Tiếng Việt
English
Tiếng Việt
Các bài viết (3)
Đôi nét về tác giả
Danh sách tác giả
Trần Trọng Kim
Trần Trọng Kim
Trần Trọng Kim (
chữ Hán
: 陳仲金;
1883
–
1953
)
[1][2]
là một học giả,
[3]
nhà giáo dục, nhà nghiên cứu sử học,
văn học
,
tôn giáo
Việt Nam, bút hiệu Lệ Thần (遺臣), từng làm
thủ tướng
của chính phủ
Đế quốc Việt Nam
vào năm
1945
(chính phủ này được
Đế quốc Nhật Bản
thành lập trong thời kỳ chiếm đóng
Việt Nam
). Ông là tác giả của nhiều cuốn sách về lịch sử, văn hóa như
Việt Nam sử lược
,
Việt Nam văn phạm
,
Nho giáo
,...
Trần Trọng Kim xuất thân trong một gia đình Nho giáo, từ nhỏ ông học
chữ Hán
. Vào năm
1897
, ông theo học tại
Trường Pháp-Việt
Nam Định và học
chữ Pháp
. Năm
1900
, ông thi đỗ vào Trường
Thông ngôn
và đến tốt nghiệp năm 1903.
[6]
Năm
1904
, ông làm Thông sự ở
Ninh Bình
. Năm
1905
, vì hiếu học nên ông qua
Pháp
học trường Thương mại ở
Lyon
. Năm 1906, nhân có Hội chợ đấu xảo tại
Marseille
,
Pháp
, ông xin làm một chân thợ khảm để được đi với
Nguyễn Văn Vĩnh
(1882-1936) sang dự.
[6]
Sau hội chợ, ông xin ở lại để học thêm tại các trường ở
Ardèche
,
Lyon
rồi tiếp tục học ở Trường thuộc địa. Năm
1909
, ông vào học
trường Sư phạm Melun
và tốt nghiệp ngày
31 tháng 7
năm
1911
rồi về nước.
[6][7]
Ông lần lượt dạy Trường trung học Bảo hộ (Trường Bưởi), Trường
Hậu bổ
và Trường
nam Sư phạm
. Ông là nhà sư phạm mẫu mực, có uy tín trong xã hội, giữ nhiều chức vụ trong ngành giáo dục
thời Pháp thuộc
như:
[8]
Thanh tra Tiểu học (
1921
)
Trưởng ban Soạn thảo Sách Giáo khoa Tiểu học (
1924
), dạy Trường Sư phạm thực hành 1931
Giám đốc các trường nam tiểu học tại Hà Nội (
1939
)
Từ
thập niên 1910
đến
thập niên 1940
, ông cũng viết nhiều sách về
sư phạm
và
lịch sử
. Ngoài ra ông còn tham gia các hoạt động xã hội. Ông là Phó trưởng ban Ban Văn học của Hội
Khai trí Tiến Đức
, Nghị viên
Viện Dân biểu Bắc Kỳ
, Trưởng ban nghiên cứu Phật học của Hội Bắc kỳ Phật giáo.
Năm
1943
, một năm sau khi ông về hưu,
Nhật Bản
kéo vào Đông Dương, họ lấy cớ "giúp các ông tránh sự bắt bớ của
Pháp
" đưa ông và chí sĩ Cử nhân
Dương Bá Trạc
(1884-1944) bí mật sang Chiêu Nam (
Singapore
).
[9]
Năm 1945, ông được quân đội Nhật đưa về nước.
Ngày 30 tháng 03 năm 1945, Trần Trọng Kim được Nhật Bản đón từ Băng Cốc về Sài Gòn.
[19]
Khoảng 5 tháng 04 năm 1945, Trần Trọng Kim đến Huế.
[19]
Sau khi được yết kiến Bảo đại và gặp
Trần Đình Nam
, Trần Trọng Kim cũng tán thành giải pháp lập nội các do Ngô Đình Diệm đứng đầu nên một bức điện thứ 2 triệu tập Ngô Đình Diệm được Tối cao cố vấn Yokoyama nhận chuyển đi. Nhưng Ngô Đình Diệm không ra Huế (do Nhật không chuyển điện, hay nhận điện mà từ chối).
Bảo Đại
triệu Trần Trọng Kim vào tiếp kiến lần thứ hai.
Trần Trọng Kim và một số nhà trí thức được giao thành lập nội các ở Huế vào ngày
17 tháng 4
năm 1945.
[3][20]
Đây là một dạng
nghị viện
đầu tiên tại Việt Nam và Trần Trọng Kim trở thành
Thủ tướng
đầu tiên của Việt Nam. Tham gia Nội các của ông đều là các nhà trí thức luật sư, bác sĩ, kỹ sư (một giáo sư, hai kỹ sư, bốn bác sĩ, bốn luật sư):
[21]
Khi quân Nhật thất trận sắp đầu hàng
Đồng Minh
,
chính phủ Trần Trọng Kim
cũng chỉ tồn tại được đến ngày
23 tháng 8
năm 1945 thì sụp đổ.
[1][39]
Sau khi
Việt Minh
giành được chính quyền và nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
được thành lập, chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã đối xử với ông cực kỳ ưu đãi. Ông được sống yên ổn tự do ở nhà, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa còn cấp tiền lương cho ông. Chính ông đã viết trong hồi ký: "Bây giờ tôi không có tiền, may nhờ chính phủ Việt Minh ở Huế trả tôi 1.600 đồng tiền lương quá nửa tháng 8 tôi mới có tiền chi tiêu". Món tiền 1.600 đồng thời ấy là không hề nhỏ, có thể mua được hai tấn gạo
[29]
.
Tháng 6-1946, khi quân Quốc dân đảng Trung Quốc phải rút về nước, ông sang Trung Quốc tìm gặp cựu hoàng
Bảo Đại
đang ở Hồng Kông. Ông cùng Bảo Đại bàn mưu tính kế khôi phục lại ngôi báu nhà Nguyễn, có cả Cousseau, chỉ huy mật thám Pháp tham dự.
Sau nhiều năm tháng ở
Quảng Châu
và
Hồng Kông
, ngày
6 tháng 2
năm
1947
, ông trở về
Sài Gòn
và sống tại nhà luật sư
Trịnh Đình Thảo
.
Người Pháp thu xếp cho ông trở về
Sài Gòn
để vận động thành lập chính phủ mới. Về đến Sài Gòn, ông nhận ra rằng những lời hứa hẹn của người Pháp là giả dối nên ông quyết định không làm gì.
Năm
1948
, ông qua
Phnom Penh
và sống với người con gái. Sau đó, ông lại trở về Việt Nam sống thầm lặng. Trong thời gian này ông có viết hồi ký về giai đoạn ông làm chính trị. Theo nhà nghiên cứu
Vũ Ngọc Khánh
, tập hồi ký này của Trần Trọng Kim cả về nội dung và nghệ thuật đều chưa đạt, nhiều sự kiện Trần Trọng Kim né tránh không dám trình bày vì mang tiếng xấu cho bản thân ông (việc ông phục vụ
phát xít Nhật
,
nạn đói năm Ất Dậu
khiến 2 triệu người chết mà ông cũng gián tiếp chịu trách nhiệm).
Trần Trọng Kim mất tại
Đà Lạt
vào ngày
2 tháng 12
năm
1953
do bị
đứt mạch máu
, thọ 71 tuổi.
Quay lại