Hướng dẫn và dạy cho con về Đạo Phật

Thầy Pháp Chơn trả lời:

Thật ra không có một tuổi nhất định nào là phải cho con bắt đầu học về tôn giáo. Tuy là vậy, nhưng nhìn chung thì nên hướng dẫn và giới thiệu con em đến với tôn giáo chùa chiền càng sớm càng tốt. Và bước đầu tiên trong việc vun bồi tâm hướng thượng và nền tảng tâm linh cho trẻ con là vun bồi ý niệm về cái thiện trong các em.

Trong kinh A Hàm đức Phật có dạy: “Này các tỳ kheo, có 4 điều mà các Thầy không nên xem thường: đó là đừng xem thường một đốm lửa nhỏ, đừng xem thường một con rắn nhỏ, đừng xem thường một tu sĩ trẻ, và đừng xem thường một Thái tử nhỏ.”

Qua lời dạy này, chúng ta có thể thấy đức phật rất quan tâm đến tuổi trẻ và việc giáo dục tuổi trẻ vì tuổi trẻ là nền tảng của xã hội. Một đốm lửa nhỏ có thể hủy hoại cả một công trình hàng chục tỷ, một con rắn nhỏ có thể cắn chết nhiều người nếu ai đụng đến nó, một tu sĩ trẻ sẽ trở thành vị tôn túc lãnh đạo để kế thừa sự nghiệp phát huy giáo pháp đem đến lợi lạc cho nhiều người, và một thái tử nhỏ sẽ trở thành một vị vua thống nhiếp sơn hà. Dưới Tuệ giác của Đức Phật, Ngài rất quan tâm đến thế hệ trẻ là mầm non, là nền tảng của xã hội trong tương lai nên khuyên chúng ta có trách nhiệm vun bồi, kính nễ và đừng xem thường.

1) Con tôi còn rất nhỏ, chỉ 3-4 tuổi thôi. Đến tuổi nào thì tôi nên cho con biết về tôn giáo, về Đạo Phật?

Thật ra không có một tuổi nhất định nào là phải cho con bắt đầu học về tôn giáo. Tuy là vậy, nhưng nhìn chung thì nên hướng dẫn và giới thiệu con em đến với tôn giáo chùa chiền càng sớm càng tốt. Và bước đầu tiên trong việc vun bồi tâm hướng thượng và nền tảng tâm linh cho trẻ con là vun bồi ý niệm về cái thiện trong các em.

Khi tôi còn nhỏ chập chững theo mẹ đến chùa, Phật giáo đối với tôi không phải là những hình thức lễ nghi, không phải là những phép tắc qui củ, không phải là những tôn sùng và những hăm dọa, mà là những mẫu chuyện nói đến tình thương, nói đến lòng bi mẫn và nói đến lòng dũng cảm của tuổi trẻ. Tôi còn nhớ một trong những câu chuyện được các thầy trong chùa kể trong một ngày cùng theo mẹ đến chùa mà đến nay vẫn còn ảnh hưởng và in đậm đến đời sống của tôi. Chuyện rằng: một hôm nọ, lửa bổng nhiên nỗi lên cháy rừng, một con chim con may mắn bay được ra khỏi đám lữa dữ, liền khi đó, chim con nghĩ đến cha mẹ, anh em, bà con và làng xóm mình đang còn bị kẹt lại trong đám rừng cháy đó chắc họ khổ đau lắm, chim con rất thương. Chim con liền bay xuống dòng sông gần đấy thấm ướt thân mình rồi bay trở lại khu rừng đang bị lữa đốt kia vung vãy đôi cánh nhỏ bé và rãi những giọt nước nhỏ nhoi trên thân thể mình xuống khu rừng đang cháy. Cứ như thế chim con cứ bay đến dòng sông lấy nước bay đi bay lại không quản thân bé xíu và sự mệt nhọc chỉ một tâm niệm thương nghĩ đến cha mẹ, anh em và đồng loại đang phải chịu cảnh đau đớn. Do lòng tốt của chim con, mà động lòng trời đất, nên một cơn mưa rất lớn bỗng nổi lên dập tắt đám lửa đang cháy. Nhờ vậy mà cha mẹ, anh em của chim con được thoát nạn.” Phật giáo đến với tôi là thế đó, là những mẫu chuyện đạo được đề cập trong giáo lý của nhà phật. thương kính cha mẹ, là đức hy sinh, là tấm lòng nghĩ đến mọi người. Tôi đã lấy mẫu chuyện đó làm triết lý sống ở đời của mình.

