Tu Viện Quảng Đức105 Lynch Rd, Fawkner, Vic 3060. Australia. Tel: 9357 3544. quangduc@quangduc.com* Viện Chủ: HT Tâm Phương, Trụ Trì: TT Nguyên Tạng   

5. Thảo luận cùng giáo viên: 17 tháng 12 năm 1985

07/07/201106:16(Xem: 2918)
5. Thảo luận cùng giáo viên: 17 tháng 12 năm 1985

TƯƠNG LAI LÀ NGAY LÚC NÀY
NÓI CHUYỆN CUỐI CÙNG Ở ẤN ĐỘ
Nguyên tác: THE FUTURE IS NOW Krishnamurti’s Last Talks In India
Lời dịch: Ông Không 2008

NHỮNG CUỘC NÓI CHUYỆN
RISHI VALLEY

Thảo luận lần thứ ba cùng giáo viên tại Rishi Valley [5]
Ngày 17 tháng 12 năm 1985

Giáo viên 1 (T1): Một cái trí mới mẻ có giống một cái trí tốt lành, một cái trí đang nở hoa trong tốt lành hay không? Nếu như thế, tốt lành là gì? Và, đặc biệt, liên hệ của một cái trí mới mẻ đến một ý thức của tánh tổng thể của sự sống là gì? Tổng thể của sự sống là gì? Chúng ta có thể tìm hiểu điều này kỹ càng hay không?

Krishnamurti (K): Tôi không hiểu bạn suy nghĩ về sự sống như thế nào. Bạn xem điều gì là khởi nguồn của sự sống, khởi đầu của mọi tồn tại? Không chỉ những con người, nhưng còn cả toàn thế giới, thiên nhiên, bầu trời và các vì sao? Sáng tạo là gì?
Chúng ta không đang hỏi sáng chế là gì. Sáng chế được đặt nền tảng trên hiểu biết. Đang sáng chế nhiều hơn và nhiều hơn, dĩ nhiên được đặt nền tảng trên hiểu biết. Và cuộc sống của chúng ta là gì trong liên hệ với tổng thể của sự sống? Không phải trong liên hệ với một bộ não được đặc biệt hóa riêng biệt, nhưng trong liên hệ với tổng thể thế giới mà là một chuyển động tổng thể, gồm cả chính bản thân chúng ta, gồm cả nhân loại.
Tôi muốn thảo luận điều đó với bạn trước. Sau đó, liệu có một khác biệt giữa bộ não vật chất của chúng ta – cái vật sinh học bên trong hộp sọ – và cái trí, hay không? Hay bộ não chứa đựng cái trí, hay cái trí hoàn toàn khác hẳn bộ não?
Và câu hỏi thứ ba, hay chuyển động – tôi thích gọi nó là một chuyển động, không phải một câu hỏi – bạn muốn gọi trạng thái tốt lành, đang nở hoa trong tốt lành là gì? Không phải trạng thái tốt lành không biến đổi, tĩnh, nhưng một chuyển động trong tốt lành.

T1: Sự sống là gì?

K: Vâng, sự sống là gì? Không phải là sự sống trong một hình thức cá biệt giống như con vượn, con cọp, con sóc, cái cây, tất cả việc đó. Khởi đầu của sự sống là gì?
Và câu hỏi khác là: Bộ não chứa đựng cái trí, hay cái trí hoàn toàn tách rời bộ não? Nếu bộ não chứa đựng cái trí, vậy thì cái trí là thành phần của vật chất – đúng chứ? – thành phần của những phản ứng thuộc thần kinh. Nó là một hiện tượng vật chất. Và chắc chắn rằng cái trí là cái gì đó hoàn toàn khác hẳn.
Vì vậy, nếu bộ não bao gồm cái trí, vậy thì nó là thành phần của những phản ứng thuộc sinh học, thuộc thần kinh của sợ hãi, sầu muộn, đau đớn, vui thú – toàn bộ ý thức của chúng ta. Vì vậy, nó là thành phần của sáng tạo con người. Nếu cái trí là thành phần của một qui trình tiến hóa, vậy thì nó là thành phần của thời gian.

T2: Tôi xin phép đặt một câu hỏi được không?

K: Thưa bạn, bạn không phải hỏi tôi.

T2: Qua lý luận, giả sử chúng ta hiểu rằng cái trí khác biệt bộ não, nhưng lý luận chính nó lại là thành phần của bộ não?

K: Dĩ nhiên, lý luận là thành phần của bộ não, và lý luận có thể dẫn đến một kết luận sai lầm bởi vì nó vẫn còn là thành phần của bộ não.
Vì vậy, sự sống là gì? Nguồn gốc của tất cả năng lượng là gì? Cái gì là cái sự vật mà phóng ra, đang làm tất cả sự vật này – thế giới, quả đất, núi non, sông ngòi, rừng, cây cối, con gấu, con nai, con sư tử, con vượn, con khỉ và chúng ta?
Thời gian có liên quan đến tốt lành không? Nếu thời gian liên quan đến tốt lành, nó không là tốt lành. Làm ơn trả lời tôi. Bạn hiểu câu hỏi của tôi chứ?

T3: Thưa ông, vào lúc này dường như không có sự liên kết giữa hai. Khi những nhà khoa học nói về nguồn gốc của mọi sự vật, tôi tin tưởng, lý thuyết thông thường được chấp nhận là có Bigbang, một vụ nổ khủng khiếp, có lẽ từ nguồn năng lượng cơ bản nào đó, có lẽ từ nguyên tử cực tiểu nào đó. Và sau việc này sinh ra toàn bộ những sự vật, các ngôi sao, những hành tinh, quả đất. Thoáng nhìn, dường như không có bất kỳ liên kết nào giữa sự giải thích khoa học đó và tốt lành.

K: Tôi đang hỏi, thưa bạn, thời gian có liên quan đến tốt lành không?

T3: Thời gian chắc chắn liên quan đến sự tiến hóa của những sự vật. Điều đó hiển nhiên.

K: Tốt lành là thành phần của thời gian, được vun quén hay được nuôi dưỡng trong thời gian phải không?

T3: Không có vẻ như vậy, nếu người ta hiểu theo quan điểm khoa học về nguồn gốc của những sự vật, y như thể tốt lành liên quan đến mọi điều đó. Nó có vẻ hoàn toàn trung tính – không tốt, không xấu, không gì cả.

K: Tôi hiểu điều đó, nhưng tôi đang đặt cho bạn một câu hỏi – không phải một câu hỏi khoa học. Câu hỏi là: nếu thời gian được bao hàm trong sự vun quén tốt lành, đó là tốt lành hay sao?

T3: Có vẻ là một trật tự khác hẳn của một câu hỏi.
K: Tôi đang hỏi bạn một câu hỏi khác hẳn. Tốt lành là gì? Tất cả các bạn hiểu tốt lành là gì?

T3: Dường như có một loại tốt lành mà thường thường đối nghịch với xấu xa hay tội lỗi …

K: Đúng rồi, toàn sự việc phân hai. Tiếp tục đi, thưa bạn. Ở đây tốt lành là gì? Bạn hiểu tốt lành là gì?

T4: Đạo đức có thể luyện tập được trong thời gian.

K: Tôi không đang nói về đạo đức. Đối với tôi, đạo đức là một vun quén.

T5: Thưa ông, khi chúng ta nói anh ấy là một người tốt, chúng ta thường có ý là anh ấy không hại những người khác. Anh ấy luôn luôn không hành động từ tánh tư lợi, kiếm được… Nó là một phẩm chất được tích lũy trong thời gian.

K: Nó như thế à? Tốt lành là đối nghịch của xấu xa hay sao – nếu một từ ngữ như thế đó tồn tại? Điều tốt là đối nghịch của điều xấu hay sao?

T5: Thưa ông, điều gì ông có ý nói qua câu hỏi này là, có phải tốt lành là một phản ứng đến điều xấu và được tích lũy qua thời gian hay không?

K: Vâng, tất cả việc đó được ngụ ý trong câu hỏi. Phản ứng của một người, sự giáo dục của một người, văn hóa của một người, môi trường sống của một người; tất cả việc đó là truyền thống – điều gì bạn đã đọc trong những quyển sách và vân vân. Luôn luôn điều tốt và điều xấu. Điều tốt đang chống lại điều xấu, luôn luôn, từ những người Ai cập cổ xưa đến xã hội hiện đại. Luôn luôn có điều tốt và điều xấu, vị thần tốt và vị thần xấu, người tốt và người xấu.
Tôi đang nói, nếu tôi được phép, rằng nếu điều tốt được sinh ra từ điều xấu, vậy thì nó không là tốt lành.

