Trụ trì Sơn Trà Tịnh viên thuộc bán đảo Sơn Trà (Đà Nẵng)
Sơn Trà Tịnh Viên nằm khuất sâu trong thung lũng thuộc tiểu khu 64 (Khu Bảo tồn thiên nhiên bán đảo Sơn Trà), cách trung tâm thành phố Đà Nẵng khoảng 10km. Bước qua cánh cổng tre nhỏ đơn sơ, ta như ngỡ ngàng trước bức tranh thiên nhiên xanh bạt ngàn của tre, trúc các loại, bên trong khu vườn. Nhìn khu vườn rộng hơn 1 ha với đủ loại tre, trúc, ao hồ, suối nước... như một làng quê thu nhỏ, ít ai ngờ rằng tất cả đều được gầy dựng nên và chăm sóc bởi chính bàn tay của vị tu sĩ ở ẩn trong suốt hơn 10 năm qua – thầy Thích Thế Tường. Để có được một khu bảo tồn tre trúc nên thơ và độc đáo như bây giờ không chỉ là những tháng ngày nhọc công, một mình âm thầm khai hóa mảnh đất khô cằn đầy lau sậy, mà còn là niềm đam mê, tình yêu tre trúc và sự quyết tâm bảo tồn văn hóa Việt của vị tu sĩ 49 tuổi này.
Nơi đây đang là điểm đến của hàng trăm lượt du khách mỗi ngày, nhờ không gian thoáng đãng, yên tĩnh và mát mẻ. Bao quanh hồ cá là những khóm tre, trúc nhiều chủng loại. Khóm thì vươn lên cao đón nắng và toả bóng mát. Khóm thì đan vào nhau, hoặc mọc cheo leo bên vách núi. Cạnh rừng tre là căn nhà nhỏ kết hợp giữa gỗ và tre.
Không quá khó để gặp chủ nhân của khu bảo tồn tre này. Bởi chỉ duy nhất Đại đức Thích Thế Tường là người tu hành sống ở đây. Mỗi ngày, ngoài niệm Phật, đọc sách, nhà sư tuổi ngoại ngũ tuần dành thời gian để chăm sóc cho những khóm tre và tiếp chuyện những người đến chơi, có ý muốn tìm hiểu về các loài tre ở Việt Nam.
Thầy Tường gốc ở Vỹ Dạ (Huế), vào tu hành ở Chùa Quán Thế Âm (Ngũ Hành Sơn, Đà Nẵng), từ năm lên 14 tuổi. Năm 2005, một phật tử nhận giao khoán trồng 2 ha rừng ở bán đảo Sơn Trà ngỏ ý muốn nhượng lại phần diện tích này cho thầy Tường lên tu hành, trồng trọt.
"Đó như một cơ duyên đưa tôi đến với việc sưu tầm tre, trúc", vị Đại đức nói. Khi học tại trường ĐH Tổng hợp TP HCM, ông từng trăn trở "ai cũng nói tre gắn với người Việt, nhưng cả nước lại không có bất cứ khu bảo tồn riêng về tre" để mọi người cùng nhau tìm hiểu xem tre có bao nhiêu loài, hình dáng ra sao.
Nhớ lại những ngày đầu tiên rời nhà chùa đến rừng Sơn Trà, thầy Tường kể khi đó vệt rừng này hoang sơ, chủ yếu là những loài cây dại. Thầy cùng một số Phật tử thân tín ra tay phát dọn, san lấp, đào hồ dẫn nước từ suối về... Và phải mất đến gần chục năm, khu bảo tồn tre mới thành hình hài như bây giờ.
Còn việc sưu tầm, sư thầy kể giống tre đầu tiên chính là những cây tre đã mọc sẵn ở các khu dân cư quanh bán đảo. Quận Sơn Trà khi đó chưa đô thị hoá, nhiều nhà dân còn trồng tre phía trước cổng, dọc đường đi. Thầy Tường xin rồi bứng về trồng. Những gốc tre đã quen thổ nhưỡng, khí hậu nên chỉ thời gian ngắn là xanh tốt.
Với quyết tâm "phải bảo tồn được các giống tre", hàng năm thầy Tường dành ba tháng mùa xuân để đi khắp nước sưu tầm. Không có nhiều tiền, những chuyến đi xin tre của sư thầy thường kết hợp nhiều công việc khác nhau, phương tiện đi lại chủ yếu là xe khách.
Càng đi nhiều nơi, đọc và xem hình ảnh nhận diện loài, thầy Tường càng thấy việc sưu tầm tre không mấy dễ dàng. Nhà sư phải tìm đến các viện nghiên cứu, lục tìm tài liệu liên quan để xác định đúng loài, nơi đang bảo tồn hoặc địa phương có giống tre mới... để đến xin hoặc mua về.
Trong đó, chỉ khoảng 15 loài có thể tìm được ở đồng bằng. Còn lại phải vào tận rừng sâu, nhất là những khu vực từ Thanh Hoá trở ra. Mùa xuân, miền Bắc lạnh và mưa dầm, thầy cùng nhóm người thuê đi đào tre phải vào rừng từ sáng sớm để kịp trở ra trước khi trời tối.
Có lần ra Hà Nội, thầy Tường được giới thiệu đến một khu bảo tồn mua giống 35 loài tre nhưng lãnh đạo ở đây hẹn năm lần bảy lượt mất 3 ngày ròng. Phải nhờ một lãnh đạo của viện nghiên cứu điện xuống, thầy mới đưa được giống tre về Đà Nẵng.
Tre dù là loài dễ sống, nhưng phải trồng đúng mùa, nếu không cây sẽ chết. Thầy Tường kể, vốn là người mê phim kiếm hiệp nên quyết tâm phải sưu tầm được giống vầu lớn đưa về trồng. Nhưng thầy dày công đến lần thứ tư mới trồng thành công, do ba lần trước đưa cây về trồng vào mùa hè.
Năm 2013, khi số lượng tre đưa về Sơn Trà được gần 100 loài, từ tre bụng Phật đến tầm vông, ống điếu, trúc cỏ... vị Đại đức mở cửa miễn phí cho người dân vào tham quan. Khu vườn rợp bóng mát của tre, trúc trở thành nơi đi thực tế của nhiều sinh viên đại học, học viên.