CHÙA LIÊN TRÌ
Việc giải tỏa chùa Liên Trì vừa qua đã tạo nên những làn sóng trái chiều. Tuy sự việc đã rồi, cũng cần nêu lên những nhận định tương phản trong quần chúng để xã hội nắm được tính chất của vấn đề.
Trên 10 năm nay, kế hoạch nhà nước xây dựng khu đô thị mới tại quận 2 đã gặp nhiều trở ngại đối với quần chúng và Tôn giáo. Quận 2 được thành lập ngày 01 tháng 4 năm 1997 trên cơ sở tách ra từ 05 xã Bình Trưng, Thạnh Mỹ Lợi, Cát Lái, An Khánh, An Phú thuộc huyện Thủ Đức theo Nghị định số 03/NĐ-CP ngày 06/01/1997 của Chính phủ. Quận 2 nằm ở phía Đông của thành phố Hồ Chí Minh, trên tả ngạn sông Sài Gòn.
"…Ngày 07/12/1998, Ủy ban nhân dân thành phố ban hành Quyết định số 6577/QĐ-UB-QLĐT phê duyệt quy hoạch chung quận 2 đến năm 2020, theo quy hoạch thì chức năng và động lực phát triển chủ yếu là “Trung tâm Dịch vụ - Thương mại – Công nghiệp – Văn hóa – Thể dục thể thao” với quy mô dân số ổn định khoảng 600.000 dân, quy hoạch chung còn xác định các chỉ tiêu kỹ thuật đô thị, các khu chức năng chủ yếu, đó là cơ sở căn bản cho định hướng quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội Quận 2"
Như thế, việc quy hoạch tổng thế để xây dựng khu đô thị mới về cơ sở vật chất,và ổn định lượng số dân cư chứ không phải là khu vực chế xuất, khu vực quân sự hay khu vực bí mật bất khả xâm phạm. Có nghĩa xây dựng khu dân cư mới, cần phải có những gì trong cuộc sống cần có.
Không riêng gì khu vực quận 2, tất cả các nơi từ Bắc chí Nam, khu dân cư và khu canh tác của dân bị giải tỏa đều có sự chống đối, một lý do duy nhất là đền bù không thỏa đáng. Vùng càng xa thì việc đền bù càng rẻ mạt, thậm chí có nơi một mét đất đền bù không mua được ổ bánh mỳ.Nhà nào chống thì tiền đền bù cao hơn những nhà im lặng chấp nhận.Nhưng tùy vùng chống đối, có những vùng chống lại cưỡng chế đã lãnh ngay hậu quả không khoan nhượng của chính quyền địa phương. Người dân nói - thà họ cho không nếu đất được sử dụng cho quốc phòng hay cho công ích. Đất quy hoạch có nơi kéo dài hàng chục năm gọi là quy hoạch treo, vẫn chưa được sử dụng, cư dân tại chỗ không được sửa sang khi nhà xuống cấp bởi nắng mưa, gây nhiều khốn khó cho dân, (ví dụ khu đất Gò Vấp cuối đường Nguyễn văn Lượng ). Hầu hết đất giải tỏa đền bù rất rẻ mà bán lại cho các doanh nghiệp trong và ngoài nước thì giá trên trời.
Trở lại vụ chùa Liên Trì quận 2, Sài Gòn. Về mặt quan điểm nhà nước: giải tỏa trắng để xây đô thị mới, vì thế nhiêu gia đình và một số chùa đã ra đi, trong đó chùa Thiền Tịnh di dời về sau Pháp Viện Minh Đăng Quang, chùa Đông Hưng nằm gần đường Cao tốc Sài gòn - Dầu giây, giáp giới Đồng Nai. Một số cư dân chưa chịu đi vì chưa thỏa đáng việc bồi hoàn. chỉ còn lại 2 cơ sở Tôn giáo là chùa Liên Trì và nhà thờ Thủ Thiêm + tu viện Mến Thánh Giá, không di dời không phải do bồi thường không thỏa đáng mà là, theo Hòa Thượng T. Không Tánh - Tổng vụ Từ thiện-Xã hội - nhà nước đàn áp cơ sở GHPGVNTN do nơi đây hàng năm cứu trợ cho Thương phế binh của chính phủ VNCH trước kia và quy tụ nhiều thành phần xấu...Giá bồi thường ban đầu là trên bảy trăm triệu và cấp khu đất giáp Đồng Nai lớn hơn khu đất hiện tại của chùa Liên Trì. HT vẫn không đồng tình, cứ kéo dài mãi đến khi số tiền bồi hoàn ngót nghét chín tỷ đồng Việt Nam, HT cũng không đồng ý.