T3: Thường thường nó được hiểu ngược lại – rằng xấu xa là một thoái hóa từ tốt lành.

K: Thưa bạn, tôi đang hỏi bạn, điều tốt có liên quan đến điều xấu hay không? Tốt lành là đối nghịch của xấu xa hay cái phản ứng đã trở thành điều tốt? Bạn hiểu câu hỏi của tôi chứ? Hay tốt lành không liên quan, hoàn toàn tách rời khỏi, xấu xa?

T5: Thưa ông, trong khi tôi có thể trả lời câu hỏi thứ nhất, tôi lại không thể trả lời câu hỏi thứ hai. Câu hỏi thứ nhất là, tốt lành có liên quan đến xấu xa hay không? Tôi sẽ trả lời là không, bởi vì nếu tôi cố gắng được tốt lành, lúc đó một cách tự động điều xấu xa tiếp tục.

K: Thưa bạn, có phải bạn đang nói rằng những ý tưởng về toàn qui trình tiến hóa của điều tốt và điều xấu, từ những thời kỳ xa xôi nhất, hoàn toàn bị sai lầm? Đó là điều gì chúng ta đang nói. Bạn hiểu chứ? Cố lên, thưa bạn.

T5: Vâng, đó là ngụ ý.

K: Rằng tốt lành không thể đấu tranh với xấu xa. Đúng chứ? Và xuyên suốt lịch sử của nhân loại, tốt lành luôn luôn đấu tranh với xấu xa. Những bức họa nổi tiếng, toàn bộ sự tồn tại của con người đặt nền tảng trên nguyên tắc này. Rồi thì bạn và tôi xuất hiện và nói, “Nhìn kìa, có điều gì sai lầm với nhận thức này rồi. Tốt lành hoàn toàn khác hẳn xấu xa; không có sự liên hệ giữa chúng; vì vậy chúng không thể đấu tranh với nhau. Tốt lành không thể chiến thắng xấu xa.”
T3: Cũng không có sự tiến triển.

K: Chúng ta đang nói một điều gì đó hoàn toàn cách mạng, hay nó là một trong những ảo tưởng hoặc tưởng tượng của chúng ta?

T6: Một trong những vấn đề chúng ta đối diện là rằng chúng ta đã phát triển quen thuộc với việc sử dụng những từ ngữ riêng biệt trong một cách cá biệt.

K: Toàn tình trạng bị quy định thuộc tôn giáo của chúng ta, toàn văn chương thuộc tôn giáo của chúng ta, ngập tràn những từ ngữ loại đó. Luôn luôn có địa ngục và thiên đàng, tốt và xấu.
Vì vậy, có phải chúng ta đang nói điều gì đó hoàn toàn cách mạng? Và nó có đúng không? Điều gì đó cách mạng có lẽ không là sự thật. Nếu điều gì đó là sự thật, nó không liên quan đến bộ não.

T1: Ngụ ý đó có vẻ rằng tốt lành hiện diện trước khi có con người. Nó dường như có nghĩa rằng tốt lành vốn có sẵn trong vũ trụ.

K: Có lẽ.

T1: Nó dường như có nghĩa như thế đó.

K: Chúng ta đang đưa ra câu hỏi liên quan đến cái gì là bộ não. Cái gì là cái trí? Cái trí có thể thấu suốt bộ não hay không?

T1: Lại nữa, điều này sẽ ngụ ý rằng cái trí hiện hữu trước khi có bộ não.

K: Dĩ nhiên. Chúng ta hãy gọi cái trí là “thông minh” trong lúc này. Liệu thông minh đó có thể chuyển tải qua bộ não? Hay bộ não không thể có bất kỳ liên hệ nào với thông minh đó?

T1: Bộ não được sinh ra từ thông minh đó phải không?

K: Tôi vẫn chưa chuẩn bị sẵn sàng cho câu hỏi đó. Tôi đang đưa cho bạn câu hỏi. Đừng lắng nghe tôi, thưa bạn. Tôi không đang bảo bạn; bạn và tôi đang tìm hiểu.

T1: Tôi không muốn một câu trả lời.

K: Bạn đang tìm ra cho chính mình? Hay bạn đang lắng nghe cái người đang nói? Hay điều gì người nói trình bày đang khai mở một hướng cho bạn thấy?

T1: Câu hỏi này dường như hướng dẫn sự chú ý của chúng ta đến vũ trụ. Hay đến thiên nhiên.

K: Đó là điều gì chúng ta muốn nhắm đến. Chầm chậm. Vũ trụ – ý tưởng của chúng ta về vũ trụ – khác hẳn chúng ta à? Tất cả nó là một chuyển động – những ngôi sao, những bầu trời, mặt trăng, mặt trời; một năng lượng lạ thường. Năng lượng của chúng ta rất bị giới hạn. Liệu giới hạn đó có thể bị đập vỡ và chúng ta có thể là bộ phận trong chuyển động vô hạn của sự sống đó không?

T1: Ông muốn gọi chuyển động vô hạn này là “thiên nhiên”.

K: Không, tôi không muốn gọi nó là thiên nhiên. Thiên nhiên là thành phần của chúng ta.

T1: Chuyển động tổng thể này.

K: Có một chuyển động như thế à? Không phải “Tôi nhập vào cái chuyển động” bởi vì tôi là một chấm thật nhỏ. Tôi nghĩ rằng tôi có thể rất khôn ngoan; tôi nghĩ rằng tôi có thể làm việc này, làm việc kia. Liệu tất cả suy nghĩ đó có thể bị đập vỡ và có thể là bộ phận của chuyển động vô hạn này không? Tôi gọi việc này là tốt lành. Tôi có thể sai lầm. Cái cửa sổ mà quá chật hẹp lúc này phải bị đập vỡ, và rồi thì – không cửa sổ nào cả. Tôi không hiểu liệu tôi có đang giải thích rõ ràng hay không?
Vậy thì sự sống là gì? Nó là thông minh lạ thường đó mà là năng lượng tột đỉnh, không bị quy định, không bị giáo dục – trong ý nghĩa của từ ngữ hiện đại – một cái gì đó không khởi đầu và không kết thúc.

T5: Ông đang hàm ý rằng sáng tạo không liên quan đến thời gian phải không?

K: Sáng chế liên quan đến thời gian. Bây giờ, họ đang cố gắng tìm ra một phương pháp chữa trị bệnh ung thư. Tất cả những quyển sách, những tạp chí viết về những phương pháp mới, để chữa trị bệnh ung thư. Sự khám phá liên quan đến thời gian và hiểu biết, được thiết lập trên điều gì người trước đã khám phá. Tôi học từ bạn, bạn học từ anh ấy. Sáng tạo không liên quan đến thời gian. Tôi không biết liệu bạn có hiểu rõ hay không?

T8: Khi ông đang nói về thời gian, ông có ý là thời gian tâm lý.

K: Dĩ nhiên, thời gian tâm lý.
Vì vậy, tốt lành không liên quan đến thời gian, vì vậy nó là bộ phận của thông minh đó mà là chuyển động vũ trụ. Tôi đang sử dụng những từ ngữ tôi có lẽ rút lại sau đó.
Ở đây, lúc này tôi ở cùng một ngàn học sinh. Là một người giáo dục đúng đắn, tôi muốn thấy rằng các em hiểu rõ tất cả việc này. Không phải theo trí năng, không phải theo lý thuyết, không phải như một ý tưởng hão huyền nào đó, nhưng để có sự chuyển đổi thực sự – không, không phải chuyển đổi – để cho một thay đổi thực sự xảy ra trong cuộc sống các em.

T1: Khi ông nói “thông minh lạ thường”, từ ngữ “thông minh” hàm ý chất lượng nào đó của “tỉnh thức”.
K: Nó có lẽ không.

T1: Như vậy thì, chất lượng thông minh đó là gì?

