Tu Viện Quảng Đức105 Lynch Rd, Fawkner, Vic 3060. Australia. Tel: 9357 3544. quangduc@quangduc.com* Viện Chủ: HT Tâm Phương, Trụ Trì: TT Nguyên Tạng   

69. Thiền sư Ỷ Ngộ ở Pháp Xương

04/09/201102:42(Xem: 8885)
69. Thiền sư Ỷ Ngộ ở Pháp Xương

THIỀNSƯ TRUNG HOA
HTThích Thanh Từ

TẬP 2
ĐỜI THỨMƯỜI MỘT SAU LỤC TỔ

69.THIỀN SƯ Ỷ NGỘỞPháp Xương

Sưhọ Lâm quê ở Chương Châu. Thuở nhỏ, Sư đến chùa SùngPhước ở quận nhà xuất gia, có ý chí siêu phàm. Sau khi thọgiới cụ túc, Sư đi du phương.

Sưđến Phù Sơn yết kiến Hòa thượng Viễn, Viễn thường chỉSư nói với mọi người: Kẻ hậu học này sẽ làm mô phạmtrong giới hành khước. Đến Bắc Thiền, Sư yết kiến Thiềnsư Trí Hiền. Trí Hiền hỏi: Vừa rồi ở đâu? Sư thưa: PhướcNghiêm. Trí liền hỏi: Hòa thượng Tư Đại lỗ mũi dàibao nhiêu? Sư thưa: Cùng Hòa thượng hiện giờ thấy một loại.Trí Hiền bảo: Hãy nói Lão tăng khi thấy dài bao nhiêu? Sưthưa: Hòa thượng in tuồng chưa từng đến Phước Nghiêm.Trí Hiền cười, nói: Cái loại học ngữ. Lại hỏi: Khi ôngđến đây Mã Tổ mạnh chăng? Sư thưa: Mạnh. Trí Hiền bảo:Vừa nói với ngươi cái gì? Sư thưa: Xin Bắc Thiền chớ loạnlắm vậy. Trí Hiền bảo: Nghĩ ngươi mới đến chẳng nỡđánh ngươi. Sư thưa: Ỷ Ngộ cũng tha lỗi Hòa thượng.

Uốngtrà xong, Trí Hiền lại hỏi: Quê hương ở đâu? Sư thưa:Chương Châu. Trí Hiền bảo: Tam Bình ở đó làm gì? Sư thưa:Nói thiền nói đạo. Trí Hiền hỏi: Tuổi bao nhiêu? Sư thưa:Cùng cột cái đồng tuổi. Trí Hiền bảo: Có cột cái cóthể so sánh, không cột cái tuổi bao nhiêu? Sư thưa: Khôngcột cái một tuổi cũng chẳng ít. Trí Hiền bảo: Nửa đêmthả gà đen. Nhân đây, Sư kính trọng làm thầy và ở lạirất lâu.

*

Sau,Sư lên ngọn Song Lãnh ở Tây Sơn chọn chỗ sâu vắng cấtam dừng ở ba năm với Thượng tọa Anh Thiệu Võ Thắng. KhiSư nhận thỉnh trụ trì Pháp Xương, từ biệt nhau, Sư nói:ba năm chung họp không việc gì chẳng biết, kiểm điểm saunày ắt có rỉ chảy. Sư cầm gậy vẽ một gạch, nói: Cáiấy gác lại, việc tông phong thế nào? Anh Thắng đáp: Tu-diđể trong lỗ mũi. Sư nói: Đến bờ xem mé mắt, chợt đếnmột trường sầu. Anh Thắng đáp: Cát sâu nổ tròng mắt.Sư nói: Sao chẳng thánh phàm không hai đường, phương tiệncó nhiều cửa? Anh Thắng đáp: Rắn sắt dùi chẳng thủng.Sư nói: Có chỗ nào chung bàn. Anh Thắng đáp: Tự duyên cănlực cạn, chớ giận mặt trời xuân. Lại vẽ một gạch nói:Tông phong gác lại, cái ấy việc thế nào? Sư cho một táttai. Anh Thắng nắm đứng lại, nói: Cái kẻ Chương Châu nàyđâu không bỏ đi. Sư nói: Anh khởi một loại kiến giảiấy, chẳng đánh lại đợi khi nào. Sư lại đánh thêm mộttát tai. Anh Thắng nói: Cũng là ta đến được.