2) Con tôi còn quá nhỏ, không thể nào ngồi yên đọc kinh, dù chỉ là đoạn kinh ngắn. Có cách nào hướng dẫn và dạy cho con về đạo đức Phật Giáo mà vẫn có thể cho chúng chạy chơi theo lứa tuổi năng động của chúng?

Hướng dẫn và vun bồi nền tảng tâm linh cho con cái trong những năm đầu đời rất quan trọng. Tuy nhiên, chúng ta phải linh động để tìm cách cho các em học về Đức Phật, học về tôn giáo mà không bị nhàm chán. Các em không cần phải biết những giáo lý cao siêu mà chỉ cần nghe những mẫu chuyện nhỏ, có con hươu, con vượn làm việc thiện. Đối với lứa tuổi mầm non chúng ta chỉ cần cho các em tập sống qua ngôn ngữ từ ái của cha mẹ, sự thực hành lễ Phật, niệm Phật và sự nhẹ nhàng khi săn sóc trẻ thơ là đủ để con mình tận hưởng được giáo lý của Phật. Các em sẽ rất thích khi nhìn hình ảnh con voi, con khỉ quỳ dâng hoa cho Phật. Thay vì đưa cho các em xem hình ảnh của những em bé khác, chúng ta cũng có thể đưa cho các em xem hình ảnh từ bi, nụ cười từ hòa của Phật và chia sẻ cảm giác thanh thản của mình mỗi khi nhìn tấm hình đó. Và khi em nhìn thấy ông bà cha mẹ thắp hương thành tâm cầu nguyện, thì em cũng sẽ muốn bắt chước làm như thế, và đó là bước đầu chúng ta xây dựng nền tảng tâm linh trong tâm hồn đứa bé.

Có một người Phật tử chia sẻ với tôi rằng chị đã kể chuyện về cuộc đời Đức Phật cho con của chị nghe mỗi đêm khi cháu còn nhỏ. Những dấu mốc chính trong cuộc đời Đức Phật thì vẫn không đổi, nhưng chị ấy luôn tìm cách thêm thắt những mẫu chuyện phụ về con hươu, con nai đến chơi với Phật, con ngựa chở Phật phóng qua sông, con khỉ mang hoa quả đến dâng cúng Phật. Ở tuổi mầm non, thì các em chỉ thích nghe về thú vật thôi, vì các em hàng ngày vẫn thấy các con thú vật này. Và những mẫu chuyện nhỏ đó của chị đã gieo trong lòng đứa con một niềm tin sâu sắc về việc thiện, về nhân quả. Và từ từ, đứa bé bắt đầu thấm những đạo đức trong câu chuyện.

Cuối tuần, cha mẹ nên đưa con cái đến chùa để các em làm quen với khung cảnh chùa chiền. Điều quan trọng là đừng la mắng các em mỗi khi các em sơ ý chạy giỡn trong Chánh Điện hay tiện tay sờ vào tượng Phật. Điều đó sẽ làm cho các em sợ hãi mà xa lánh chùa. Tôi nhớ Đạo Phật đối với tôi lúc nhỏ thật đơn giản—chỉ là một hình ảnh của đức Phật ngồi mĩm cười trên tòa sen mà không giận hờn hay cau có, là khung cảnh của sự thoải mái và con người thân thiện trong sân chùa, là những hành lang mát rượi cho trẻ thơ mệt mõi nằm lăn đùng ra mà ngủ, là giếng nước mát để tha hồ uống một hơi cho đỡ khát, là những buổi trưa trốn ngủ để thả những chiếc lá trên mặt hồ đầy hoa súng hoa sen.

3) Tôi là con chiên rất ngoan Đạo, mà vợ tôi thì lại sinh trưởng trong một gia đình Phật Giáo và rất sùng Đạo Phật. Cả hai chúng tôi đều mong muốn là những đứa con của mình sẽ hấp thụ và nối gót lòng tin tôn giáo của mình. Làm sao để dung hòa vấn đề này?