K: Có thể nó không có chất lượng. Nó là thông minh. Bạn nhìn thấy bạn đang làm gì. Bạn đang cho nó một đức tính, một ý nghĩa, để cho bạn có thể hiểu rõ nó. Tôi có lẽ không thể hiểu rõ nó. Tôi không biết. Bạn thấy không, nó có lẽ là cái gì đó không thể tin nổi hay nó có lẽ không là gì cả. Tôi không thể tiếp cận cái này bằng một cái trí mà nói rằng, hãy cho tôi biết trình độ của bạn, hãy cho tôi biết bằng cấp của bạn.
Vì vậy, tôi sẽ làm gì sau một hội nghị về giáo dục? Tôi sẽ làm gì, như một người giáo dục, để tạo ra một thay đổi? Không phải một chuyển đổi; có một khác biệt. Chuyển đổi có nghĩa từ một cái này đến cái kia, từ một điều kiện này đến một điều kiện khác.

T9: Thưa ông, chúng ta có thể tìm hiểu lại một vấn đề nào đó mà chúng ta đã bỏ qua cách đây không lâu? Chúng ta đã nói về sự kết thúc của cái giới hạn mà chúng ta bị mắc bẫy trong nó; sự kết thúc đó và một cái gì khác lạ đang xảy ra. Chúng ta có thể tìm hiểu lại không? Vì dường như có cái gì đó trong nó mà chúng ta vội vã bỏ qua.

K: Bộ não của tôi đã được giáo dục, đã sống trong truyền thống, dù là truyền thống cổ xưa hay hiện đại, bộ não của tôi đã bị tơi tả, bị nhét đầy, bị hành hạ, bởi tất cả tình trạng bị quy định đã diễn tiến trong nhiều thế kỷ. Việc đó có thể bị phá vỡ? Đó là câu hỏi của bạn phải không? Bạn chắc chắn chứ?

T9: Vâng, tất cả những sự việc đó mà làm cho bộ não mất khả năng liên hệ với tốt lành.

K: Chúng ta hãy rút lại đến một từ ngữ: ý thức. Được chứ?
T9: Vâng.

K: Hay “giới hạn” hay “quy định”. Liệu tất cả những sự việc đó có thể bị phá vỡ? Không phải nhờ thời gian – đó là điều quan trọng. Nếu tôi sử dụng thời gian, tôi quay lại trong cái vòng tròn. Bạn hiểu điều đó chứ?

T9: Vâng, thưa ông.

K: Vì vậy, nó phải bị phá vỡ. Ngay tức khắc. Không so sánh, không liên đới, thời gian.

T10: Lại nữa, ông có ý nói thời gian tâm lý.

K: Vâng, dĩ nhiên thôi. Thời gian tâm lý khắc hẳn thời gian thông thường. Tôi không hiểu bạn có thấy điều đó không. Bạn thấy chứ? Thời gian qua cái đồng hồ đó, thời quan qua mặt trời, thời gian để bao phủ một khoảng cách vật chất. Chúng ta không biết nhau, nhưng nếu chúng ta gặp gỡ thường xuyên, chúng ta sẽ thân thuộc. Hay chúng ta có lẽ biết nhau tức khắc. Vì vậy, có thời gian vật lý và thời gian tâm lý. Chúng ta đang nói về thời gian tâm lý. Phải mất thời gian để một hạt giống tăng trưởng, để một cậu bé trở thành một người đàn ông. Chúng ta áp dụng loại thời gian đó cho cái tinh thần. Tôi là cái này, nhưng tôi sẽ là cái kia; tôi không can đảm, nhưng cho tôi thời gian và tôi sẽ can đảm. Chúng ta đang nói về thời gian trong lãnh vực của cái tinh thần.

T1: Sự giới hạn của ý thức có thể bị phá vỡ hay không?

K: Đó là câu hỏi. Liệu bộ não bị giới hạn – mà là hiểu biết – có thể phá vỡ toàn lãnh vực của cái tinh thần hay không? Bộ não có thể phá vỡ nó – cái bộ não bị giới hạn? Dù nó đã tiến hóa nhiều bao nhiêu, bộ não này sẽ luôn luôn bị giới hạn.

T1: Bởi hiểu biết của nó.

K: Nó bị giới hạn bởi cấu trúc vật chất của nó, bởi chính cái môi trường vật chất của nó, bởi truyền thống, giáo dục, hiểu biết, đau khổ, sợ hãi, lo âu của nó. Liệu sự giới hạn đó có thể tự phá vỡ chính nó.

T9: Hay, liệu cái gì khác có thể phá vỡ nó?

K: Chờ đã, thưa bạn. Hãy bám chặt một câu hỏi duy nhất. Liệu bộ não bị gới hạn có thể phá vỡ sự giới hạn riêng của nó hay không?

T8: Thưa ông, ông đã nói rằng tốt lành không liên quan đến xấu xa.

K: Đừng bắt đầu tất cả điều đó. Chúng ta hãy bám chặt một câu hỏi duy nhất: liệu sự nhỏ nhoi của bộ não có thể phá vỡ sự tầm thường riêng của nó? Hay liệu có một nhân tố khác sẽ phá vỡ nó? Thượng đế? Đấng Cứu rỗi? Vishnu? Nó có thể sáng chế Thượng đế và mong chờ ông ta khai sáng nó. Tôi trình bày rõ ràng chưa? Cả hai bạn đã đặt câu hỏi đó. Sau khi đặt câu hỏi đó, trạng thái của bộ não bạn ra sao? Sau khi đặt câu hỏi đó, điều gì đã xảy ra cho bộ não của bạn? Câu hỏi là rất quan trọng, có sức nặng, có ý nghĩa lớn lao. Hãy nói cho tôi, trạng thái của bộ não bạn sau khi đặt câu hỏi đó là gì? Tìm ra điều đó rất quan trọng.

T11: Nó không đang lệ thuộc vào Thượng đế. Nó bị hoang mang.

K: Bạn đang lắng nghe phải không? Bạn đang đặt một câu hỏi. Nó có lẽ rất quan trọng, hay nó có lẽ không ý nghĩa gì cả. Vì vậy, tôi đang tự hỏi mình: trạng thái của bộ não sau khi đặt câu hỏi đó là gì?

T11: Sau khi lắng nghe câu hỏi – “Liệu bộ não nhỏ nhoi có thể phá vỡ sự tầm thường riêng của nó?” – trước hết điều gì đó nảy sinh trong bộ não của tôi là: tôi nghi ngờ nó, tôi ngờ vực liệu bộ não nhỏ nhoi có thể phá vỡ sự tầm thường riêng của nó.

K: Bộ não của bạn đang hành động.

T11: Sau đó nó đã nói, “Tôi không biết”.

K: Nhưng bạn vẫn còn đang nói một cái gì đó. Bộ não của bạn vẫn còn năng động, đang nói, “ Tôi không biết, tôi đang chờ”.

T11: Thưa ông, tại sao ông đã sử dụng những từ ngữ, “Bạn đang chờ”.

K: Đừng bận tâm. Bộ não của bạn năng động. Vì vậy, điều gì đang xảy ra ? Chỉ quan sát, thưa bạn. Một trong số họ đặt câu hỏi này cho tôi. Tôi nhận câu hỏi này như thế nào? Tôi diễn giải câu hỏi này như thế nào? Nếu tôi diễn giải câu hỏi, tôi không đang lắng nghe nó. Vì vậy, tôi có thực sự đang lắng nghe câu hỏi hay không? Hay là, khi câu hỏi được đặt ra, tôi lập tức trả lời một điều gì đó, mà trong trường hợp này tôi không đang lắng nghe gì cả? Nó là một truyền đạt bằng lời và tôi bỏ qua, lờ nó đi.
Vì vậy, tôi có lắng nghe không? Điều đó ngụ ý một chất lượng nào đó của yên lặng – một chuyển động không tư tưởng, một đang thấy không suy nghĩ. Trạng thái của bộ não bạn khi một câu hỏi nghiêm túc được đặt ra là gì? Nếu bộ não bạn hoàn toàn năng động, vậy thì câu hỏi không có ý nghĩa. Tôi đang giải thích rõ ràng phải không?
Một người đặt câu hỏi đó cho tôi. Điều gì quan trọng là cách tôi nhận nó, không phải câu trả lời. Tôi lắng nghe rất cẩn thận. Câu hỏi là “Liệu bộ não chật hẹp, bị quy định có thể phá vỡ tình trạng bị quy định của nó?” Tôi đang lắng nghe câu hỏi. Tôi vẫn còn đang lắng nghe câu hỏi. Có phải tôi thực sự đang lắng nghe hay chỉ đang nói tôi đang lắng nghe? Nếu tôi thực sự đang lắng nghe, vậy thì không có chuyển động gì cả trong bộ não. Dĩ nhiên, có một đáp trả thuộc hệ thần kinh – đang nghe qua đôi tai, vân vân. Nhưng ngoại trừ sự truyền đạt bằng lời nói, không còn chuyển động nào khác. Tôi vẫn còn đang lắng nghe – đó là đang phá vỡ. Tôi không biết liệu bạn có hiểu rõ điều gì tôi đang nói hay không?