*

ChùaPhước Xương ở phía bắc Phần Ninh, có cả ngàn gộp núicả muôn cái hồ, mấy gian nhà xưa. Sư đến sống trong cảnhrất đạm bạc, trồng rau cải lấy mà ăn. Tăng chúng cácnơi đến, đều không kham chịu nổi nếp sống cơ cực này.Ở đây thật là cô độc.

*

Ngàykhai đường, Sư lên tòa nói:

- Ngàynay Pháp Xương khai lô, Tăng hành khước chẳng có một người,chỉ có mười tám vị cao nhân ngồi vây quanh lò làm thinh.Chẳng phải là qui củ thật khó khỏi thấy các người nóilầm. Dù cho miệng giống như cân dùi, chưa khỏi bị lồngđèn khám phá. Chẳng biết đao bặt công huân luống dụngtu nhân chứng quả.

Sưhét một tiếng, nói:

- Chỉhay một niệm hồi tâm, liền khỏi Nhị thừa ràng buộc.

*

Sưdạy chúng:

- Ởthành Tỳ-da im lặng (Duy-ma-cật lặng thinh) phỏng theo tôngthừa, Thứu Lãnh giở cành hoa trở thành thuốc độc, chínnăm xây mặt vào vách làm ngu độn tông tổ tiên, nửa đêmtruyền y là gạt kẻ hậu học, Mã Tổ tức tâm là Phật intuồng ôm gốc cây đợi thỏ, Bàn Sơn phi tâm phi Phật cóthể gọi là hòa bùn hợp nước. Những tri kiến như thếlà bại hoại Tổ phong diệt dòng họ Thích. Nương nơi rỗngtiếp tiếng vang, dối thánh gạt hiền. Hậu học không tộigặp người chỉ chú. Nếu luận về việc này thì chư Phậtchẳng từng ra đời, cũng không một pháp cho người. Tổ Đạt-machẳng Tây sang, Nhị Tổ chẳng được tủy, liền được giólành bát ngát, lão quê gõ nhịp ca vang, tâm không chỗ tựa,hạnh không chỗ nương, nghe thiền cùng đạo dường thấyoan gia, nói sắc với tâm như gặp cọp dữ. Nhiên hậu, PhápXương cho ông chọn rau rừng giã gạo thái làm cơm hòa la nấucanh cốt đổng, đói thì ăn mệt thì ngủ, không do các vịmà tự sùng cao, chớ học tam thừa mà lập ra thời khóa.

*

Thiềnsư Huệ Nam ở Hoàng Long nhắc lại đã dạy Đại Khanh Côngkhán sanh duyên. Sư nói: Sao chẳng liền đó cho y bặt dứthết? Huệ Nam nói: Cũng từng vì rắn vẽ chân, bởi y tựchẳng nhìn tới. Sư nói: Hòa thượng vì y thế nào? Huệ Namđáp: Nhai hết gừng hút sạch giấm. Sư nói: Ông thầy quêtheo thế tục lại thế ấy. Huệ Nam hỏi: Hòa thượng làmsao? Sư cầm phất tử liền đánh. Huệ Nam nói: Cái lão giàkhông có nhân tình.

*

TừCông Hy lúc còn áo vải thường làm bạn với Sư. Trước mộtngày sắp tịch, Sư làm kệ gởi cho ông, kệ:

Kim niên thất thập thất

Xuất hành tu trạch nhật

Tạc dạ vấn qui ca

Báo đạo kim triêu kiết.

Năm nay tuổi bảy bảy

Ra đi chọn ngày kiết

Đêm qua hỏi quẻ rùa

Nói rằng sáng nay tốt.

TừHy xem xong hoảng hốt, mời Thiền sư Thanh ở Linh Nguyên cùngđến. Sư đang ngồi trong thất đem việc trong chùa dặn dòTri sự: Ta ở núi này đã hai mươi ba năm, gìn giữ của thườngtrụ không cho sai sót. Nay ta đi vậy. Các ngươi phải cố gắngtu hành.