Theo Thiền sư Thích Nhất Hạnh thì “Tôn giáo là sự cảm thông nối kết, tôn giáo không thể là những lớp thành trì phân cách con người với con người…” Sự cảm thông và hiểu biết của cha mẹ về tôn giáo mà cha mẹ đang theo là điều tối quan trọng. Nếu cha mẹ khác nhau về tôn giáo thì điều quan trọng là cha mẹ cần phải tôn trọng tôn giáo của nhau, tìm hiểu tận cùng gốc rễ của nhau để lấy ra những điều tốt điều hay nhất trong giáo lý của mỗi tôn giáo mà trao truyền cho con cái. Trong những năm đầu đời, chúng ta hãy trao truyền cho con của mình bằng những đức tin căn bản về lòng nhân ái và tâm ý làm việc thiện. Chúng ta càng có lòng tin mạnh bao nhiêu thì tự khắc con của chúng ta sẽ cảm được lòng tin đó và lấy đó làm tư liệu xây dựng nền tảng tâm linh của riêng chúng. Khi lớn lên, chúng sẽ có những lựa chọn về con đường tâm linh của riêng mình. Đừng gò bó, đặt để lên con niềm tin tôn giáo của mình, mà hãy tự hỏi lại mình xem lòng tin của mình, thái độ sống của mình có đủ để dẫn dắt, làm gương cho con noi theo không.

Chúng tôi đã từng chứng kiến nhiều gia đình đã bị đổ vỡ vì không tôn trọng niềm tin của nhau, cứ mãi lo ép uổng con cái phải theo con đường mình theo. Nhiều bậc cha mẹ đã phải bấm lòng và khóc thầm khi nhìn con mình cải đạo để lấy người mình thương, để rồi sau đó tình thâm giao giữa đàng trai và đàng gái mãi như có cái gút mắc không gỡ được. Cái đau lớn nhất của đời người là đánh mất tôn giáo nơi chính mình. Và khi không có được nền tảng tâm linh theo ý của mình, thì con người sẽ rất bị hụt hẫng, vì tâm linh chính là nền tảng của lòng tin mà các em, và tất cả chúng ta, rất cần để vượt qua bao gian lao, khổ lụy ở đời.

Tôi đã từng đi làm lễ cưới cho một gia đình mà chú rễ là người theo Cơ Đốc Giáo và cô dâu là người theo Phật Giáo. Hai anh chị này đều là những người lớn lên và hấp thụ kiến thức tại Hoa Kỳ, được sống trong một bầu không khí cởi mở, tôn trọng những niềm tin sâu kín của nhau. Nơi diễn ra lễ cưới này có để hai bàn thờ một hình ảnh Đức Phật và một hình ảnh của đức Mẹ. Tôi và một linh mục cùng song hành bước vào nơi hành lễ, tôi làm lễ theo nghi lễ Phật Giáo, và linh mục làm lễ theo nghi lễ Cơ Đốc Giáo với một bài kinh ngắn. Trong lễ giao ước quan trọng này cô dâu và chú rễ đều có một lời nguyện ước: “Con nguyện tôn trọng niềm tin của nhau và nguyện tìm hiểu gốc rễ tâm linh của nhau để tạo sự cảm thông cho nhau trong cuộc sống lứa đôi, để giúp cho con cái của con có được một đức hạnh tốt đẹp nhờ những tuệ giác của các đấng tâm linh”. Đến nay gia đình đó thỉnh thoảng vẫn đến thăm tôi và tôi được biết cứ mỗi sáng Chủ Nhật chị đưa con đi nhà thờ cùng với chồng, và trưa hai vợ chồng lại đưa con đến chùa nghe Pháp, lạy Phật, và cháu rất thích ăn một tô bún riêu chay tại ngôi chùa gần nhà. Qua đó chúng ta thấy khi dạy con cái bằng bằng tấm lòng cởi mở học hỏi và tôn trọng tâm linh lẫn nhau thì chuyện cha mẹ khác tôn giáo không còn phải là vấn đề.

Trong 5 năm đầu đời, xin hãy gieo trồng trong các em thiện căn, lòng nhân ái giữa người và người, và cảm giác quen thuộc, thân thiết với Chùa để các em lấy đó làm niềm tin và nền tảng đạo đức để bước vào đời. Theo thời gian, và tùy nhân duyên của mỗi cá nhân, sau này các em sẽ có thể sẽ đến với đạo Phật sâu hơn, và nhìn Đạo Phật theo đúng nghĩa một tôn giáo hơn.