T1: Bởi vì bộ não không đang hoạt động.

K: Đừng diễn giải nó. Tôi không hiểu liệu tôi đang giải thích rõ ràng chưa – rằng chính trạng thái đang lắng nghe là trạng thái đang kết thúc một sự việc nào đó.
Vì vậy, điều đó đang xảy ra phải không? Nếu điều đó đang xảy ra cho bạn, vậy thì làm thế nào tôi, như một người giáo dục, sẽ làm cho những em học sinh kia, mà tôi có trách nhiệm, lắng nghe? Làm thế nào tôi sẽ giúp đỡ các em lắng nghe điều gì tôi phải nói?

T6: Có một khó khăn ở đây. Khi ông giải thích điều gì đó cho mọi người có mặt ở đây, điều đó có vẻ dễ dàng. Nhưng sáng mai …

K: Vậy thì bạn đã không nghe. Bạn đã nghe tiếng rít rít của một con rắn hổ mang, phải không? Lúc trước tôi nghe chúng rất thường xuyên khi tôi đi dạo một mình ở đây. Lúc trước tôi trông thấy chúng. Và bây giờ tôi biết một con rắn hổ mang. Thậm chí ngày mai, tôi sẽ biết một con rắn hổ mang. Đó là một sự kiện thực sự. Đúng chứ? Ở đây một loại nào đó của nhạy cảm, cảnh giác, tỉnh táo được cần đến.
Làm thế nào tôi, như một người giáo dục, sau khi đã nghe mọi việc này, sau khi đã thẩm thấu nó trong máu huyết của tôi – nó không phải tôi vừa nghe ông do đó tôi học được nó, không phải như thế – nhưng sau khi đã nghe mọi việc đó, làm thế nào tôi sẽ thấy rằng những em học sinh lắng nghe tôi? Bạn bắt buộc các em lắng nghe bạn trong môn toán học, một quyển sách, sinh học, lịch sử, vân vân.
Giả sử, tôi đến một lớp học và tôi nói, “Làm ơn hãy ngồi xuống và lắng nghe”. Các em đang nhìn ra ngoài cửa sổ, các em đang giật tóc nhau. Trong trạng thái cái trí đó, liệu các em có thể lắng nghe không? Hay là, có phải tôi nói rằng, “Hãy giữ im lặng trong mười phút”? Nhưng mười phút này đã trôi qua trong xung đột; bộ não đang nói, “Tôi phải lắng nghe, ông ấy là ai mà đang bảo tôi lắng nghe?” Và mọi chuyện như thế. Vì vậy, làm thế nào tôi thuyết phục, khiến những em học sinh lắng nghe?
Thưa bạn, làm thế nào bạn khiến … của bạn – tôi đang nói “những nạn nhân” – lắng nghe bạn? Làm thế nào một bác sĩ hay một nhà tâm thần học khiến một bệnh nhân lắng nghe ông ấy? Người bệnh luôn luôn lo lắng về việc được chữa trị khỏi bệnh. Người ấy có một chứng điên khùng, một căn bệnh đặc biệt, vân vân; người ấy muốn không bị bệnh nữa. Ở đây chuyện này không thể như vậy. Tất cả chúng ta đều bình đẳng; không có bác sĩ, không một ai chỉ bảo bạn. Chúng ta ở trong một trạng thái đang lắng nghe, đang tìm hiểu. Làm thế nào chúng ta thuyết phục một người lắng nghe một người khác? Hãy trả lời câu hỏi đó.

T5: Hoặc một trong hai cách này, thưa ông. Hoặc tôi chiều theo ý kiến của em, hoặc tôi ép buộc em.

K: Vâng, Tôi không muốn làm việc này hay việc kia – cưỡng bách, đấu tranh hay đánh đập em.

T5: Hoặc chiều theo.

K: Tất cả đều giống nhau. Tôi muốn các em lắng nghe để cho nó là thành phần trong máu huyết của các em. Vì vậy, bạn tiến tới như thế nào đây, thưa bạn?

T8: Tôi không cần lắng nghe các em? Lắng nghe điều gì các em phải nói hay sao?

K: Các em không nói nhiều đâu, thưa bạn. Các em đang cãi cọ, đang cằn nhằn, đang nói, “Đưa cho tôi cái này, cái kia” vân vân.
Vì vậy, tôi đang hỏi các bạn là những người giáo dục, “làm thế nào tôi khiến các em thực sự lắng nghe điều gì tôi phải nói đây?” Hãy xem thử chúng ta đã phải mất bao nhiều thời gian để lắng nghe lẫn nhau. Bạn sẵn lòng để lắng nghe, để tìm ra. Bạn nghĩ K có điều gì đó để nói ra, chúng ta đã mời ông ta đến đây. Do đó, có sự chuyển tải đang xảy ra rồi. Nhưng với những em học sinh kia điều đó khác hẳn. Các em bị ép buộc đến đây, phụ huynh các em ca ngợi Rishi Valley. Các em đến sau khi đã nuốt viên thuốc đắng, bọc đường bên ngoài, dĩ nhiên. Và vì vậy việc này tiếp tục. Ở đây, với bạn, việc này khác hẳn. Bạn không muốn làm một việc gì để thuyết phục các em. Điều đó tuyệt vời lắm. Hãy đặt câu hỏi đó cho chính mình và xem thử bạn có thể làm gì.

T9: Thưa ông, tôi nghĩa rằng chắc chắn chúng ta không thể trả lời câu hỏi này, và tuy nhiên có vẻ câu hỏi này là trọng tâm cho tất cả mọi điều chúng ta nhắm đến. Thực sự điều đó là một tóm tắt đầy giá trị của cuộc hội nghị.

K: Tôi hiểu điều gì bạn đang nói.

T1: Có lẽ ở đây chúng ta quay trở lại lúc ban đầu – rằng nó đòi hỏi một hành động mà là sáng tạo.

K: Bây giờ bạn đã nói nó. Hãy để nó ở đó. Hãy hiểu rõ nó. Sáng tạo đó không được sinh ra từ hiểu biết hay trải nghiệm cũ. Hãy nhớ điều đó. Nếu nó sử dụng hiểu biết, vậy thì nó trở thành sáng chế, chỉ là một phương pháp mới để làm cùng sự việc.
Chúng ta đang đưa ra một câu hỏi rất, rất nghiêm túc. Tôi nghĩ rằng có lẽ tất cả chúng ta đều bị thông tin quá nhiều – về mọi thứ. Có lẽ chúng ta đã bị giáo dục dư thừa đến nỗi không còn không gian cho bất kỳ điều gì mới mẻ xảy ra; đầy những ký ức, những hồi tưởng. Tất cả việc đó có lẽ là một cản trở. Bây giờ, đừng hỏi, “làm thế nào tôi sẽ loại bỏ được nó?” Rồi thì chúng ta trở lại cùng sự việc.
Giả sử, bạn nói với tôi rằng tôi là một người nói dối. Và tôi đưa ra cho bạn tất cả những lý do tại sao tôi đã nói dối – mà là một sự nói dối khác. Tôi nghe từ ngữ “nói dối” và tôi phản ứng. Tôi nghĩ rằng tôi là một người thật thà. Tôi có lẽ không, nhưng tôi nghĩ tôi là một người như thế. Đó là hai sự việc khác biệt. Hay, tôi nghĩ tôi là một người thật thà và một biến cố xảy ra làm cho tôi thành gian dối. Cái khoảnh khắc phát giác đó – đang thấy rằng tôi là một người nói dối – thay đổi mọi thứ. Đó là quan điểm của tôi. Nó thay đổi tôi đến nỗi tôi không còn gian dối nữa. Tôi đã thử nghiệm điều này. Vì vậy, nó có thể được. Không, thậm chí tôi không thể nói điều đó.
Liệu tôi có thể lắng nghe bạn khi bạn đang nói với tôi rằng tôi là một người nói dối và không tuôn ra mọi lý do bào chữa hay không? Trong chính động thái lắng nghe đó, có một phá vỡ. Nếu tôi không là một người nói dối, vậy thì không có.