Nóixong, Sư cầm gậy nói: Hãy nói cái này trao lại cho ai? TừHy cùng Linh Nguyên đều lắng lặng. Sư ném cây gậy, nằmtrên giường lấy tay gối đầu liền tịch.



8.THIỀN SƯ ÐẠO NHẤT
MãTổ - (709 - 788)

Vìngười đời sau quá kính trọng Sư nên nhân Sư họ Mã gọilà Mã Tổ: ông Tổ họ Mã.

Sưhọ Mã, quê ở huyện Thập Phương, Hán Châu. Thuở nhỏ, Sưdung mạo lạ thường: đi như trâu, nhìn như cọp, lưỡi dàikhỏi mũi, dưới chân có hai khu ốc. Lúc bé, Sư đến chùaLa-hán xin xuất gia với Hòa thượng Ðường ở Từ Châu. SauSư thọ giới cụ túc nơi Luật sư Viên ở Du Châu.

Ðờèường khoảng niên hiệu Khai Nguyên (713-742 T.L.), Sư tậpthiền định ở Viện truyền pháp tại Hoành Nhạc, nhân Thiềnsư Hoài Nhượng giáo hóa được giải ngộ. Bạn đồng thamhọc với Sư có sáu người, chỉ riêng Sư được truyền tâmấn.

Saukhi tạm biệt thầy, Sư đến Kiến Dương ở ngọn núi PhậtTích, kế dời sang Lâm Xuyên, sau lại đến núi Cung Công NamDương. Niên hiệu Ðại Lịch (765 T.L.) Liên soái Lộ Từ Cungvà Linh Phong, Cảnh Mộ thỉnh Sư khai đường để truyền bátông phong. Từ đây học giả bốn phương tụ hội về rấtđông. Có thể nói Giang Tây là một trường thi Phật.

*

Mộthôm Sư dạy chúng:

- Cácngươi mỗi người tin tâm mình là Phật, tâm này tức là tâmPhật. Tổ Ðạt-ma từ Nam Ấn sang Trung Hoa truyền pháp Thượngthừa nhất tâm, khiến các ngươi khai ngộ. Tổ lại dẫn kinhLăng-già để ấn tâm địa chúng sanh. Sợ e các ngươi điênđảo không tự tin pháp tâm này mỗi người tự có, nên kinhLăng-già nói: "Phật nói tâm là chủ, cửa không là cửa pháp."(Phật ngữ tâm vi tông, vô môn vi pháp môn.)

Phàmngười cầu pháp nên không có chỗ cầu, ngoài tâm không riêngcó Phật, ngoài Phật không riêng có tâm, không lấy thiệnchẳng bỏ ác, hai bên nhơ sạch đều không nương cậy, đạttánh tội là không, mỗi niệm đều không thật, vì không cótự tánh nên tam giới chỉ là tâm, sum la vạn tượng đềulà cái bóng của một pháp, thấy sắc tức là thấy tâm, tâmkhông tự là tâm, nhân sắc mới có.

Cácngươi chỉ tùy thời nói năng tức sự là lý, trọn khôngcó chỗ ngại, đạo quả Bồ-đề cũng như thế. Nơi tâm sanhra thì gọi là sắc, vì biết sắc không, nên sanh tức chẳngsanh. Nếu nhận rõ tâm này, mới có thể tùy thời ăn cơmmặc áo nuôi lớn thai thánh, mặc tình tháng ngày trôi qua,đâu còn có việc gì.

Cácngươi nhận ta dạy hãy nghe bài kệ này:

Tâm địa tùy thời thuyết

Bồ-đề diệc chỉ ninh

Sự lý câu vô ngại

Ðương sanh tức bất sanh.

Dịch:

Ðất tâm tùy thời nói

Bồ-đề cũng thế thôi

Sự lý đều không ngại

Chính sanh là chẳng sanh.

*

Cóvị Tăng hỏi:- Hòa thượng vì cái gì nói tức tâm tức Phật?

Sưđáp:- Vì vỗ con nít khóc.

- Connít nín rồi thì thế nào?

- Phitâm phi Phật.

- Ngườitrừ được hai thứ này rồi, phải dạy thế nào?