Trong bản tường trình của UBND Q2 đã viết: “Đối với cơ sở thờ tự chùa Liên Trì, từ năm 2009 đến nay, các cấp quận 2 đã nhiều lần tiếp xúc, vận động, thuyết phục về bồi thường, trợ giúp và tái bố trí, vận dụng chính sách tối đa”.
“Diện tích được tái bố trí lớn hơn diện tích đang sử dụng tại khu quy hoạch dân cư có đầy đủ cơ sở hạ tầng, tiền bồi thường đủ để xây dựng lại khang trang hơn”.
“Tuy nhiên, [nhà chùa] không có sự hợp tác, không đạt được kết quả nên [chính quyền] buộc phải áp dụng biện pháp hành chính để di dời”. Theo thông báo của chính quyền TP HCM, chùa Liên Trì có quyết định cưỡng chế thu hồi đất từ ngày 8-20/7/2016, văn bản đóng dấu"khẩn" do ông Nguyễn Hoài Nam chủ tịch UBND Quận 2 ký gửi HT T.Không Tánh và TT.T.Đồng Minh hôm 16/7.
Hỗ trợ cho việc chống lại sự cưỡng chế chùa Liên Trì, Hội đồng Liên Tôn cũng như Hội đồng điều hành Tăng đoàn đã ra văn bản phản đối.Vậy, khách quan xét đoán vấn đề như thế nào?:
***
1/ Thầy Không Tánh là nhân sự thuộc GHPGVNTN cũ, trước kia từng bị giam giữ do hoạt động của Giáo hội PGVNTN không hợp theo hiến pháp của nhà nước Việt Nam hiện tại. Thường tổ chức cứu trợ cho anh em thương phế binh của VNCH đang có đời sống khó khăn. Liên kết với Kito giáo nằm trong Lực lượng Liên Tôn chống Cộng.
Chính vì là nhân vật được chiếu cố của nhà nước nên mọi việc nhà nước áp dụng đối với chùa Liên Trì đều bị coi là đàn áp. (Từ ngày thầy Không Tánh tách khỏi HT T.Quảng Độ, tham gia vào Tăng đoàn, mọi sinh hoạt tương đối dễ dàng hơn trước).
Việc giải tỏa mặt bằng quận 2 là chủ trương chung chứ không riêng chùa Liên Trì, các chùa trước đó cũng đã di dời. Một số nhà dân chưa chấp thuận vì chưa được bồi thường thỏa đáng. thầy Không Tánh không chấp thuận vì không thỏa đáng những điều mà luôn mặc cảm bị trấn áp, đã liên kết với nhà thờ để cố duy trì cơ sở Tôn giáo, thì số tiền bồi thường gấp trăm lần và những ưu đãi khàc thường so với các chùa khác không phải là vấn đề để thầy khuất phục. Chùa Liên Trì trở thành mũi nhọn tiên phong cho nhà thờ Thủ Thiêm và Tu viện Mến Thanh giá cố trụ. Việc can cường đứng mũi chịu sào như thầy Không Tánh đã làm, không hẳn làm cho chính quyền khoanh tay chịu thua. Gần nửa thế kỷ cho thấy, nhà nước sẽ thực hiện bất cứ giá nào khi quyết sách đã đề ra, không có gì ngăn cản chính sách chung của họ.
Trên đống đổ nát, thầy Không Tánh đã tạo được sự đồng cảm bi thương cho những ai nhìn thấy hình ảnh một tu sĩ đứng nhìn đống đỗ nát và hồi tưởng mái chùa xưa, những kỷ niệm một thời trên sông rạch Thủ Thiêm đã cho đăng lên trang mạng xã hội.
2/ Về phía chính quyền Quận 2 cũng như TP HCM nói chung.Việc phát triển đô thị là điều tất yếu.Nhưng phát triển như thế nào để lòng dân dễ chấp nhận. Bất cứ quốc gia nào cũng phải kinh qua những giai đoạn phát triển mà không tránh khỏi việc bồi hoàn. Những quốc gia phải bồi hoàn như thế nào mà không có sự chống đối của người dân là việc tế nhị, công tâm và minh bạch. Họ chứng minh cho dân thấy chính sách lợi ích chung mà người dân tin tưởng không bị lợi dụng để o ép dân, thiệt thòi cho dân.
Quy hoạch đô thị không chỉ là cơ sở vật chất, bố trí mật độ dân cư hợp lý mà còn cần phải bố trí đời sống tinh thần (giáo dục, văn hóa, nghệ thuật, Tôn giáo, giải trí...) sao cho hài hòa, đồng bộ.
