Tiếng Việt thời LM de Rhodes - chên đơng hay chân đăng/đâng/nâng?

17/03/201916:42(Xem: 6295)
Tiếng Việt thời LM de Rhodes - chên đơng hay chân đăng/đâng/nâng?

LM de Rhodes
Tiếng Việt thời LM de Rhodes 

chên đơng hay chân đăng/đâng/nâng?

(phần 15)

Nguyễn Cung Thông

Phần này bàn về cách dùng chên đơng thời các LM de Rhodes và Maiorica sang truyền đạo ở An Nam cho đến thế kỉ XX. Dựa vào một số văn bản, bài viết nhỏ này đề nghị một cách giải thích tại sao chân đăng lại xuất hiện ở mãi tận những hòn đảo thuộc thực dân Pháp ở Thái Bình Dương. Tài liệu tham khảo chính của bài viết này là ba tác phẩm của LM de Rhodes soạn: cuốn Phép Giảng Tám Ngày (viết tắt là PGTN), Bản Báo Cáo vắn tắt về tiếng An Nam hay Đông Kinh (viết tắt là BBC) và từ điển Annam-Lusitan-Latinh (thường gọi là Việt-Bồ-La, viết tắt là VBL) có thể tra từ điển này trên mạng, như trang này chẳng hạn http://books.google.fr/books?id=uGhkAAAAMAAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false . Các chữ viết tắt khác là HV (Hán Việt), CNNAGN (Chỉ Nam Ngọc Âm Giải Nghĩa), NCT (Nguyễn Cung Thông), TVGT (Thuyết Văn Giải Tự/khoảng 100 SCN), NT (Ngọc Thiên/543), ĐV (Đường Vận/751), NKVT (Ngũ Kinh Văn Tự/776), LKTG (Long Kham Thủ Giám/997), QV (Quảng Vận/1008), TV (Tập Vận/1037/1067), TNAV (Trung Nguyên Âm Vận/1324), CV (Chính Vận/1375), TVi (Tự Vị/1615), VB (Vận Bổ/1100/1154), VH (Vận Hội/1297), LT (Loại Thiên/1039/1066), CTT (Chính Tự Thông/1670), TViB (Tự Vị Bổ/1666), TTTH (Tứ Thanh Thiên Hải), KH (Khang Hi/1716), P (tiếng Pháp), ĐNQATV (Đại Nam Quấc Âm Tự Vị), A (tiếng Anh), L (tiếng La Tinh), PG (Phật Giáo), CG (Công Giáo), VN (Việt Nam), CQN (Chữ Quốc Ngữ), TQ (Trung Quốc), BK (Bắc Kinh), NC (Nouvelle Calédonie - Tân Thế Giới), thế kỉ (TK). Tương quan ngữ âm HV và Việt ghi trong bài không nhất thiết khẳng định nguồn gốc Việt hay Hán Cổ của chúng, cần nhiều dữ kiện hơn để thêm chính xác. Trang/cột/tờ của VBL được ghi xuống để người đọc dễ tra cứu thêm. Các cách đọc phiên thiết trình bày theo thời gian (lịch đại): từ thời Hán đến thế kỉ XVII (Tự Vị, Chính Tự Thông) cho đến giọng BK hiện nay so sánh với các phương ngữ khác cũng như âm HV (đồng đại). Dấu hoa thị * đứng trước một âm cổ phục nguyên (reconstructed sound), không nên lầm thanh điệu hay chỉ số đứng sau một âm tiết và số phụ chú.

In Trang
Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Tên của bạn
Email của bạn
Trang đầuTrang trước3456789Trang sauTrang cuối

13/05/2025(Xem: 6298)
Sự chứng ngộ Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác (Sanskrit: Anuttara-samyak-sambodhi) là một thuật ngữ cao quí, giác ngộ hoàn toàn không sai lầm vượt qua mọi giới hạn loại bỏ hoàn toàn vô minh, thấu rõ trọn vẹn bản chất của vũ trụ và Phật đã nói ra giáo pháp, chỉ rõ con đường, phương pháp để hành giả chứng ngộ, an lạc, giải thoát. Giáo pháp đã được truyền thừa qua kinh điển mà thiền đường, tu viện…nơi các nhà sư giảng giải khơi thông những khúc mắc, hoài nghi, hướng cho phật tử đến tu tập ngày càng thấu rõ hơn. Ghi ơn sự truyền dạy ấy trong tập nầy tác giả phần lớn những bài thơ tán thán công đức chư vị giảng sư, trụ trì, hành giả … và hoạ lại những bài thơ của chư vị Tỳ Kheo, thi hữu.