- Nóivới y là "phi vật".

- Khichợt gặp người thế ấy đến thì phải làm sao?

- Hãydạy y thể hội đại đạo.

*

Cóvị Tăng hỏi:

- Lytứ cú tuyệt bách phi, thỉnh Thầy chỉ thẳng ý Tổ sư từẤn Ðộ sang?

Sưđáp:

- Hômnay ta mệt nhọc không thể vì ngươi nói, ngươi đến hỏiTrí Tạng. Vị Tăng ấy đến hỏi Trí Tạng.

TríTạng bảo:- Sao không hỏi Hòa thượng?

Tăngđáp:- Hòa thượng dạy đến hỏi Thầy.

TríTạng hỏi:

- Hômnay tôi đau đầu, không thể vì ông nói, đến hỏi Sư huynhHải.

Tăngđến hỏi Hoài Hải, Hoài Hải bảo:- Ðến chỗ ấy tôi cũngchẳng hội.

Tăngtrở lại trình Sư, Sư bảo:- Tạng đầu bạch, Hải đầuhắc.

*

Cưsĩ Long Uẩn đến hỏi:

- Nướckhông gân xương hay thắng chiếc thuyền muôn hộc, lý nàythế nào?

Sưđáp:- Trong ấy không nước cũng không thuyền, nói gì là gânxương?

Uẩnbảo:- Người không lầm xưa nay, thỉnh Thầy để mắt nhìnlên!

Sưliền nhìn thẳng xuống.

Uẩnnói:- Một cây đàn cầm không dây, mà Thầy đàn rất hay.

Sưliền nhìn thẳng lên. Uẩn lễ bái. Sư trở về phương trượng.Uẩn theo sau thưa:- Vừa rồi muốn làm khéo trở thành vụng.

*

Mộtđêm, Trí Tạng, Hoài Hải, Phổ Nguyện theo hầu Sư xem trăng.

Sưhỏi:- Ngay bây giờ nên làm gì?

TríTạng thưa:- Nên cúng dường.

HoàiHải thưa:- Nên tu hành.

PhổNguyện phủi áo ra đi.

Sưbảo:- Kinh vào Tạng, Thiền về Hải, chỉ có Phổ Nguyệnvượt ngoài sự vật.

*

HoàiHải hỏi:- Thế nào là chỉ thú Phật pháp?

Sưđáp:- Chính là chỗ ngươi bỏ thân mạng.

Sưlại hỏi Hoài Hải:- Ngươi lấy pháp gì chỉ dạy người?

HoàiHải dựng đứng cây phất tử.

Sưbảo:- Chỉ thế thôi hay còn gì khác?

HoàiHải ném cây phất tử xuống.

*

Tănghỏi:- Thế nào được hiệp đạo?

Sưđáp:- Ta sớm chẳng hiệp đạo.

Tănghỏi:- Thế nào là ý Tổ sư từ Ấn Ðộ sang?

Sưliền đánh và nói:- Ta nếu không đánh ngươi, các nơi sẽcười ta.

*

ÐặngẨn Phong từ biệt Sư đi nơi khác, Sư hỏi:- Ði đến đâu?

ẨnPhong thưa:- Ði đến Thạch Ðầu.

- ÐườngThạch Ðầu trơn.

- Cócây gậy tùy thân, gặp trường thì đùa.

ẨnPhong vừa đi đến Thạch Ðầu đi nhiễu giường thiền mộtvòng, dựng tích trượng động đất một tiếng, hỏi:

- Ấylà tông chỉ gì?

ThạchÐầu nói:- Trời xanh! trời xanh!

ẨnPhong không đáp được, lại trở về thưa với Sư. Sư bảo:

- Ngươinên đi lại bên ấy, nếu Thạch Ðầu nói "trời xanh!" ngươi"hư! hư!"

ẨnPhong lại đi đến Thạch Ðầu làm như trước.

ThạchÐầu bèn: Hư! hư!

ẨnPhong không đáp được, lại trở về trình với Sư. Sư bảo:

- Tađã nói với ngươi "đường Thạch Ðầu trơn".

*

Cóvị Giảng sư đến hỏi:- Thiền tông truyền giữ pháp gì?