Tôn giáo là một bộ phận, một nhu cầu tất yếu của con người trong mọi thời đại. Những nước Châu Á đều gắn chặt cuộc sống tâm linh, nhu cầu tín ngưỡng trong sinh hoạt thường nhật. Trên thế giới, kể cả các quốc gia phát triển, Tôn giáo cũng không thể thiếu vắng trong sinh hoạt cộng đồng. Từ Đông sang Tây, từ rừng núi đến các đô thị nhộn nhịp, trên thế giới, không chỉ có xe hơi nhà lầu cao tầng, tiện nghi vật chất, - nhà thờ, chùa chiền luôn có mặt trong giòng chảy của xã hội.Mỹ là quốc gia đứng đầu thế giới về mọi mặt, tại Washington D.C, thủ đô của Mỹ, vẫn có nhiều ngôi chùa mọc lên, tại Virginia, chùa Hoa Nghiêm, cơ sở Phật giáo Bắc Mỹ đã có mặt vào trước năm 2011 cùng với sự có mặt chùa Giác Hoàng, trung tâm tu học Vạn Hạnh và nhiều chùa mọc lên sau năm 1980. Thế thì, một đô thị có mặt của cư dân đồng nghĩa phải có mặt của mọi sinh hoạt từ vật chất đến tinh thần.
Mặc dù chính quyền Quận 2 đã thương lượng nhiều năm với thầy Không Tánh, dù bồi thường giá cao ngất ngưỡng, không vì thế mà thầy Không Tánh chấp nhận, bởi lẽ, cho dù trăm ngàn tỷ vẫn không đánh đổi được hào quang của một nhân vật bất đồng chính kiến xây dựng thời gian qua, và hiện tại, sau hào quang đó vẫn còn lực lượng Liên Tôn chống cộng hậu thuẩn. Chính quyền đã thất bại khi dùng tiền để giải quyết bế tắt, cuối cùng dùng quyền lực để cưỡng chế, mà sau đống đổ nát của Liên Trì là đống đổ nát niềm tin của một số người ủng hộ thầy Không Tánh. Nguồn lợi không thể đổi lấy cái danh của một người suốt đời được tung hô để làm lá chắn cho những bất đồng chính kiến.
Ngoài tiền bạc và quyền lực, không còn con đường nào khác sao?
Nếu đưa ra những giải pháp để cơ sở tôn giáo chọn lựa thì hay hơn buộc nhận tiền để di dời hay cưỡng chế như vậy, nếu buộc lòng phải cưỡng chế sau khi nhũng giải pháp không được chấp nhận, thì không ai oán trách ai được.
A/ Một đô thị có dân cư tất phải có mọi sinh hoạt trong đời sống của người dân, trong đó tín ngưỡng Tôn giáo và cơ sở Tôn giáo. Chính quyền nêu lên vấn đề: -châp nhận cơ sở Tôn giáo tại chỗ phải quy hoạch, tái thiết tương xứng với tầm vóc quy hoạch tổng thể, nhà nước sẽ hỗ trợ một phần kinh phí và giúp tháo gỡ những khó khăn nếu có. Nếu không chấp nhận sự tồn tại trong tồn tại một tổng thể thì buộc phải di dời theo thỏa thuận. Tức là nhà nước chấp nhận cơ sở Tôn giáo cần có mặt trong cuộc sống mới.
B/ Vì bộ mặt đô thị mới, cần cân bằng trong thiết kế, có thể chấp nhận số cơ sở Tôn giáo nhất định, thể hiện nét văn minh, việc nầy cần họp bàn với các cơ sở Tôn giáo tại chỗ và thỉnh ý các giáo phẩm của Phật giáo, thể hiện sự tôn trọng đưa đến đoàn kết hài hòa dân chủ mà không bị xem là cửa quyền. Một đô thị mà thiếu vắng cơ sở Tôn giáo thì cư dân tại đó, ngoài cơm ăn áo mặc, họ sẽ cảm thấy trống trãi bơ vơ. Niềm tin Tôn giáo vẫn là chỗ dựa tinh thần cho con người. Những kẻ phạm tội, những tệ nạn xã hội đa phần thiếu niềm tin hoặc không có niềm tin Tôn giáo. Tôn giáo là cơ sở giáo dục xã hội tốt nhất. “ Khoa học gia Albert Einstein đã nói rằng, năng lực nguyên tử đã làm rung động và thay đổi toàn thế giới. Dù năng lực nguyên tử mạnh như vậy cũng không làm thay đổi đựơc bản tính con người. Nhưng tôn giáo có thể thay đổi đuợc tâm tính con ngừơi tốt đẹp hơn".. Người Việt chúng ta thường nói “Xây được một ngôi chùa là dẹp được một nhà tù”.
