VI. Tiết Mục 5 : Sự Tu Tập Về Nhân Quả Ấy

Chương 1: Thiết Lập 10 Địa

Chính Văn.-

Như vậy là đã nói nhân quả của sự ngộ nhập rồi, còn sự tu tập về nhân quả ấy làm sao thấy được? Thấy được qua 10 địa[128]của bồ tát. Những gì là 10 địa? Một là cực hỷ địa, hai là ly cấu địa, ba là phát quang địa, bốn là diệm tuệ địa, năm là nan thắng địa, sáu là hiện tiền địa, bảy là viễn hành địa, tám là bất động địa, chín là thiện tuệ địa, mười là pháp vân địa. Lý do thiết lập 10 địa như vậy làm sao thấy được? Vì muốn đối trị 10 thứ vô minh [129]là những chướng ngại bị đối trị. Tại sao, vì 10 sắc thái pháp tánh có 10 vô minh chướng ngại. Những gì là 10 sắc thái pháp tánh? Trong địa thứ nhất là phổ biến, trong địa thứ hai là tối thắng, trong địa thứ ba là thắng lưu, trong địa thứ tư là không nhiếp thọ, trong địa thứ năm là không sai biệt, trong địa thứ sáu là không nhiễm tịnh, trong địa thứ bảy là mỗi pháp không sai biệt, trong địa thứ tám là không thêm bớt, thân tự tại độ tự tại, trong điểa thứ chín là trí tự tại, trong địa thứ mười là nghiệp tự tại, tổng trì tự tại, chánh định tự tại [130]. Trong đây có 3 bài chỉnh cú: 1. đến 3. Phổ biến, tối thắng, thắng lưu, không nhiếp thọ, không sai biệt, không nhiễm tịnh, mỗi pháp không sai biệt, không thêm bớt và thân tự tại độ tự tại, trí tự tại, nghiệp tự tại, 10 sắc thái pháp tánh như vậy bị chướng ngại vì 10 vô minh không ô nhiễm; để đối trị 10 vô minh chướng ngại này nên thiết lập 10 địa. Phải biết 10 vô minh như vậy, đối với thanh văn thì không phải là ô nhiễm, nhưng đối với bồ tát thì là ô nhiễm.

Lược Giải.-

Thiết lập 10 địa là để đối trị 10 vô minh, và 10 vô minh có người kể như ghi chú đã ghi. Nhưng có lẽ đó không phải là ý của đoạn này. Đoạn này nói 10 địa có 10 sắc thái pháp tánh, 10 sắc thái này bị 10 vô minh chướng ngại, vậy 10 cái tên vô minh có lẽ đi liền với 10 sắc thái, ví dụ: thứ 1 là vô minh chướng ngại cho sắc thái pháp tánh phổ biến, v/v.

Chương 2: Danh Nghĩa 10 Địa

Chính Văn.-

Thêm nữa, (một) tại sao địa thứ nhất gọi là cực hỷ, vì ở đây lần đầu tiên được cái năng lực thù thắng là có thể làm thành mọi sự nghĩa lợi cho mình người. (Hai) tại sao địa thứ hai gọi là ly cấu, vì ở đây xa rời đến cùng cực những sự phạm giới dơ bẩn. (Ba) tại sao địa thứ ba gọi là phát quang, vì ở đây là chỗ dựa của đẳng trì và đẳng chí [131]không thoái chuyển, là chỗ dựa của ánh sáng chánh pháp lớn lao. (Bốn) tại sao địa thứ tư gọi là diệm tuệ, vì ở đây các pháp bồ đề phần [132]đốt tiêu hết thảy chướng ngại. (Năm) tại sao địa thứ năm gọi là nan thắng, vì trí chân đế với trí thế gian mâu thuẫn với nhau, mà ở đây kết hợp được 2 thứ khó kết hợp đó, làm cho thích ứng với nhau. (Sáu) tại sao địa thứ sáu gọi là hiện tiền, vì ở đây cái trí duyên khởi [133]làm chỗ dựa, khiến cho tuệ ba la mật hiện ra trước mắt. (Bảy) tại sao địa thứ bảy gọi là viễn hành, vì ở đây là đã đến giới hạn cuối cùng của hữu công dụng hành. (Tám) tại sao địa thứ tám gọi là bất động, vì ở đây hết thảy hữu tướng, hữu công dụng hành, đều không thể dao động. (Chín) tại sao địa thứ chín gọi là thiện tuệ, vì ở đây được trí vô ngại [134]loại thù thắng nhất. (Mười) tại sao địa thứ mười gọi là pháp vân, vì ở đây được cái trí tổng duyên tất cả các pháp, hàm tàng hết thảy đà la ni môn và tam ma địa môn; ở đây ví như mây lớn, che được sự chướng ngại rộng lớn như không gian; ở đây lại viên mãn được pháp thân.

Chương 3: Nói Về Thủ Đắc

Chính Văn.-

Làm sao thấy được sự thủ đắc 10 địa như vậy? Do 4 sự thủ đắc. Một là thủ đắc thắng giải, là thủ đắc sự tin hiểu sâu xa đối với các địa. Hai là thủ đắc chánh hạnh, là thủ đắc 10 pháp hạnh thích hợp với các địa [135]. Ba là thủ đắc thông đạt, là khi ở địa thứ nhất thông đạt pháp giới thì đã thông đạt cùng khắp tất cả các địa. Bốn là thủ đắc thành mãn, là tu chứng các địa đạt đến cứu cánh.