Sưhỏi lại:- Tọa chủ truyền giữ pháp gì?

- Tôigiảng được hơn hai mươi bản kinh luận.

- Ðâukhông phải là sư tử con?

- Khôngdám.

Sưthốt ra tiếng: Hư! hư!

Giảngsư nói:- Ðây là pháp.

- Làpháp gì?

- Phápsư tử ra khỏi hang.

Sưbèn im lặng.

Giảngsư nói:- Ðây cũng là pháp.

- Làpháp gì?

- Phápsư tử ở trong hang.

- Khôngra không vào là pháp gì?

Giảngsư không đáp được, bèn từ giã đi ra đến cửa, Sư gọi:

- Chủtọa!

Giảngsư xoay đầu lại.

Sưhỏi:- Là pháp gì?

Giảngsư cũng không đáp được.

Sưbảo:- Ông thầy độn căn.

*

Mộthôm Sư dạy chúng:

- Ðạokhông dụng tu, chỉ đừng ô nhiễm. Sao là ô nhiễm? - Có tâmsanh tử, tạo tác, thú hướng đều là ô nhiễm. Nếu muốnhội thẳng đạo ấy, tâm bình thường là đạo. Sao gọi làtâm bình thường? -Không tạo tác, không thị phi, không thủxả, không đoạn thường, không phàm thánh. Kinh nói: "Chẳngphải hạnh phàm phu, chẳng phải hạnh thánh hiền, là hạnhBồ-tát." Chỉ như hiện nay đi đứng ngồi nằm, ứng cơ tiếpvật đều là đạo. Ðạo tức là pháp giới, cho đến diệudụng như hà sa đều không ngoài pháp giới. Nếu chẳng phảivậy, tại sao nói "pháp môn tăng địa", tại sao nói "vô tậnđăng"? Tất cả pháp đều là pháp của tâm, tất cả tênđều là tên của tâm. Muôn pháp đều từ tâm sanh, tâm làcội gốc của muôn pháp. Kinh nói: "Biết tâm đạt cội nguồnnên hiệu là Sa-môn." Tên đồng nghĩa đồng, tất cả phápđều đồng thuần nhất không lẫn lộn.

Nếuở trong giáo môn được tùy thời tự tại thì dựng lậppháp giới trọn là pháp giới, lập chân như là chân như,lập lý tất cả pháp trọn là lý, lập sự tất cả pháptrọn là sự, nắm giở một thì ngàn theo, sự lý không khác,toàn là diệu dụng. Lại không có lý riêng, đều do xoay lạicủa tâm. Ví như bao nhiêu bóng mặt trăng thì có, mà bao nhiêumặt trăng thật thì không, bao nhiêu nguồn nước thì có, màbao nhiêu tánh nước thì không, bao nhiêu sum la vạn tượngthì có, mà bao nhiêu hư không thì không, bao nhiêu lời nóiđạo lý thì có, mà bao nhiêu Tuệ vô ngại thì không; bao nhiêucác thứ thành lập đều do một tâm. Dựng lập cũng được,dẹp hết cũng được, thảy là diệu dụng. Diệu dụng trọnlà nhà mình, chẳng phải lìa chân mà có, nơi nơi đều chân,thảy đều là thể của nhà mình.

Nếuchẳng vậy, lại là người nào? Tất cả pháp đều là Phậtpháp, các pháp tức là giải thoát, giải thoát tức là chânnhư, các pháp không ngoài chân như, đi đứng ngồi nằm thảylà dụng bất tư nghì, không đợi thời tiết. Kinh nói: "Chỗchỗ nơi nơi đều có Phật." Phật là năng nhân, có trí tuệkhéo hợp lòng người, hay phá lưới nghi cho tất cả chúngsanh, vượt ra vòng trói buộc của có và không v.v... tình chấpphàm thánh hết, nhân pháp đều không, chuyển bánh xe khônggì hơn, vượt các số lượng, việc làm không ngại, sự lýđều thông, như trời hiện mây, chợt có lại không, chẳngđể dấu vết. Ví như vẽ nước thành lằn, không sanh khôngdiệt. Ðại tịch diệt tại triền gọi là Như lai tàng, xuấttriền gọi là Pháp thân thanh tịnh. Thể không tăng giảm,hay lớn hay nhỏ, hay vuông hay tròn, hợp vật hiện hình nhưtrăng trong nước, vận dụng mênh mông, không lập mầm gốcchẳng hết hữu vi, không trụ vô vi. Hữu vi là dụng củavô vi, vô vi là chỗ nương của hữu vi, chẳng trụ chỗ nương,nên nói: "Như không chẳng chỗ nương." Nghĩa tâm sanh diệt,nghĩa tâm chân như: Tâm chân như dụ như gương sáng soi vậttượng. Gương dụ tâm, vật tượng dụ pháp. Nếu tâm chấppháp là dính với cái nhân bên ngoài, tức là nghĩa sanh diệt.Tâm không chấp pháp tức là nghĩa chân như.

