Vậy mà 12 năm đúng ngày VU LAN bà Nậu ra đi , thì ( thời )gian nó đi mau quá , mau đễn nẩu, tui cũng không nhớ ra luôn , sáng nay từ xì gòn ( sài gòn) dìa thăm quơ ( quê) , ghé chợ Ti Quà ( Tuy Hòa ) mua một ít bông và trái cây dìa cúng Nậu , bữa nay thành phố Ti Quà đẹp ghơ ( ghê ) luôn , con đường dẫn đến xã An Nghịp ( Nghiệp) sao mà rộng rãi , lán cón , không có một ổ gà ổ dịt ( vịt ) gì hết , hai bên đường nẫu xây nhà ngút ngàn san dã , me … so dí ( với ) hầu đó (hồi đó) bây giờ lớp nhỏ nó sướng thiệt , bây giờ lái xe chạy cái e là tới nhà luôn khỏi phải đi bộ .
Nậu tui quơ ( quê ) ở xã An Xưn ( Xuân ) nhưng lớn lên dà ( và ) lập nghịp ở xã An Nghịp , nghe Nậu nói, hầu đó, nẫu cứ nói Nậu là ngừ La Hai , ông nậu thì ngừ Đồng Cọ , dì ( vì )hai ông bà đều ẹp ( đẹp )
Ở quơ tui nẫu hay nói : Nhứt gái La Hai
Nhì trai Đồng Cọ
Bà nậu tui nói gái La Hai ẹp , chứ mấy cha nậu Đồng Cọ đâu có ẹp , ở xứ sở quần đùi một trem ( trăm ) hai , quần dài tém ( tám ) chục mà ẹp con khỉ gì , mấy ông nậu đó đen thui đen trậy , như cột nhà cháy mà ẹp cái dì
Ông Nậu qua đời sớm , bà Nậu ở một mình nuôi mấy cô ,chú , rầu lớn lên dựng dợ gả chồng ở xung quanh cái xã An Nghịp thâu, nhà của ông bà nậu bây giờ là nhà từ đường , xung quanh có cô Hai , chú Be ( Ba) , chú Bốn , cô Năm , chú Sáu dà ( và) chú Bãy ( Bảy )
Nhà từ đường bà Nậu ẹp lắm , bà Nậu ở một mình , nhưng tấu ( tối ) nào cũng có con chấu ( cháu) đến ngủ cho Nậu vui
Nhớ hầu điện mới có ở xã An Nghịp , Nhà nào cũng rộn ràng , ka rao kơ rầm trời rầm đất hết , đường đi ban đim ( đêm ), mẫu trụ đèn nó bắt mẫu ngọn đèn sáng hực hỡ ( hở ), nhà Nậu cũng mua ti di ( vi) ,máy quạt , tủ lạnh , bíp ga( bếp ga ) rầu bắt cho Nậu thệm cái điện thại , đở ( để ) mấy cô chú gọi hỏi thăm sớm tấu ( tối ) ,Nậu chơi sang lắm mua cái dì cũng tốt ,đở ( để ) xài lâu hơn.