T3: Chắc chắn rằng nếu câu phát biểu là đúng sự thực, có một phá vỡ. Nếu tôi không là một người nói dối, vậy thì không có.

K: Không thưa bạn. Cái từ ngữ “nói dối” đã đủ cho tôi rồi. Bạn hiểu chứ? Bạn biết những lý do tại sao tôi đã nói dối: một chút xíu hèn nhát. Tôi đã nói dối bởi vì tôi không muốn họ phát giác việc này hay việc kia. Và khi bạn gọi tôi là một người nói dối, lúc đó tôi nhìn thấy cái sự kiện thực tế rằng đúng là như thế. Tôi không tìm hiểu tất cả những lý do tại sao tôi đã nói dối nữa. Và bạn nói với tôi, “Anh là vậy đó.” Và tôi lắng nghe bạn mà chẳng nói rằng bạn đúng hay sai, không dựng lên một rào chắn. Trong cái khoảnh khắc đó khi tôi đang lắng nghe mà không có những rào chắn, cái đó vận hành. Một điều gì đó xảy ra. Đó là hành động duy nhất, mà là không hành động.

T3: Nhưng chính câu phát biểu có lẽ không đúng.

K: Có lẽ không đúng. Nhưng hiểu ra rằng có một chút sự thật nào đó trong nó cũng đủ tốt cho tôi rồi.

Bây giờ, chúng ta ở đâu sau bốn ngày? Chúng ta có cùng nhau hay không? Bạn đã thẩm thấu cái gì? Và sự thẩm thấu đó có chung cho tất cả chúng ta, hay chúng ta đang cố gắng thống nhất tất cả những ngôi trường – chỉ là những thành phần – đang cố gắng đưa chúng vào cùng nhau, phải không? Mà có nghĩa rằng chúng sẽ luôn luôn tách rời. Hay có một cảm thấy rằng tất cả chúng ta là một, để cho sự giáo dục của chúng ta không bị đặt nền tảng trên những quy định của người Mỹ, người Ấn Độ, hay người Anh?

Vì vậy, chúng ta thuần túy là một thân thể để cung cấp những đòi hỏi, phải không? Hay chúng ta sẽ tạo ra một chất lượng con người khác hẳn, một hoạt động con người khác hẳn ở bộ não? Chúng ta đoàn kết trong điều này phải không? Chúng ta cùng nhau trong điều này phải không? Chúng ta cùng nhau để cho không điều gì có thể phá vỡ chúng ta phải không?

Từ đó, một hành động hoàn toàn khác hẳn có thể xảy ra.

[1] Lấy từ www.tchl.freeweb.hu [663Later-and Unpublished Texst]
[2] Lấy từ www.tchl.freeweb.hu [663Later-and Unpublished Texst]
[3] Lấy từ www.tchl.freeweb.hu [663Later-and Unpublished Texst]
[4] Lấy từ www.tchl.freeweb.hu [663Later - and Unpublished Texst]
[5] Lấy từ: The Future Is Now – London Victor Gollancz 1988.

Thảo luận cùng Phật tử [4]
Ngày 11 tháng 11 năm 1985

Krishnamurti (K): Thưa bạn, tôi muốn đặt ra nhiều câu hỏi. Liệu rằng có một đường gạch, một giới hạn, nơi tánh tư lợi chấm dứt và nơi một trạng thái không tư lợi bắt đầu, hay không? Tất cả chúng ta đều có tánh tư lợi; nó ở trong hiểu biết, trong ngôn ngữ, trong khoa học, trong mọi hình thái của cuộc sống chúng ta. Trong mọi hình thái của cuộc sống chúng ra đều có tư lợi, và điều đó đã tạo ra hỗn loạn. Và nó vươn rộng đến mức nào? Và chúng ta gạch một đường giới hạn ở đâu để nói: ở đây nó cần thiết, ở đó nó không cần thiết gì cả? – trong cuộc sống hằng ngày; không phải trong khoa học, trong toán học, trong hiểu biết. Tôi đang nói thực tế, không theo lý thuyết.

Người tham dự thứ nhất (P1): Câu hỏi này rất khó khăn để trả lời nếu ông đặt ra những điều kiện nào đó, giống như những khó khăn chúng ta gặp phải trong xã hội; nhưng nếu ông không đặt ra những điều kiện, vậy thì tôi sẽ cố gắng trả lời.

K: Được rồi, tôi xóa bỏ những điều kiện. Không phải xóa bỏ; cuộc sống là như thế này. Tôi đang đặt ra điều kiện, tôi không đang đặt ra luật lệ, đường lối bạn phải suy nghĩ, nhưng cuộc sống chỉ cho tôi rằng trong mọi công việc ở mọi vùng đất của thế giới tánh tư lợi đều thống trị. Chúng ta đùa giỡn với tôn giáo, chúng ta đùa giỡn với K như một món đồ chơi, chúng ta đùa giỡn với mọi loại sự việc, nhưng sợi chỉ của tánh tư lợi rất, rất chắc, và tôi hỏi mình, nó bắt đầu ở đâu, và liệu có một kết thúc cho nó. Nó bắt đầu ở đâu, nó kết thúc ở đâu, hay không có kết thúc phải không? Chúa là tánh tư lợi của tôi, khoa học, học thuật, nghi lễ cũng như thế. Người đàn ông đó ở góc đường bán thuốc lá, đầy tư lợi.

P1: Có sự hiểu biết của những quyển sách gây ảnh hưởng câu trả lời của tôi, những tôi sẽ cố gắng trả lời từ những trải nghiệm của tôi như một con người cá thể.

K: Vâng, như một con người – thậm chí từ những quyển sách của bạn, từ những nghiên cứu của bạn, bạn chắc, tất cả họ chắc đã đặt câu hỏi này trong những cách khác nhau.

P1: Khi tôi cố gắng hiểu rõ chính tôi, quan sát chính tôi như tôi là, thực sự, lúc đó tôi đặt chính tôi vào những phân loại nào đó. Khi tôi cố gắng khám phá chính tôi trong hành động, trong liên hệ của tôi, lúc đó tôi tìm được một yếu tố của tư lợi, và tôi có thể, bằng nỗ lực nào đó, cố gắng được tự do khỏi tư lợi này, và tôi có tháo gỡ tôi ra được trong chừng mực nào đó.

K: Nhưng điều đó cũng là tư lợi.

P1: Khi tôi cố gắng thiết lập sự tồn tại của tôi, con người của tôi, lúc đó hành động của tôi trở nên tự cho mình là trung tâm nhiều hơn, và trong chừng mực nào đó mà tôi tháo gỡ được, tánh tư lợi giảm sút.

K: Không, bạn đang không hiểu ý của tôi. Tôi muốn làm cho nó rất, rất đơn giản. Chúng ta càng suy nghĩ đơn giản bao nhiêu, hành động càng tốt hơn, cách quan sát những sự việc càng rõ ràng hơn. Từ niên thiếu những vấn đề bắt đầu – tôi phải đi đến trường, tôi phải đọc và học, tôi phải học toán. Toàn cuộc sống trở thành một vấn đề bởi vì, từ căn bản, tôi gặp gỡ cuộc sống như một vấn đề. Trong ngôn ngữ tiếng Anh một vấn đề có nghĩa là một sự việc gì đó làm bối rối bạn. “Problema” đến từ tiếng Hy lạp; nó có nghĩa là một sự việc gì đó quăng vào bạn và bạn phải trả lời nó. Vì vậy, từ niên thiếu, bộ não của bạn bị quy định để sống cùng những vấn đề và giải quyết những vấn đề – và những vấn đề đó không bao giờ có thể giải quyết được. Tôi để việc này tiếp tục, vấn đề tiếp theo vấn đề, tất cả cuộc sống của tôi trở thành một vấn đề, sống trở thành một vấn đề. Và tôi nói, tôi không muốn sống theo cách đó, sống theo cách đó rất sai lầm. Vì vậy tôi đang hỏi chính tôi, có phải tánh tư lợi tạo ra vấn đề, hay liệu cái trí, bộ não, có thể được tự do khỏi những vấn đề và do đó chặn đứng những vấn đề hay không? Bạn hiểu rõ sự khác biệt chứ? Tôi không biết liệu tôi đang giải thích rõ ràng chưa. Tôi phải đi đến trường học, đọc và vân vân là một sự thật. Bộ não của tôi dần dần bị quy định để sống với những vấn đề, bộ não trở thành vấn đề, mọi thứ trở thành một vấn đề. Vì vậy, tôi đến gặp bạn để giải quyết cái vấn đề: bộ não có, mà có lẽ được liên kết với tánh tư lợi.