Thanhvăn tai nghe Phật tánh. Bồ-tát mắt thấy Phật tánh. Liễuđạt không hai gọi là bình đẳng tánh. Tánh không có khác,dụng thì chẳng đồng. Tại mê là thức, tại ngộ là trí.Thuận lý là ngộ, theo sự là mê. Mê tức là mê bản tâmmình, ngộ là ngộ bản tánh mình. Một phen ngộ là hằng ngộchẳng trở lại mê. Như đang khi mặt trời mọc lên khôngtrở lại tối. Mặt trời trí tuệ xuất hiện, không chungcùng cái tối phiền não. Liễu đạt cảnh giới của tâm liềntrừ vọng tưởng. Vọng tưởng đã trừ tức là vô sanh. Pháptánh sẵn có, có chẳng nhờ tu. Thiền không thuộc ngồi, ngồitức có chấp trước. Nếu thấy lý này là chân chánh hiệpđạo, tùy duyên qua ngày, đứng ngồi theo nhau, giới hạnhhuân thêm, nhóm nơi tịnh nghiệp. Chỉ hay như thế, lo gì chẳngthông.

Ðệtử của Sư được nhập thất (được vào thiền thất, làđã ngộ đạo) có đến tám mươi bốn vị, mỗi người làmchủ một phương truyền hóa vô cùng.

Ðờèường niên hiệu Trinh Nguyên năm thứ tư (788 T.L.) khoảngtháng giêng, Sư lên núi Thạch Môn, Kiến Xương, đi kinh hànhtrong rừng thấy chỗ hang động bằng phẳng, bèn bảo thịgiả:

- Thâncũ mục của ta sẽ ở tháng sau và trở về nơi này. Nói xong,Sư trở về.

Ðếnngày mùng bốn tháng hai, Sư có chút bệnh, tắm gội xong, ngồikiết già nhập diệt, thọ tám mươi tuổi, được sáu mươituổi hạ.

Sauvua sắc ban hiệu Ðại Tịch.

Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Tên của bạn
Email của bạn
facebook youtube google-plus linkedin twitter blog
Nguyện đem công đức này, trang nghiêm Phật Tịnh Độ, trên đền bốn ơn nặng, dưới cứu khổ ba đường,
nếu có người thấy nghe, đều phát lòng Bồ Đề, hết một báo thân này, sinh qua cõi Cực Lạc.

May the Merit and virtue,accrued from this work, adorn the Buddhas pureland,
Repay the four great kindnesses above, andrelieve the suffering of those on the three paths below,
may those who see or hear of these efforts generates Bodhi Mind, spend their lives devoted to the Buddha Dharma,
the Land of Ultimate Bliss.

Quang Duc Buddhist Welfare Association of Victoria
Tu Viện Quảng Đức | Quang Duc Monastery
Senior Venerable Thich Tam Phuong | Senior Venerable Thich Nguyen Tang
Address: Quang Duc Monastery, 105 Lynch Road, Fawkner, Vic.3060 Australia
Tel: 61.03.9357 3544 ; Fax: 61.03.9357 3600
Website: http://www.quangduc.com ; http://www.tuvienquangduc.com.au (old)
Xin gửi Xin gửi bài mới và ý kiến đóng góp đến Ban Biên Tập qua địa chỉ:
quangduc@quangduc.com , tvquangduc@bigpond.com
KHÁCH VIẾNG THĂM
110,220,567