30/04/2025(Xem: 4979)
Mỗi người trong chúng ta đều có rất nhiều chuyến đi trong suốt cuộc hành trình dài sinh tử của mình. Có người đi ngắn rồi bỏ cuộc. Có người đi nửa chừng rồi lại quay về. Có người đi suốt một đoạn đường dài không ngơi nghỉ; trong đó có tôi đã bao lần đi rồi bao lần đến. Phái Đoàn Hoằng Pháp của chúng tôi tại Hoa Kỳ lần nầy có chuyến đi dài nhất kể từ xưa đến nay và kết hợp cả 3 châu lục, đôi khi trở thành 4. Đó là: Châu Âu, Châu Á, Châu Úc và Châu Mỹ, trải qua 10 địa phương chính tại các nơi ở Hoa Kỳ từ ngày 26.2.2025 đến ngày 6.5.2025 gồm các nơi như sau: Bắc California, Nam California, Dallas, Oklahoma, Atlanta, Houston, Jacksonville, Philadelphia, Washington DC và Minneapolis. Và mỗi nơi đến như vậy, Phái Đoàn của chúng tôi chia ra giảng 2 đến 4 chỗ khác nhau tại chùa và tại tư gia của các Phật tử, cũng như tham dự các lễ quan trọng tại những nơi sau đây:

30/04/2025(Xem: 5883)
Sáng mai tĩnh giữa mây bay, Tâm như gương sáng đón ngày nhẹ trôi. Không mong ngộ đạo cao vời, Chỉ xin tỉnh thức giữa đời lặng yên. Bồ Tát đâu cõi xa miền? Mà trong ánh mắt dịu hiền buổi mai. Không cần bước đến thiên thai, Chỉ cần bước vững, nhẹ hoài từng hơi. 🙏🙏🙏🌼🍁🌺🍀🌹🥀🌷🌸🏵️🌼🍁🌺🍀🌹🥀🌷🌸🏵️

25/04/2025(Xem: 1317)
1-Người ấy là bạn ta, cũng sinh ra đời để rồi sẽ già nua, bịnh tật và chết cũng như ta 2-Người ấy là bạn ta vì họ cùng ngụp lặn với ta trong vòng sinh diệt 3-Người ấy cũng vướng bụi trần ô nhiễm như ta, do đó đôi khi cũng phạm vào lầm lỗi 4-Người ấy cũng mang đầy dục vọng, thù hận và mê lầm nào có khác ta đâu 5-Người ấy cũng chẳng biết tại sao mình lại ra đời à cũng chẳng biết thế nào là Niết Bàn, quả là giống y như ta

22/04/2025(Xem: 3740)
Tôi có nhân duyên về lại ngôi chùa Quảng Duyên, thuộc thành phố Bridge, thuộc Tiểu bang Texas, số 163 Mann St, trong một khung cảnh hữu tình nên thơ. Nơi Thượng Toạ Thích Minh Nhựt làm trú trì, ngôi chùa được khai Sơn từ năm 2015 tới nay đã gần 10 năm thành lập, một nhân duyên huy hữu là ngôi chùa do một vị thí chủ cung tiến trên mảnh đất của gia đình họ, với nệnh giá không đồng USA, thật sự là mầu nhiệm trong Chánh pháp, khi tâm cung kính chư Phật thì chắc chắn sẽ luôn luôn mang lại nguồn an trú trong pháp hành tâm pháp…!

18/04/2025(Xem: 3571)
Bài này sẽ phân tích một số quan điểm trong sách Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh, một tác phẩm về Thiền Tông Việt Nam xuất bản lần đầu vào năm 1796. Tác phẩm này được in trong Ngô Thì Nhậm Toàn Tập - Tập V, ấn hành năm 2006 tại Hà Nội, do nhiều tác giả trong Viện Nghiên Cứu Hán Nôm biên dịch.

10/04/2025(Xem: 4103)

08/04/2025(Xem: 1073)
Hãy dừng lại một chút, lắng nghe tiếng nói bên trong mình. Ngay bây giờ, ta có thể đặt tay lên ngực, cảm nhận nhịp tim mình, và tự hỏi: “Mình có đang sống trọn vẹn với hiện tại không?” Hãy mỉm cười và nói: “À, mình vẫn đang ở đây, trong khoảnh khắc này.” Rồi tự hỏi tiếp: “Điều gì là quan trọng nhất trong cuộc đời mình?” Học cách buông bỏ những gánh nặng không cần thiết, sống trọn vẹn từng khoảnh khắc, và ta sẽ tìm thấy sự bình yên và hạnh phúc đích thực. Hôm nay, bạn có dám dành 5 phút để thử thiền thở và cảm nhận sự khác biệt?

02/04/2025(Xem: 3580)
Thật sự đúng với ý nghĩa khoảnh khắc, thời gian gặp gỡ quý thầy rất ngắn ngủi, đã vậy buổi tiệc quá đông đảo và ồn ào nên thầy trò chẳng nói được gì nhiều. Thầy Như Điển, thầy Nguyên Tạng, thầy Đạo Tỉnh…Trông quý thầy từ hòa, an định và rất tự tại giữa dòng đời đầy động loạn. Nhìn quý thầy mà lòng cứ nhớ đến ôn Tuệ Sỹ. Tôi thật sự “thấy” thấp thoáng tinh thần ôn Tuệ Sỹ ở nơi thần thái quý thầy. Ngay cả những giây phút viết những dòng chữ này vẫn còn rung động, tay gõ chữ không kịp theo dòng tâm ý tuôn trào, chữ cứ tự nhiên tuôn chảy mà không có tâm niệm dụng công viết.

13/03/2025(Xem: 1192)
Hãy tự hào vào thế kỹ hiện đại được sinh ra là người phụ nữ ! Nhất là … khi được nuôi dưỡng với phẩm chất từ bi Với cảm xúc mạnh mẽ, dễ đối mặt mọi thử thách gì! Tự giải quyết mọi vấn đề không hổ danh nữ tướng!
Trang đầuTrang trước3456789Trang sauTrang cuối