P1: Tạo ra hay thâu nhận những vấn đề và cố gắng giải quyết chúng đã trở thành một qui luật của cuộc sống chúng ta, và cách làm mọi sự việc như thế này nuôi dưỡng con người của tôi.

K: Vì vậy, con người của bạn là một vấn đề. Nhưng bạn đang không hiểu ý của tôi. Con người của bạn là sự nhận dạng với quốc gia, với văn chương, với ngôn ngữ, với những Thượng đế; bạn bị gắn bó chặt chẽ, vì vậy bạn đã mọc rễ trong một nơi, vì vậy việc đó trở thành con người. Không có con người tách rời khỏi việc đó – không con người tinh thần, con người chúa – tôi không tin tưởng mọi việc đó; tôi hoàn toàn nghi ngờ. Vì vậy, tôi nói với mình, tại sao tôi, hay bạn, lại biến cuộc sống, mà được cho ý nghĩa là để được sống giống như một cái cây đang tăng trưởng đẹp đẽ, thành như thế này? Tôi không thể sống theo lối đó, tôi sẽ không sống theo lối đó. Dù Thượng đế có tồn tại, vân vân – tôi hoàn toàn dửng dưng với tất cả việc đó, tôi hoàn toàn gạt đi tất cả việc đó, và tôi nói với mình, tôi sẽ không sống theo lối mà bạn đang sống; tôi sẽ không. Tôi sẽ rời đây để đi đến những rặng núi hơn là sống theo lối đó. Bạn đã hủy hoại đang sống, bạn đã hủy hoại đang sống bằng hiểu biết, bằng khoa học, bằng những máy tính – bạn đã hủy hoại sống của tôi. Tôi có thể rút lui vào những rặng núi, nhưng việc đó chẳng có ý nghĩa gì cả.

P1: Tại sao ông quá nhiệt thành để bảo vệ điều gì ông gọi là đang sống? Giả sử tôi phản bội nó, tôi phá vỡ nó, nó có tạo ra khác biệt gì đâu?

K: Tôi không đang nói rằng tôi muốn sống; đó không là quan điểm của tôi. Tôi nói, tại sao tôi lại sống theo lối này? Tôi không đang bảo vệ nó bằng cách hỏi điều này. Tại sao tôi phải trải qua mọi tiến trình kinh hoàng này? Tình dục trở thành một vấn đề, ăn uống trở thành một vấn đề, mỗi thứ là một vấn đề. Và tôi không muốn có những vấn đề, mà không có nghĩa tôi khước từ cuộc sống. Tôi không muốn những vấn đề, vì vậy tôi gặp gỡ những vấn đề. Bởi vì, bộ não của tôi sẽ không làm việc trong những vấn đề, tôi có thể gặp gỡ tất cả những vấn đề.

P1: Như tôi hiểu nó, ông đang nói rằng những vấn đề không nên đi vào, những vấn đề không nên kềm chế con người ông. Ông không muốn khước từ cuộc sống, nhưng ông không muốn bị ảnh hưởng bởi những vấn đề.

K: Không, không. Bạn hoàn toàn hiểu lầm tôi. Tôi đang nói, từ khi sanh ra cho đến khi chết đi cuộc sống được đối xử như một vấn đề: trường trung học, cao đẳng, đại học, sau đó công việc, hôn nhân, ái ân, con cái – một trong những người con hư hỏng hay tài năng và tôi vận dụng hay khai thác cậu trai đó và tiếp tục như thế suốt cuộc đời tôi. Sau đó chết trở thành một vấn đề. Và rồi tôi hỏi, liệu có một cuộc sống sau khi chết, đầu thai, và mọi chuyện như thế? Bạn hiểu được con người đã làm việc gì? Đây là cuộc sống. Tại sao bộ não của bạn lại không đủ đơn giản, không đủ tự do để nói đây là một vấn đề và giải quyết nó, không phải thêm một vấn đề khác vào nó.

P2: Nếu tôi được phép nói như thế này, thưa ông, vấn đề không đến từ bên ngoài; vấn đề nảy sinh trong bộ não này, mà được củng cố thêm bởi vấn đề này, mà tạo ra vấn đề này. Tại sao nó không ngay lập tức dẹp bỏ nó ở khoảnh khắc đầu tiên đó?

K: Bởi vì, nó đã không giải quyết bất kỳ vấn đề nào cả.

P1: Bộ não có khả năng kết thúc đó hay không?

K: Có, nhưng tôi phải phân biệt, làm rõ ràng một điểm. Bộ não là trung tâm của tất cả những dây thần kinh của chúng ta, tất cả những cảm xúc của chúng ta, tất cả những phản ứng của chúng ta, hiểu biết của chúng ta, những liên hệ, những cãi cọ của chúng ta và tất cả việc đó. Nó là trung tâm của ý thức chúng ta, và ý thức đó chúng ta đối xử như là cái của tôi – ý thức của tôi. Tôi nói, nó không là ý thức của tôi; nó không được nhân cách hóa như K. Và nó không là ý thức của bạn bởi vì mỗi con người trên trái đất đều trải qua khổ ải này – đau đớn, sầu khổ, vui thú, ái ân, sợ hãi, âu lo, hoang mang, hy vọng một điều gì đó tốt đẹp hơn và vân vân; đó là ý thức của chúng ta. Vì vậy, ý thức đó không là ý thức của bạn; nó là con người. Nó là nhân loại. Tôi là nhân loại – không phải tất cả các bạn cộng với tôi. Tôi là nhân loại.

P3: Đối với tôi có vẻ rằng chúng ta biết về hai loại hành động: một loại được íauy nghĩ ra bởi bộ não, được tính toán, và vì vậy luôn chứa đựng hạt giống của tánh tư lợi, bị thúc đẩy bởi tánh tư lợi. Tôi không nghĩ bộ não có thể làm bất kỳ việc gì mà không chứa đựng trong nó hạt giống của tánh tư lợi, bởi vì nó là dụng cụ được dành cho việc đó. Nhưng cũng có hành động tự phát không bị tác động từ bên ngoài mà thỉnh thoảng chúng ta trải qua, mà được sinh ra chỉ từ tình yêu, không phải như một sản phẩm của suy nghĩ. Và bởi vì con người không biết làm gì với loại hành động này, bởi vì không có việc gì anh ấy có thể làm về hành động này, anh ấy đã nuôi dưỡng cái còn lại – anh ấy đã nuôi dưỡng cái gì bộ não có thể vận hành tốt, cái gì nó có thể tính toán, cái gì nó có thể thành tựu, và thế là toàn thế giới chất đầy hoạt động như thế, hành động như thế. Và việc đó đã trở thành cuộc sống của chúng ta. Và cái khác, mà là cái sinh động đầy sinh lực, thì thỉnh thoảng mới có.

K: Tôi không thảo luận việc đó trong chốc lát. Cái trí khác hẳn bộ não – hoàn toàn tách ra – không liên quan chút nào cả. Tình yêu không liên quan tư lợi. Đừng mang vào tình yêu lúc này. Sự thật là tình yêu có lẽ tồn tại. Chúng ta có lẽ có thông cảm, đồng cảm, yêu thương, thương hại – nhưng đó không là tình yêu, vì vậy tôi để việc đó qua một bên. Lúc này đó là tất cả. Tình yêu và tư lợi không tồn tại chung. Những vấn đề và tình yêu không thể tồn tại chung. Vì vậy, những vấn đề không có ý nghĩa gì nếu cái khác hiện diện. Nếu cái khác hiện diện, những vấn đề không tồn tại.

P3: Tôi không chắc liệu chúng không thể đồng tồn tại. Chúng độc lập với nhau; nhưng tôi nghĩ thậm chí một người có tánh tư lợi và có những vấn đề, thỉnh thoảng hành động không có sự cản trở của bộ não – từ tình yêu. Vì vậy, tôi muốn không nói rằng sự hiện diện của bộ não chối từ hoàn toàn tình yêu.

