến. Từ đó, con người cho nó như vô tình, như lãng quên, để rồi mất mát tất cả... Đến hôm nay, bỗng nghe tiếng nói của các bạn hữu, các nhà tri thức hữu tâm, có cái nhìn đích thực rằng: “Đạo Phật và Tuổi Trẻ.” “Phật Việt Trong Lòng Tộc Việt.” “Dòng Chảy của Phật Giáo Việt Nam” hay “Khởi Đi Từ Hôm Nay.” Tiếng vang từ những lời nói ấy, đánh động nhóm người chủ trương, đặt bút viết tâm tình này. Đạo Phật có mặt trên quê hương Việt Nam hai ngàn năm qua, đã chung lưng đấu cật theo vận nước lênh đênh, khi lên thác, lúc xuống ghềnh, luôn đồng hành với dân tộc. Khi vua Lê Đại Hành hỏi Thiền sư Pháp Thuận về vận nước như thế nào, dài ngắn, thịnh suy? Thì Thiền sư Pháp Thuận đã thấy được vận nước của quê hương mà
26/04/2021(Xem: 4410)
Dịch Covid-19 "càn quét" Ấn Độ khiến quốc gia Nam Á rơi vào tình trạng nghiêm trọng, với cảnh các bệnh viện không còn giường trống và thi thể xếp hàng dài trước các cơ sở hỏa táng.
16/04/2021(Xem: 4946)
Từ chuyện bộ phận có trách nhiệm, một vài địa phương đưa ra yêu cầu những ai muốn khai tôn giáo là Phật giáo trong thủ tục Căn Cước Công Dân (CCCD), phải có giấy chứng nhận là tín đồ mới được chấp nhận. Đây là một chuyện lạ gây ra nhiều thắc mắc trong giới Phật tử, vì từ trước đến nay chưa thấy xảy ra. Ngay cả trong thời gian còn nhiều lo toan, từng bước ổn định và hoàn thiện bộ máy hành chính và quản lý nội chính sau năm 1975, điều này vẫn chưa xảy ra. Nếu ai đến khai vào mục tôn giáo là không tôn giáo hay có tôn giáo là Phật giáo, thì bộ phận chuyên trách vẫn ghi vào theo lời khai ấy. Thí dụ người viết bài này làm thủ tục xin cấp Chứng Minh Nhân Dân (CMND) tại Sở Công An TP.HCM (ảnh 1-xem biên nhận), ngày 16/05/1978, tôi vẫn ghi rõ ràng tôn giáo là Phật giáo mà không ai làm khó dễ gì. Thời gian sau đó sau một vài lần cấp mới, gần nhất là ngày 26/03/2011 làm lại, tôi vẫn ghi Tôn giáo Phật đàng hoàng (ảnh) mà vẫn không thấy có một cản ngại nào. Đó mới là chuyện bình thường (ảnh 2-
facebook youtube google-plus linkedin twitter blog
Nguyện đem công đức này, trang nghiêm Phật Tịnh Độ, trên đền bốn ơn nặng, dưới cứu khổ ba đường,
nếu có người thấy nghe, đều phát lòng Bồ Đề, hết một báo thân này, sinh qua cõi Cực Lạc.

May the Merit and virtue,accrued from this work, adorn the Buddhas pureland,
Repay the four great kindnesses above, andrelieve the suffering of those on the three paths below,
may those who see or hear of these efforts generates Bodhi Mind, spend their lives devoted to the Buddha Dharma,
the Land of Ultimate Bliss.

Quang Duc Buddhist Welfare Association of Victoria
Tu Viện Quảng Đức | Quang Duc Monastery
Senior Venerable Thich Tam Phuong | Senior Venerable Thich Nguyen Tang
Address: Quang Duc Monastery, 105 Lynch Road, Fawkner, Vic.3060 Australia
Tel: 61.03.9357 3544 ; Fax: 61.03.9357 3600
Website: http://www.quangduc.com ; http://www.tuvienquangduc.com.au (old)
Xin gửi Xin gửi bài mới và ý kiến đóng góp đến Ban Biên Tập qua địa chỉ:
quangduc@quangduc.com , tvquangduc@bigpond.com
KHÁCH VIẾNG THĂM
110,220,567