Từ ngày có điện , Nậu tứ ( tưới )rau , tứ cây bằng nước máy từ giếng lên , nậu nói hay thiệt nước nó nhảy liên tục , Nậu không kịp tứ nó phun ướt quần ướt áo hết luôn , Nậu bị ướt những không dám nói sợ lũ nhỏ nó cừ ( cười ) đi thay đồ mà Nậu cứ cừ mỉm mỉm cừ quài ,
Bữa nọ Nậu ra nhổ cỏ, Nậu muốn rửa tay nên dô nhà tắm gần giếng đở ( để )rửa , thấy Nậu đi ra ướt quần áo hết , chú Be hỏi làm sao mà ướt hết dãy Mé ( Má )? Nậu nói tao dặn ( vặn ) cái nút chưa kịp rửa , me ở trên nó xấu (xối ) nước xuống ,hết hồn hết día ( vía) , tao đi ra không kịp ngáp , té ra Nậu không dặn con tắt dòi ( vòi ) nước, mà nậu dặn con tắt dòi qua sen ( hoa sen ), nên nó phun nước trên qua sen chớ sao ,nó xấu( xối ) nậu quảng ( hoảng ) tam tinh đi ra mà không kịp nhìn dô là cái dì
Ở nhà một mình Nậu thích coi cãi lương ( cải lương ) dà phin tập , lâu lâu mấy cô mấy chú mới gọi hỏi thăm Nậu , bữa nay phin hay mà cứ gọi quài ,làm Nậu bực mình bực mẩy , nậu càm ràm dí chú Be , mấy đứa bây gọi dì mà gọi quài , tao đang coi phin mà hết đứa này gọi đến đứa khác gọi là sao ,
Chú Be đi hỏi, không có ai gọi Nậu hết , té ra Nậu đang coi phin tập , trong phin ,điện thại nó reo tiếng dúng ( giống ) tiếng điện thại nhà , Nậu tưởng ai gọi , nậu chạy đến bắt máy điện thại, alo quài mà không thấy ai trả lời , một chút nữa điện thại reo nữa , Nậu tới bắt máy mà không nghe trả lời , me …… Nậu tưởng đứa nào chọc Nậu , Nậu nẩu ( nổi ) giận chớ sao
Nhà từ đường làm hàng rào dí cửa sắt , quấn cọng dậy xích ,gắn một cái chuông , như chuông chùa Lan dà Địp ( Điệp ) dãy , đở( để ) ai đến bấm chuông thì Nậu nghe , Nậu đang coi cải lương , nghe cái chuông nó reo từ ti di ( TI VI ) , Nậu tưởng ai đến bấm chuông , nên ra quài nheo con mắt , nậu nhìn , đâu có đứa nào mà sao chuông nó cứ rổn rẻn quài , Nậu bắt đầu ngầu ( ngồi )rình coi thử có đứa nào phá không , Nậu ngầu ngay cái ti di rầu nhìn ra quài cổng , ti di nó kêu lên tiếng rổn rẻn như chuông , Nậu mỉm cừ , mắc cỡ muốn chết , Nậu ngầu rình mà thở không dám thở , ho không dám ho ,Nậu nói nãy giờ tưởng đâu có ăn trôm hay đứa nào phá chớ té ra trong tuồng cải lương , Nậu đâu dám kở ( kể ) ai nghe sợ nẩu cừ
Nậu thèm kơm ( cơm) cháy mà bây giờ nấu ga thâu, thì làm gì có kơm cháy mà ăn , Nậu biểu chú Bảy đắp cho một cái bíp nấu củi , ba bốn năm nay , Nậu đâu có nấu củi , bữa nay nấu lại bíp cũi ,cơm ngon , cơm chấy dàng ( vàng ) rụm , me nó ngon dãy thâu , nậu ngầu nhai hết , , rửa chén rầu đi ngủ , trên mặt Nậu chu cha lọ nầu nó quẹt qua quẹt lại , mà Nậu đâu có biết , chừng thằng Út con chú Bẩy ( Bảy ) , nó đến chơi , thấy Nậu mặt mày lem luốc , nó sợ quá , nó khóc , Nậu nói , bộ tao dúng Chung Dô Diệm lắm ha mà mày khóc hả , chú Bảy nói mặt mé ( má ) làm gì mà lọ nầu (nồi ) không dãy ? , nậu hỏi thiệt na ? , rầu nậu lẽn bẻn dô rửa mặt , nậu lầm bầm bữa nay ông táo ổng trát
Nậu ơi . Chiều nay dìa thăm nậu , ba con coi nhà từ đường , cũng trồng qua ( hoa ) dạn thọ ( vạn thọ ) loại qua nậu thích , cây bông địp dàng (điệp vàng) trổ bông, tư ( tươi ) quá , rầu mấy líp ( liếp ) rau xanh mơn mởn , nhưng con cũng dẫn ( vẫn ) thấy thiếu cái dì đó , Nậu ăn chay trường , nên Nậu làm tương đậu mèo ngon lắm , Nậu làm 12 thạp nhỏ cho một năm , mẫu ( mỗi ) lần con chạy qua nhà Nậu , hái một mớ rau , dô nướng bánh tráng , lấy bánh tráng sống ra nhúng nước , cuốn rau , bánh tráng nướng rầu chấm tương ăn , me ……….. nó ngon hết sức
Oklahoma, mùa Vu Lan 2019
THÍCH NGUYÊN NGUYỆN