K: Thưa bạn, tôi nói nó giống như thỉnh thoảng có quả trứng hư. Tôi muốn một quả trứng tốt mỗi ngày – không phải thỉnh thoảng. Vì vậy, tôi đang hỏi tất cả các bạn, tánh tư lợi bắt đầu ở đâu và nó kết thúc ở đâu? Có một kết thúc cho tánh tư lợi không? Hay mọi hành động đều được sinh ra từ tánh tư lợi? Đừng nói với tôi, “thỉnh thoảng”; tôi không quan tâm điều đó. Thỉnh thoảng tôi nhìn ra ngoài cửa sổ và cái cửa sổ đó rất chật hẹp; tôi ở trong một nhà tù.
Vì vậy, làm ơn hãy theo sát tôi trong một phút. Có một trật tự vô cùng trong vũ trụ. Một hố đen là một bộ phận của trật tự đó. Bất kỳ nơi nào con người đi vào anh ấy tạo ra vô trật tự. Vì vậy, tôi nói, liệu tôi, như một con người mà là thành phần còn lại của nhân loại, có thể tạo ra trật tự trong chính tôi trước? Trật tự có nghĩa không còn tánh tư lợi.

P4: Thưa ông, vấn đề là, trên nền tảng của một ý thức chung không dễ dàng khi phủ nhận cái hạt nhân mà chuyển động để tự định hình chính nó thành cái tôi bị giới hạn, cái tôi tham lợi, mà theo cùng nó những vấn đề là thực sự, không tưởng tượng. Tôi có ý nói rằng tôi bị bệnh tật, tôi bị chết – những sự việc này có thể được xem như không vấn đề trong cách nào?

K: Bạn đang nói rằng cái tôi là vấn đề phải không? Tại sao chúng ta biến nó thành một vấn đề? Tại sao bạn nói cái tôi là vấn đề? Có lẽ chúng ta biến nó thành một vấn đề và sau đó nói rằng, làm thế nào tôi thoát khỏi nó? Chúng ta không nhìn ngắm vấn đề. Chúng ta không nói, cái tôi là vấn đề, hãy để tôi hiểu rõ nó, hãy để tôi nhìn ngắm viên ngọc này mà không chỉ trích nó. Chính sự chỉ trích là vấn đề. Bạn có theo kịp điều gì tôi có ý nói hay không? Vì vậy, tôi sẽ không chỉ trích nó, tôi sẽ không đàn áp nó, tôi sẽ không khước từ nó, tôi sẽ không thăng hoa nó; nhưng trước tiên hãy để tôi nhìn ngắm nó.

P4: Thưa ông, hãy xem một người có một cái gai trong thân thể và đang cảm thấy đau đớn. Sự đau đớn do cái gai tương tự như những kềm hãm và những vấn đề đang tác động vào cái tôi.

K: Không, thưa bạn. Nếu tôi có một cái gai trong bàn chân của tôi, tôi nhìn nó trước tiên, tôi biết sự đau đớn. Tôi hỏi chính tôi, tại sao tôi đã dẵm phải nó, tại sao tôi đã không nhìn thấy nó? Điều gì sai trái cho sự quan sát của tôi, đôi mắt của tôi? Tại sao tôi đã không nhìn thấy nơi tôi đang đi? Tôi hiểu rằng nếu tôi nhìn thấy nó, tôi sẽ không dẵm lên nó. Vì vậy, tôi đã không nhìn thấy nó. Khi sự đau đớn ở đó, vậy thì tôi hành động. Tôi đã không trông thấy cái vật đằng trước bàn chân tôi. Vậy là sự quan sát của tôi có sai trái. Vì vậy, tôi nói, điều gì đã xảy đến cho bộ não đã không trông thấy việc đó của tôi? Có thể nó đang bận nghĩ ngợi một điều gì khác khi tôi đang đi trên đường? Vậy là bạn hiểu rồi phải không, thưa bạn?

P3: Nhưng trong trường hợp những vấn đề tâm lý, người quan sát và điều được quan sát xoắn xít vào nhau không gỡ ra được.

K: Không. Chúng ta đang lạc đề đến một việc khác. Chúng ta hãy bám vào một vấn đề, một chủ đề. Tánh tư lợi bắt đầu ở đâu và nó kết thúc ở đâu; và có một kết thúc cho nó không? Và nếu nó kết thúc, trạng thái đó là gì?

P6: Tôi xin mạn phép tạm đưa ra một câu trả lời. Có thể, tánh tư lợi bắt đầu bởi chính cái tôi và cái tôi đến với cái thân thể.

K: Tôi không tin lắm.

P6: Chúng theo cùng nhau. Cái ý tưởng về trạng thái “tôi” và sự hiện diện của tôi, chúng theo cùng nhau.

K: Bạn nói vậy, nhưng tôi không nói vậy.

P6: Đối với cái trí của tôi chính ý tưởng về cái tôi bắt đầu cùng sự hiện diện của thân thể này, và cái tôi và tánh tư lợi theo cùng nhau. Tánh tư lợi chỉ có thể kết thúc khi cái tôi kết thúc. Và một bộ phận của cái tôi còn tồn tại chừng nào cái thân thể còn tồn tại. Vì vậy, trong một ý nghĩa cơ bản, nó chỉ có thể kết thúc cùng chết. Nói tóm lại, chúng ta chỉ có thể tẩy rửa tánh tư lợi bằng nhận thức dần dần về nó, nhưng chúng ta không thể phủ nhận nó hoàn toàn chừng nào cái thân thể còn tồn tại. Đó là cách tôi hiểu nó.

K: Tôi hiểu. Trong khoa học họ đang khám phá rằng một em bé được sinh ra và đang bú sữa mẹ, nó cảm thấy an toàn và nó bắt đầu học ai là bạn bè của người mẹ, ai đối xử bất hòa với người mẹ, ai chống đối người mẹ; nó bắt đầu cảm thấy tất cả việc này bởi vì người mẹ cảm thấy. Việc này đến qua người mẹ – ai thân thiện, ai không thân thiện. Em bé bắt đầu lệ thuộc người mẹ. Vì vậy, ở đó nó bắt đầu. Nó cảm thấy an toàn trong bụng mẹ, và bỗng nhiên, bị đưa ra khỏi và vào trong thế giới nó bắt đầu nhận ra rằng người mẹ là sự an toàn duy nhất. Ở đó nó bắt đầu được an toàn. Và đó là cuộc sống của chúng ta. Và tôi nghi ngờ liệu có an toàn gì không.

P2: Thưa ông, trong một vụ động đất ở Mexico, những em bé được tìm thấy còn sống sau mười một ngày bị chôn hoàn toàn dưới mặt đất nhưng không có một tổn hại gì cho những em bé mới được sanh ra. Và người đại sứ Mexico kể cho tôi, đứa bé, khi nó được đem ra khỏi nơi tăm tối đó, đã cư xử chính xác như nó làm khi ra khỏi bụng mẹ.

K: Nó giống như vẫn còn trong bụng mẹ.

P3: Thưa ông, bản năng tự bảo toàn cũng có nơi con thú, nhưng khi nó tiến hóa thành con người, anh ấy bắt đầu tạo ra những vấn đề. Con thú không tạo ra những vấn đề. Nếu chúng ta tin tưởng điều gì những nhà khoa học nói, rằng con người tiến hóa từ con thú, vậy thì anh ấy có mọi bản năng mà con thú có. Sự khác biệt cốt yếu là thêm vào đó con người có khả năng để suy nghĩ, và khả năng để suy nghĩ này cũng tạo ra tất cả những vấn đề kia. Và điều gì ông đang hỏi là, liệu chúng ta có thể dùng khả năng này để không tạo ra những vấn đề nhưng để làm điều gì đó hoàn toàn khác hẳn hay không?
K: Vâng, thưa bạn, điều đó đúng.

P7: Bộ não là cái nguồn của mọi vấn đề. Nó đã tạo ra cái tôi và cũng cả mọi vấn đề. Ông gợi ý rằng bộ não có thể kết thúc những vấn đề. Vậy thì sự khác biệt giữa bộ não đã kết thúc đó và cái trí là gì?