Tiết 1: Tu Chỉ Quán

Chính Văn.-

Sự tu tập các địa làm sao thấy được? Là các vị bồ tát trong mỗi địa đều tu chỉ và quán, bằng 5 sắc thái tu tập. Những gì là 5 sắc thái? Là tu tổng tập, tu không tướng, tu không dụng công, tu xí thạnh, tu không mừng đủ [136]. Năm sự tu tập này làm cho bồ tát thành tựu 5 sự kết quả: (1) trong mỗi ý nghĩ, tiêu dung chỗ dựa của mọi thứ thô nặng; (2) rời xa các tướng, được cái vui trong hoa viên chánh pháp; (3) biết được chính xác cái ánh sáng chánh pháp lớn lao, không có giới hạn, phổ biến và vô lượng; (4) đã hiện hành cái vô tướng thuận với phần thanh tịnh, không còn phân biệt; (5) để viên mãn thành tựu pháp thân, nên nhiếp thọ chính xác những nhân tố thù thắng của những địa ở sau [137].

Tiết 2: Tu 10 Độ

Chính Văn.-

Do sự thêm hơn lên mà nói 10 địa tu riêng 10 ba la mật [138]. Sáu địa trước thì tu riêng 6 ba la mật đã nói. Còn 4 địa sau tu riêng 4 ba la mật là một, phương tiện ba la mật, là đem những thiện căn của 6 ba la mật trước đã tập hợp được mà chung với chúng sinh xoay lại cầu vô thượng bồ đề. Hai, nguyện ba la mật, là phát ra mọi sự đại nguyện nhiệm mầu, dẫn ra những dữ kiện thù thắng cho các ba la mật đương lai. Ba, lực ba la mật, là do 2 lực, tư trạch lực [139]và tu tập lực, mà làm cho 6 ba la mật trước hiện hành một cách không gián đoạn. Bốn, trí ba la mật, là do cái trí nhiệm mầu được thành tựu bởi 6 ba la mật trước mà hưởng thụ pháp lạc và thành thục chúng sinh. Tất cả 4 ba la mật này đều thống nhiếp vào phần hậu đắc của trí vô phân biệt của tuệ ba la mật. Thêm nữa, trong tất cả địa không phải không tu tập tất cả ba la mật [140]. Và pháp môn như thế này chính là kho tàng ba la mật [141].

Tiết 1: Nói Bằng Tản Văn

Chính Văn.-

Trải qua bao nhiêu thì gian tu hành các địa mới được viên mãn? Có 5 giai đoạn [142], trải qua 3 vô số kiếp. (Một) giai đoạn hành giải, trải qua vô số kiếp thứ nhất tu hành viên mãn. (Hai) giai đoạn thanh tịnh ý lạc, giai đoạn hữu tướng hành, giai đoạn vô tướng hành, tức 6 địa trước đến địa thứ 7, trải qua vô số kiếp thứ hai tu hành viên mãn. (Ba) giai đoạn vô công dụng hành, tức địa thứ 8 đến địa thứ 10, trải qua vô số kiếp thứ ba tu hành viên mãn.

Lược Giải.-

Hãy nói 5 giai đoạn trước. Giai đoạn giải hành (là 1), giai đoạn thanh tịnh ý lạc (là 2) chia ra 3 giai đoạn: giai đoạn hữu tướng hành (là 3) giai đoạn vô tướng hành (là 4) giai đoạn vô công dụng hành (là 5). Nay nói 3 vô số kiếp. Vô số kiếp thứ nhất là giai đoạn giải hành (gồm 10 trú, 10 hạnh, 10 hướng, 4 da hành). Vô số kiếp thứ hai có 2 giai đoạn: giai đoạn hữu tướng hành (địa thứ 1 đến địa thứ 6) giai đoạn vô tướng hành (địa thứ 7). Vô số kiếp thứ ba là giai đoạn vô công dụng hành (địa thứ 8 đến địa thứ 10). Như vậy thực sự chỉ có 4, nhưng nói 5 là vì tổng quát lại thì có 2 giai đoạn: giai đoạn giải hành và giai đoạn thanh tịnh ý lạc.

Tiết 2: Nói Bằng Chỉnh Cú

Chính Văn.-

Ở đây có 1 bài chỉnh cú: thanh tịnh lực, tăng thượng lực, kiên cố lực, thăng tiến lực, đó là bồ tát bắt đầu tu hành 3 vô số kiếp.

Lược Giải.-

Thanh tịnh lực là cụ bị 2 tư lương phước trí mà khắc phục những chướng ngại cần phải khắc phục. Tăng thượng lực là cụ bị đại nguyện và thân cận đại thiện tri thức mà bước tới. Kiên cố lực là cụ bị chí ý kiên cố để ma lực không thể làm cho thoái chuyển. Thăng tiến lực là cụ bị sức mạnh tinh tiến mà, trong từng ý nghĩ, sự tu tập thêm và hơn lên để đạt đến viên mãn. Bắt đầu về 3 vô số kiếp là bồ tát phải có 4 lực như vậy.