Không chỉ riêng chùa Liên Trì mà bất cứ chùa nào, dẹp tất cả chùa chiền để xây dựng đô thị mới, là việc làm thiếu cân nhắc, hãy lưu lại ít nhất một ngôi chùa làm biểu tượng tâm linh thì đôthị mới sẽ hài hòa tốt đẹp và được lòng dân hơn.
3/ Trách nhiệm nào cho Phật giáo nói chung?. Thầy Không Tánh hay bất cứ tu sĩ nào, theo giáo hội nầy hay giáo hội khác là quyền cá nhân, được mệnh danh là người thuộc Giáo hội nào đó, nhưng chùa là cơ sở tín ngưỡng của quần chúng, do vị thầy trụ trì theo khuynh hướng nào thì chùa được gọi là cơ sở của Giáo hội đó.Trước 1963, khi chưa có GHPGVNTN, chùa Liên Trì thuộc giáo hội nào? Giáo hội chỉ là danh xưng trong một giai đoạn. Lịch sử đã chứng minh từ thời Phật hoàng, Giáo hội Trúc Lâm cho đến nay đã có biết bao danh xưng mà tu sĩ và cơ sở cũng chỉ là một của Phật giáo Việt Nam. Trước tình thế tiến thối lưỡng nan của chùa Liên Trì, một đàng nhà nước khó xử và bất thành khi thương lượng, buộc lòng chấp nhận tai tiếng khi cưỡng chế, một đàng thầy Không Tánh cố thủ quan điểm là cơ sở của GHPGVNTN bị giải tỏa tức bị đàn áp. Bên nào cũng có sự đồng thuận và sự phê phán từ quần chúng. Chư Tăng, nhất là các vị giáo phẩm dẹp qua quan điểm về chủ trương Giáo hội nầy, giáo hội nọ, lấy công tâm của một trưởng tử Như Lai, ngồi chung ba bên để bàn bạc tháo gỡ những bế tắt vì quyền lợi chung, để không bên nào chịu khó khăn, thiệt thòi, có lẽ lúc bấy giờ, khu đô thị mới cũng sẽ có sự hiện diện một ngôi chùa uy nghi đẹp đẽ, tương xứng với bộ mặt mới của khu đô thị mới, đồng thời thể hiện tinh thần trách nhiệm của chư Tăng trước sự khó khăn phải đối diện. Không có gì là không thể giải quyết, chỉ cần một giải pháp đầy trí tuệ của người tu giúp xã hội thoát bế tắt. Trong sự kiện chùa Liên Trì kéo dài nhiều năm, nếu các giáo phẩm có mặt, tạm gọi là Phật giáo đồng hành cùng xã hội, thì làm sao bảo Phật giáo ngày nay đứng ngoài lề cuộc sống?
Thầy không Tánh vẫn là một con người, dù thầy nói nhiều và lời nói cứ như đinh đóng cột, thực ra, với tính chất vô thường, chắc gì thầy sẽ bảo lưu chùa Liên Trì vĩnh viễn.Thầy từng nói:- thầy chỉ nghe lịnh từ Hòa Thượng Quảng Độ mà thôi, không lâu sau đó, thầy quay 180 độ để tham gia Tăng đoàn, bỏ rơi HT Quảng Độ. Vấn đề thần tượng mà còn dám bỏ thì sá gì ngôi chùa mục nát bên con rạch nước bẩn hôi hám! Cái hư danh "nhà bất đồng chánh kiến" của thầy cũng thế, mai đây gặp vấn đề bất mãn nội tình hay một lý do nào đó, chắc gì thầy không dám hy sinh hư danh đó để đổi lấy một cái gì lý tưởng hơn. Vấn đề là các giáo phẩm Phật giáo dùng trí tuệ để giúp thầy và chính quyền quận 2 có một lối thoát lưỡng lợi đôi bề và Phật giáo cũng không bị biến mất trong khu đô thị mới.
Chuyện dài nhiều tập về chùa Liên Trì tạm chấm dứt từ đây. Khi sự việc chưa ngã ngũ thì không ai dám nhận xét thế nào, nhưng khi ngôi chùa hơn 70 năm tuổi đổ xuống, thì nhiều nguồn dư luận dồn dập đổ chồng lên nhau, kẻ nói nhà nước làm đúng, người nói thầy Không Tánh và cơ sở GHPGVNTN bị đàn áp. Những nhận xét khách quan trên đây hy vọng giúp giải tỏa phần nào những thắc mắc một chiều, để cuộc sống êm lặng trôi chảy.
MINH MẪN
26/9/2016
Mời xem bài cùng tác giả
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D636157029.-%3B)