P6: Ông đã nói rằng bộ não là cái nguồn của mọi vấn đề và cũng từ bộ não đó có được sự kết thúc mọi vấn đề. Với sự kết thúc đó, cái bộ não còn lại suy nghĩ, trực nhận, thâu nhận những gợi ý bộc lộ ra. Sự khác biệt thực sự giữa bộ não đó và cái trí là gì?

K: Tôi hiểu, tôi hiểu. Chờ một tí. Xem này, bạn đang đặt một câu hỏi liên quan đến chết. Trước khi tôi có thể trả lời câu hỏi đó tôi phải trả lời chết là gì. Có một câu tục ngữ của người Ý nói rằng: Tất cả thế giới sẽ chết, thậm chí có lẽ tôi cũng chết! Bạn có hiểu sự đùa cợt của câu chuyện không? Vì vậy, chết là gì? Chúng ta biết sanh là gì – người mẹ, người cha, mọi con người khác, và em bé được sanh ra rồi trải qua bi kịch lạ lùng này. Nó là một bi kịch; nó không là cái gì đó hạnh phúc, hân hoan, tự do. Nó là một bi kịch còn thảm thiết hơn bất kỳ bi kịch nào Shakespeare đã từng viết. Vì vậy, tôi biết sanh là gì. Bây giờ, chết là gì? Tôi đang hỏi việc này; bạn nói cho tôi.

P3: Vào một ngày trước khi chúng ta đang thảo luận, ông đã nói về một “ngay lúc này” mà trong đó là mọi thời gian, cả sống và chết. Bộ não, có khả năng thấy dòng trôi chảy của sống, cũng có khả năng phơi bày kết thúc đó mà là chết. Đó là câu trả lời.

K: Tôi đã nói, sống là quyến luyến, đau khổ, sợ hãi, vui thú, lo âu, hoang mang, toàn bộ những việc đó, và chết ở đằng đó, xa thật xa. Tôi giữ một khoảng cách thận trọng. Tôi có tài sản, những quyển sách, những viên đá quý; đó là cuộc sống của tôi. Tôi giữ nó ở đây và chết ở đó. Tôi nói, hãy đem hai cái vào cùng nhau, không phải ngày mai, nhưng ngay lúc này – mà có nghĩa là kết thúc tất cả ngay lúc này. Bởi vì, đó là điều gì chết sẽ nói. Chết nói rằng bạn không thể mang theo bất kỳ cái gì cùng bạn; vì vậy, hãy mời chết – không phải tự tử – hãy mời chết và sống cùng nó. Chết là ngay lúc này, không phải ngày mai.

P1: Có cái gì đó thiếu sót trong việc này. Tôi có thể mời mọc chết ngay lúc này và bộ não có lẽ yên lặng được một lúc, nhưng toàn sự việc lại quay về; vậy là vấn đề của cuộc sống quay trở lại.

K: Không phải, không phải. Tôi quyến luyến anh ấy, anh ấy là một người bạn của tôi, tôi đã sống cùng anh ấy, chúng tôi dạo bộ cùng nhau, chúng tôi chơi đùa cùng nhau, anh ấy là người đồng hành cùng tôi, và tôi quyến luyến anh ấy. Chết nói với tôi, bạn không thể rủ anh ấy theo được đâu. Vậy là chết bảo với tôi, Hãy làm tự do bạn ngay lúc này, không phải mười năm sau. Và tôi nói, Hoàn toàn đúng, tôi sẽ được tự do khỏi anh ấy. Mặc dù tôi vẫn là bạn của anh ấy, tôi không lệ thuộc anh ấy chút nào cả. Bởi vì, tôi không thể rủ anh ấy theo được. Điều gì sai trái với việc đó? Bạn không đang tranh luận để bác bỏ việc đó chứ?

P5: Mà có nghĩa, thưa ông, bạn phải kết thúc mọi thỏa mãn.

K: Không, tôi không đang nói như thế. Tôi đã nói, quyến luyến.

P5: Mọi quyến luyến …

K: Đó là tất cả.

P8: Thưa ông, liệu có thể kết thúc việc đó khi hai thân thể này còn tồn tại hay không?

K: Ồ, có chứ, thưa bạn. Những thân thể của chúng ta không ràng buộc vào nhau; chúng là hai thân thể tách rời. Thuộc tâm lý tôi thâu nhận anh ấy như một người bạn và dần dần ở bên trong quyến luyến anh ấy. Tôi không quyến luyến anh ấy ở bên ngoài bởi vì anh ấy đi một hướng và tôi đi hướng – anh ấy nhậu nhẹt, tôi lại không và vân vân. Nhưng anh ấy vẫn là một người bạn của tôi. Rồi thì chết đến và nói, bạn không thể rủ anh ấy theo được đâu. Đó là một sự thật. Vì vậy, tôi nói, Được rồi tôi sẽ đứng riêng lẻ ngay lúc này.

P3: Thưa ông, vấn đề phát sinh không phải bởi vì bạn nhận được vui thứ từ người bạn của bạn hay người vợ của bạn, nhưng bởi vì bạn bắt đầu sử dụng vui thú đó như một thành tựu cho chính mình, và vì vậy bạn muốn một tiếp tục của vui thú đó và bạn muốn sở hữu con người đó, hay sao?

K: Đúng rồi. Vì vậy, liên hệ là gì? Tôi sẽ không thảo luận nó, chúng ta không có thời gian. Bạn thấy không, thưa bạn, bạn đang không gặp gỡ điểm chính của tôi. Tôi hỏi bạn tánh tư lợi khởi đầu và kết thúc ở đâu. Kết thúc có quan trọng hơn bất kỳ điều nào khác hay không? – kết thúc? Và rồi lúc đó trạng thái trong đó không còn tánh tư lợi là gì? Nó là chết phải không? – mà có nghĩa một kết thúc. Chết nghĩa là kết thúc – kết thúc mọi thứ. Vì vậy, nó nói, “Hãy thông minh đi, cậu trai, hãy sống cùng chết”.

P3: Mà có nghĩa chết nhưng giữ cái thân thể. Cái chết còn lại sẽ đến bằng cách nào cũng được.

K: Thân thể à? Cho chim chóc ăn hay quẳng nó xuống sông. Nhưng thuộc tâm lý, cái cấu trúc khủng khiếp mà tôi đã xây dựng này tôi không thể đem nó theo cùng.

P3: Nó là một bản năng phải không, thưa ông? Nó là một tài sản di truyền qua những cái gene phải không?

K: Vâng, có thể. Nhưng thú vật không suy nghĩ theo cách này; tôi đã quan sát nhiều thú vật.

P3: Không, do đó tôi không chắc liệu nó có là bản năng hay không.

K: Đó là tất cả mà tôi đang nói. Đừng đơn giản nó tới một bản năng, thưa bạn.

P8: Ông sắp sửa kể cho chúng tôi một câu chuyện vui gì đây?

K: Một người đàn ông chết và gặp người bạn của ông ấy ở thiên đàng. Họ nói chuyện và ông ấy nói, “Nếu tôi chết rồi, tại sao tôi lại cảm thấy kinh hãi như thế?”
Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Tên của bạn
Email của bạn
facebook youtube google-plus linkedin twitter blog
Nguyện đem công đức này, trang nghiêm Phật Tịnh Độ, trên đền bốn ơn nặng, dưới cứu khổ ba đường,
nếu có người thấy nghe, đều phát lòng Bồ Đề, hết một báo thân này, sinh qua cõi Cực Lạc.

May the Merit and virtue,accrued from this work, adorn the Buddhas pureland,
Repay the four great kindnesses above, andrelieve the suffering of those on the three paths below,
may those who see or hear of these efforts generates Bodhi Mind, spend their lives devoted to the Buddha Dharma,
the Land of Ultimate Bliss.

Quang Duc Buddhist Welfare Association of Victoria
Tu Viện Quảng Đức | Quang Duc Monastery
Senior Venerable Thich Tam Phuong | Senior Venerable Thich Nguyen Tang
Address: Quang Duc Monastery, 105 Lynch Road, Fawkner, Vic.3060 Australia
Tel: 61.03.9357 3544 ; Fax: 61.03.9357 3600
Website: http://www.quangduc.com ; http://www.tuvienquangduc.com.au (old)
Xin gửi Xin gửi bài mới và ý kiến đóng góp đến Ban Biên Tập qua địa chỉ:
quangduc@quangduc.com , tvquangduc@bigpond.com
KHÁCH VIẾNG THĂM
110,220,567